PRIAMEL

Musivum 2/17/2013 08:05:00 PM 9 KOMENTARZE lekcja poglądowa , priamel

(Data pierwotnej publikacji: 28 marca 2010).

PRIAMEL

Dialogowa natura świadomości,

dialogowy charakter ludzkiego życia.

Jedyną adekwatną formą językowej ekspresji

prawdziwego życia człowieka jest niezwieńczony dialog.

Życie z istoty swej jest dialogowe.

Żyć – to uczestniczyć w dialogu:

pytać, słuchać, ponosić odpowiedzialność, aprobować itp.

Przez całe życie człowiek angażuje się w nie bez reszty:

ustami, oczami, rękoma, duszą i duchem,

całym ciałem, wszystkimi czynami.

Całego siebie zawiera w słowie,

które wtapia się następnie w dialogową tkaninę istnienia,

w powszechny sympozjon.

Michaił M. Bachtin, „Estetyka twórczości słownej”

Olek przyszedł pierwszy. Olek zawsze przychodził pierwszy – duchowe braterstwo w końcu do czegoś zobowiązuje.

To, że przyszedł pierwszy, było równie naturalne, jak to, że zaraz po przyjściu zrobił sobie sam herbatę – w jednej z dwóch wygrzebanych dotąd z kartonów szklanek – a potem rozpakował trochę kuchennych rzeczy, porozstawiał szklanki i spodki na stole, wyjął ze swojej teczki dodatkową paczkę herbaty, słoik kawy oraz kilkanaście opakowań jakichś ciastek, wyszukał talerze, porozkładał to wszystko, nawet miał cytrynę i cukier. Olga, oparta o parapet, przyglądała się przyjacielowi z mieszaniną zaskoczenia i wdzięczności.

– Dziękuję – powiedziała, gdy przygotowania zostały zakończone. – W ogóle o tym nie pomyślałam.

Uśmiechnął się wyrozumiale.

– Nihil novi – stwierdził. – Zupełnie nie masz talentów do tego typu spraw.

– Za to ty masz za nas oboje – odgryzła się.

– A ty jesteś złośliwa za nas oboje – odparował. – Musisz ludzi czymś nakarmić, skoro chcesz nimi tyrać.

W zamyśleniu okręcała przez moment kosmyk włosów wokół palca, nim zapytała:

– Myślisz, że wystarczy?

– No jasne – odparł. – Jeszcze ci na jutro tych ciastek zostanie.

– Nie, ja nie o ciastkach. – Odgarnęła włosy za uszy. – Pytam o mieszkanie. Myślisz, że wystarczy?

– Metraż na twoje książki? – zrozumiał. – Szczerze? Nie.

Wybuchnęła śmiechem, ale szybko spoważniała.

– Poważnie?

– Olka, dwieście-trzysta nowych książek rocznie to twoje minimum. W tym tempie wykończysz pojemność tego mieszkania przed habilitacją, uwierz. Zwłaszcza że już na starcie wchodzisz z jakimiś dwoma tysiącami tomów, nie licząc kser – zakończył spokojnie. Olga przygryzła usta.

– To na cholerę ja się przeprowadzałam? – mruknęła wreszcie.

–Żeby nie zostać przywaloną tymi tomami-tonami w swoim jednym pokoju – przypomniał. – Ola, jeżeli zrezygnujesz z kuchni i łazienki, będziesz spała na podłodze, pracowała na suficie, a życie uczuciowo-erotyczne prowadziła poza domem, to spokojnie wytrzymasz w tym mieszkaniu do profesury belwederskiej.

Jego pełen powagi ton naukowca objaśniającego oczywiste prawo natury doprowadził Olgę do żywiołowego wybuchu śmiechu.

– Prawdziwy z ciebie przyjaciel – powiedziała po chwili, nadal rozbawiona, i podeszła do stołu. – O, delicje z wiśniami też przyniosłeś, kochany jesteś. – Sięgnęła po ciastko i rozejrzała się po kuchni w poszukiwaniu swojej herbaty, gdzieś przed chwilą odstawionej.

– Nie pożryj wszystkiego – upomniał ją Olek. – To dla gości, przepraszam, dla taniej siły roboczej.

– Sami się zaoferowali – zastrzegła się. – No dobra – przyznała, widząc jego kpiącą minę – dobra, trochę niektórym pomarudziłam, jaka to ja biedna i w ogóle, i przydałby mi się facet do dźwigania książek na wyższe półki, ale koniec końców zaoferowali się sami, na nikim niczego nie wymuszałam.

– Powinnaś się była wcześniej zastanowić nad tym, kogo prosisz – mruknął Olek karcąco. – Wiesz, jaki zestaw tu zgotowałaś? Trzy osoby, których nie mam potrzeby wymieniać z imienia, pożrą się na progu, w układzie sił dwóch na jednego, który i tak będzie sobie dobrze radził.

– Jednego umieści się w jednym pokoju, a dwóch w drugim – odparła beztrosko, biorąc szklankę z blatu przy kuchence. – A my się schowamy w trzecim. Jakoś to będzie, nie marudź. Lepiej sobie kołnierzyk popraw – dodała złośliwie – żeby inna osoba, której też nie mam potrzeby wymieniać z imienia, nie uznała, że jesteś mało elegancki.

– Spadaj – syknął, wygładzając jednocześnie palcami materiał koszuli. Olga zachichotała i wzięła z talerzyka kolejną delicję.

– Oleczku – powiedziała między kolejnymi kęsami – jesteś bardzo przystojnym, bardzo seksownym, bardzo inteligentnym, bardzo przyzwoitym, bardzo czułym, cholera, aż mnie zęby zaczynają boleć od tego słodzenia ci, bardzo zabawnym, bardzo kulturalnym, bardzo męskim, założę się, że dostanę próchnicy, bardzo taktownym, bardzo godnym zaufania, bardzo wyrozumiałym i bardzo serdecznym facetem, a jeżeli osoba, której oboje nie mamy potrzeby wymieniać z imienia, tego nie widzi albo nie docenia, to niech się ta osoba pocałuje. Logiczne? Logiczne.

– Bardzo logiczne – powiedział zgryźliwie, ale uśmiechnął się i wyraźnie poprawił mu się humor dzięki tej porcji komplementów.

– No widzisz – podsumowała z zadowoleniem. – A na poważnie, Olek, będzie dobrze, tylko spokojnie z tym wszystkim. I nie traktuj każdego gestu czy spojrzenia, które nie są dostatecznie entuzjastyczne, jak kopniaka.

– Wiesz, że to łatwo tak mówić? – mruknął; ogrzewał właśnie dłonie – trudno powiedzieć, po co, skoro było tak gorąco – trzymając je tuż przy szklance i wpatrywał się uparcie w blat stołu.

– Wiem – zgodziła się. – Ale co ja ci na to poradzę? Mogę tylko mówić.

Uniósł wzrok i uśmiechnął się lekko.

– Nie wyżeraj już – skarcił ją po chwili, gdy wyciągnęła rękę po trzecie ciastko. – Pomyśl o gościach, i to nie w sensie: „żeby nie przyszli, zanim nie skończę wyjadać”.

– To będzie ostatnie – zapewniła posłusznie, biorąc dwie delicje. Olek już tylko pokręcił głową i z porozumiewawczym uśmiechem sięgnął po czekoladowego wafla.

Stanęła znów przy parapecie i dotknęła ramieniem szyby – ciepła, niestety. W całym mieszkaniu było gorąco, ba, w całym mieście było gorąco, uchylone okno nie przynosiło takiej ochłody, o jakiej marzyła. Był szósty sierpnia, a co najmniej do dwudziestego temperatura miała się utrzymywać w okolicach trzydziestu stopni; przy całym swym umiłowaniu prawdziwego lata Oldze robiło się słabo na myśl, że czekają ją kolejne dni tego koszmarnego upału. W to piątkowe wczesne popołudnie przywitałaby deszcz i chłodny wiatr z radosnym okrzykiem.

Dzwonek do drzwi – krótki, mocny i wwiercający się w uszy – przerwał wyjadanie słodyczy oraz refleksję nad szczecińską pogodą. Olga otworzyła i pełnym szczerego zadowolenia głosem powitała trzech gości – na kogo jak na kogo, ale na nich, jak wiedziała z doświadczenia, zdecydowanie mogła liczyć. Przyglądała się im z sympatią, gdy zdejmowali buty – Michał zresztą jednocześnie witał się z Olkiem i skarżył na irytujących pasażerów, bo Julek marudził na tylnym siedzeniu, a Sebastian czepiał się skrzyni biegów; Julian, kręcąc głową, wyjaśniał, że w maluchu człowiek się czuje jak sardynka, Sebastian natomiast, pocałowawszy Olgę w policzek, mruknął, by się w razie czego nie przejmowała Julkiem, bo ten znów nad czymś pracuje i przez to jest humorzasty oraz czepialski, jak zawsze w podobnych wypadkach.

– Mamy coś na później – oświadczył w tym momencie Julek, pokazując długi, szarozielony karton, kopnął byle jak adidasy i szybko skierował się do kuchni. – Stawiam na lodówce i nie dotykać, póki nie pozwolę!

– Nie mam kapci – uprzedziła Olga, patrząc na trzy pary butów, które po chwili zostały równo ustawione pod ścianą przez Sebastiana.

– Przeżyją bez – zapewnił ją Michał, przeciągając się. – A ja i tak nie noszę kapci.

– Co Julek przytargał? – zapytał Olek, podając rękę Sebastianowi.

– Tajemnica – uciął Julian, który właśnie wrócił z kuchni. – Słyszałem wesołą nowinę, że podobno przychodzi pewna osoba, której imienia nie wolno wymawiać, jeśli się nie chce zepsuć sobie dnia, to prawda?

– Prawda – odparła spokojnie, nie zwracając uwagi na śmiech pozostałych. – Andrzej przychodzi i to bardzo miłe z jego strony, że daje się zaprząc do moich książek – zakończyła surowo, patrząc na Julka i Michała ostrzegawczo. – Żadnych awantur, przynajmniej dopóki wszystkie książki nie staną na swoich miejscach, jasne?

– My ci nie wystarczymy? – jęknął Michał. – Po co jeszcze Pan Sznurówka? Założę się, że wyprowadzi z równowagi albo mnie, albo Julka, albo nas obu, i ja przynajmniej nie zamierzam się z nim szczypać.

– Lubisz za ostre przyprawy – zwrócił się Sebastian do Olgi, po czym szturchnął przyjaciela w ramię. – Nie zaperzaj się tak, bo rzeczywiście rozniesiecie we trzech mieszkanie.

– Ja jestem bezkonfliktowy – odpowiedział mu Skalnicki z niewinną miną. – Dopóki mnie taki Andrzej nie wkurwi.

– Poldek go usadzi – powiedział Julek z nadzieją, gdy przeszli do kuchni, i usiadł na jednym z krzeseł przy stole; Olga i Sebastian zajęli dwa pozostałe, Michał natomiast, rzuciwszy plecak pod ścianę, przesunął część talerzy i przysiadł na brzegu stołu, opierając stopy o krzesło Sienieckiego. – Nie wiem, jak on to robi, ale zawsze go usadza.

– Tym razem go nie usadzi, bo nie przyjdzie – uświadomił mu Olek, nalewając do czajnika wodę mineralną z pięciolitrowej butelki. – Kto co pije?

– Herbatę – powiedziała Olga jednocześnie z Sebastianem.

– Ja też – zdecydował się Michał po chwili.

– Jak Poldek nie przyjdzie usadzać Andrzeja, to ja piję wódkę – mruknął Julek. – A na razie kawę. Dwie łyżki, ale bez czubka, i łyżka cukru. Czemu nie przyjdzie?

– Jego matka się źle poczuła – wyjaśniła, sięgając po ciastko. – Jedzcie, Olek tego nakupował i uraczył mnie wywodem, zresztą całkiem słusznym, jaka to ze mnie marna gospodyni. Poldek chce z nią posiedzieć, póki nie poczuje się lepiej, chyba to jakaś reakcja na leki.

– A co jej jest? – zapytał Sebastian.

– Coś ze stawami i kręgosłupem, tylko tyle wiem, Poldek nie miał ochoty o tym mówić. – Spojrzała na Michała uważnie. – Nie żebym cię podejrzewała o nadwagę, ale siedzisz tak, że ten stół w każdej chwili może fiknąć.

– Sebastian zajął mi krzesło – oświadczył tonem rozkapryszonego dziecka i lekko kopnął przyjaciela w udo.

– Zrób to jeszcze raz, a trzaśniesz tyłkiem o podłogę – ostrzegł Sebastian, chwytając go za lewą kostkę. Mierzyli się przez chwilę wzrokiem, po czym Michał nie wytrzymał i wybuchnął śmiechem. – Poczekaj – powiedział Sieniecki mściwie. – Niedługo przyjdzie pewna osoba i od razu stracisz humor.

– Ty też – odparował i spojrzał na siedzącą przy drugim końcu stołu Olgę. – Oleńka, odłączymy dzwonek i będziemy udawać, że nas nie ma, dopóki Sznurówka nie przestanie walić pięścią w drzwi i sobie nie pójdzie, zgoda?

– Odpada – ucięła. – Andrzej jest mi potrzebny.

– Boże – powiedział Julek z wyraźnym przerażeniem, patrząc na nią niczym na upiora. – Ty się powinnaś leczyć z takich potrzeb.

Olek ze śmiechu rozlał przy zalewaniu herbat sporo wody; Michał przechylił się, nie zabierając nóg z krzesła, i z uznaniem poklepał siedzącego koło Olgi chłopaka po ramieniu, Sebastian natomiast chwycił przyjaciela za pasek spodni i przytrzymał, dzięki czemu obawa Olgi co do fikających mebli nie stała się rzeczywistością.

– Jesteś jak małe dziecko – mruknął, przyciągając Michała, który w pierwszej chwili szarpnął się z pełnym irytacji: „No co?”. – No nic, po prostu łeb sobie rozwalisz – odparował. – I zgadnij, kto się z tego ucieszy.

Michał natychmiast spochmurniał i usiadł porządniej.

– Jeszcze czego – mruknął. – Nie dam bydlakowi takiej satysfakcji.

– Dajcie spokój – poprosiła Olga z rozbawieniem. – Co z herbatą? – zapytała, patrząc na Olka.

– Parzy się – odparł. – I wyciera – dodał, przecierając blat kuchenny.

– A czy przychodzi jeszcze pewna osoba, której nie muszę głośno wymieniać, by Olek i tak wiedział, kogo mam na myśli? – spytał po chwili Michał przebiegle. Zagadnięty rzucił mu przez ramię mało przyjazne spojrzenie, a Sebastian uderzył przyjaciela pięścią w łydkę.

– Zamknij się, jeśli chcesz dostać herbatę – poradził Olek zimno, podając kawę Julkowi.

– I jeśli nie chcesz dostać herbatą – dodała Olga konfidencjonalnym szeptem. Michał pokręcił z rozbawieniem głową, ale nie ciągnął już tematu.

– Wy dalej jak stare małżeństwo – skomentował Julek chwilę później, gdy Olga puściła Olka na krzesło, a sama usiadła mu na kolanach. – Nic dziwnego, że Olkowi podryw wychodzi jak Andrzejowi uprzejmość, każdy zakłada, że jesteście parą.

– Zajmij się własnymi problemami – odmruknął zagadnięty, mieszając swoją herbatę.

– Zejdź z niego – poradził Sebastian, ale to podziałało na chłopaka niczym płachta na byka.

– A wy niby lepsi? – prychnął, patrząc krytycznie na Michała, który, uśmiechając się wrednie do Sebastiana, kopał na zmianę nogę lub siedzenie krzesła, i na Sebastiana, który z kolei próbował chwycić przyjaciela za stopę. – Też cholerne papużki...

– Julian – powiedział naraz Michał spokojnie, nie podnosząc wzroku – weź się odwal, dobrze? To, że cię facet rzucił, nie oznacza, że masz się wszystkich dookoła czepiać.

Na moment zapadła niezręczna cisza, po czym Julek wycedził wściekle przez zęby:

– Dzięki za dyskrecję.

– Pieprzę dyskrecję, gdy ty się na wszystkich wyżywasz – odparował gwałtownie, rzucając mu mało życzliwe spojrzenie.

– Może Andrzejowi też od razu powiedz, gdy tylko stanie na progu? – zaproponował z jadowitą słodyczą. – Co się będziesz krępował, pojeździcie sobie po mnie wspólnie.

– Ja po tobie nie jeżdżę – warknął; Sebastian pociągnął go lekko za nogawkę, więc Michał przygryzł na moment wargę, po czym dodał łagodniej: – Ja się z tobą przyjaźnię, więc chyba zrozumiałe, że nie lubię, gdy robisz z siebie dup... znaczy świrujesz – poprawił się szybko. Julek przez chwilę wpatrywał się w jasnoniebieski obrus z naburmuszoną miną, po czym wzruszył ramionami i mruknął przepraszająco:

– Mam zły humor.

– Widać, słychać i czuć – odparł. – Chwilami tak nieco za bardzo.

– I kto to mówi – odciął się chłopak. – Jak ty się wściekasz, słyszy to cały twój blok.

– I mój blok parę osiedli dalej – dorzucił Sebastian filozoficznie, biorąc herbatę ze stołu.

– Ty, przyjaciel – syknął Michał, znów kopiąc krzesło. – Ale ja – tu zwrócił się do Julka – jak już się tak wściekam, to z poważnych powodów, a nie przez jakiegoś durnego faceta, który był tak głupi, by się zabrać.

– Dobra, dobra. – Machnął ręką, najwyraźniej mając już dość tego tematu. Olga, która dotąd przysłuchiwała się wymianie zdań z rozbawionym uśmiechem, zapytała z zainteresowaniem:

– Na przykład z jakich poważnych powodów?

– Na przykład nie może czegoś znaleźć w tym swoim bajzlu – powiedział Sebastian, zanim zapytany zdążył otworzyć usta. – Albo nie ma nic w lodówce, albo pisze recenzję książki, która mu się diabelnie nie podoba, albo kazali mu napisać coś o polityce i musi przeczytać „Gazetę Wyborczą”, żeby wiedzieć, kto teraz siedzi na jakim stołku, albo jakiś przygłup z rządu znów wymyślił coś kretyńskiego i on się tym przejmuje, zamiast pamiętać, że oni wymyślają głupoty po to, by zapchać czymś czas swojej kadencji, a nie po to, by cokolwiek naprawdę uchwalać, albo chwilę wcześniej dostał ode mnie SMS z przypomnieniem, że następnego dnia ma wizytę u dentysty, albo usłyszał w radiu, że niedługo wprowadzą zakaz jeżdżenia maluchami i jego samochód właśnie przeżywa traumę w garażu.

– Skończyłeś? – zapytał Michał zimno, nie zwracając uwagi na śmiech pozostałych.

– W zasadzie nie – odpowiedział uprzejmie, odstawiając herbatę i patrząc na przyjaciela z życzliwym uśmiechem. – Mógłbym dorzucić jeszcze to czy owo...

– No, słucham – powiedział groźnie, pochylając się ku niemu. – Słucham cię. Co masz jeszcze ciekawego do powiedzenia o moim samochodzie?

– Spadniesz – zwrócił mu uwagę, wyraźnie próbując powstrzymać śmiech. Michał zignorował ostrzeżenie, ale Olga od razu chwyciła brzeg stołu obiema rękami.

– Złaź! – zażądała surowo. – Siądź sobie na Sebastianie, krzesło możecie rozwalić, mam jeszcze dwa, ale stół jest jeden i jest mi potrzebny.

– Nie zachęcaj go – powiedział Olek, pomagając jej przytrzymać stół, który zaczął się niebezpiecznie unosić. – Michał, zabieraj tyłek, stwarzasz zagrożenie.

– I to niby ja jestem upierdliwy – mruknął Julek, gdy tamten wstał i oparł się o ścianę.

– Michała nie przebijesz – pocieszył go Sebastian.

– Nie zaczynajcie od nowa – poprosiła Olga. – Dajcie mi zebrać siły na te przepychanki, które się zaczną, gdy tylko przyjdzie Andrzej.

– My cię właśnie przyzwyczajamy – wyjaśnił Michał, po czym stanął za Sebastianem, pochylił się, oparł łokcie o jego ramiona, a następnie ze złośliwą miną strzelił go palcem w nos. Sebastian syknął, odwrócił się gwałtownie, schwycił prawą dłoń przyjaciela i spojrzał na niego morderczo. W tym momencie rozległ się dzwonek do drzwi.

– Całe szczęście – mruknął Olek, spychając Olgę z kolan. – Idziemy otworzyć, może do tego czasu albo się uspokoją, albo pozabijają. Julek, pilnuj stołu, bo szkoda ciastek.

– A do czego ty Olce jesteś potrzebny przy otwieraniu drzwi? – spytał Julian niewinnie, odchylając głowę w bok, by na niego spojrzeć. – Czyżbyś wyczekiwał kogoś niecierpliwie?

Olek spiorunował go wzrokiem i wyszedł; Olga przystanęła na moment w progu, chcąc przypomnieć Julkowi, by trzymał język za zębami, ale zanim zdążyła to zrobić, Michał, próbujący się wyrwać z żelaznego uścisku przyjaciela, poprosił ze śmiechem:

– Ola, powiedz mu, żeby się odwalił.

– Język mu zmiażdż, a nie przegub – wtrącił się Julian.

– Czasami – powiedział Sebastian, dalej mocno go trzymając – mam ochotę przełożyć cię przez kolano i sprać tak, żebyś przez kilka dni nie mógł usiąść.

Michał znieruchomiał, po czym na jego twarzy pojawił się kpiący, złośliwy uśmieszek.

– Doprawdy? – spytał uprzejmie. – A co na to twój Rafałek?

– Pewnie chętnie by mi pomógł – odparł, nie tracąc rezonu. – Przyniósłby kabel.

Michał wybuchnął śmiechem, Julek parsknął w szklankę, Olga natomiast, podśmiewając się pod nosem, wyszła z kuchni. W przedpokoju stali Olek i Wiktor: pierwszy coś opowiadał, żywo gestykulując, drugi, z rękami w kieszeniach, odpowiadał monosylabami. Był to jeden z tych momentów, gdy Olga czuła pewną niechęć do Wiktora – doprawdy, mógłby się nie zachowywać jak mruk, mizantrop i zrzęda w jednym – i do Olka – mógłby mieć więcej godności i nie skakać tak wokół faceta, który wysyła mu wyraźny sygnał: „Spadaj” – i do siebie – mogła ich ze sobą nie poznawać. Szybko się otrząsnęła z tych myśli i przywitała z Wiktorem.

Uścisnęła go lekko, na co odpowiedział nieco niemrawym objęciem jej jednym ramieniem; był trochę sztywny, jak zawsze zresztą, ale uśmiechnął się – choć blado – gdy go pocałowała w policzek. Nie chodziło o jej płeć, jak już zdążyła się zorientować, ani o nią samą, Wiktor po prostu był bardzo powściągliwy i na cudzą wylewność reagował z początku niechęcią i wycofaniem, później – gdy już się przyzwyczaił, jak do niej – jedynie trochę się spinał.

– Cieszę się, że przyszedłeś, dawno cię nie widziałam – powiedziała z uśmiechem. – Ale pewnie od czegoś cię oderwałam? – zapytała domyślnie. – Jesteśmy w kuchni, jeszcze nie ma Andrzeja.

– A będzie? – Skrzywił się lekko. – Szkoda, psuje nastrój, zanim jeszcze otworzy usta.

– Do tego nie będzie Poldka, więc nie będzie komu go usadzać – dorzucił Olek, na co Wiktor tylko odmruknął: „Yhym”.

– Przeżyjemy – ucięła Olga. – Co teraz tłumaczysz?

– Thriller o porywanych dzieciach i duchach – odparł bez entuzjazmu. – Tandetne jak na mój gust, ale w USA to był bestseller i dobrze płacą, więc potem będę mógł spokojnie wrócić do czegoś ciekawszego.

– Mówiłeś ostatnio o Jamesie – przypomniał mu Olek. Wiktor wzruszył ramionami.

– Ile osób czyta dzisiaj Jamesa? – mruknął, poprawiając okulary. – Jamesa owszem, tłumaczę, ale na razie raczej hobbystycznie niż poważnie, wydawnictwo się chwilowo wycofało z pomysłu wydania jego nietłumaczonych dotąd powieści.

– Czyli na razie żadnych szans na więcej Jamesa po polsku? – spytała Olga zawiedzionym tonem.

– Sfinansuj wydanie mało opłacalnych i niskonakładowych powieści, które nie znajdą nabywców i wrócą do kolportera, a dostaniesz Jamesa nawet w błyszczącej, twardej okładce i z kolorowymi ilustracjami – odpowiedział Wiktor, zawsze wpadający w wisielczy humor, gdy rozmowa schodziła na politykę wydawnictwa, dla którego pracował. – Powiedzieli mi na zebraniu, że jak chcę sobie tłumaczyć Jamesa dobroczynnie, to proszę bardzo, ale i tak to oni mają prawa do tego tłumaczenia, ale i tak tego nie wydadzą, przynajmniej na razie, więc mam nie zawracać głowy i tłumaczyć thriller. Powiedz, na co z Jamesa masz ochotę, to ci poszukam oryginałów.

– Zrobię ci listę – odparła. – Olek dorzuci jeszcze swoje trzy grosze i będzie cała półka. Zresztą to nie chodzi o oryginalne teksty, są dostępne na przykład na stronie Gutenberga, ale liczyłam, że w końcu ruszą dalsze tłumaczenia Jamesa.

– Bardziej nieopłacalne niż James są tylko nasze grecko-łacińskie teksty – mruknął Olek. – Za dużo dobrego byś chciała.

– A ja bym chciał kawę – stwierdził Wiktor. – Są jakieś szanse czy od razu zaganiasz do ustawiania książek?

– Zrobię ci – powiedział Olek i poszedł do kuchni, odprowadzony nieco karcącym spojrzeniem przyjaciółki.

– Nie będę mógł zbyt długo zostać – odezwał się Wiktor po krótkim milczeniu. – Koło czwartej muszę wyjść, obiecałem jeszcze sprawdzić koleżance jej CV po francusku.

– Nie ma sprawy – odparła z uśmiechem. – Jestem wdzięczna za każdą pomoc i w każdej formie.

– Ładnie tu. – Rozejrzał się po przedpokoju. – I tu już też masz przygotowane miejsce, przewidująco. – Uśmiechnął się lekko, patrząc na ciągnące się wzdłuż obu ścian drewniane półki. – Ile pokoi, trzy?

– Trzy – potwierdziła, rezygnując z wygłoszenia cisnącej jej się jeszcze przed chwilą na usta uwagi na temat stosunków na linii Wiktor-Olek. Koniec końców obaj są dorośli, niech sobie sami rozwiązują te relacje. – Półki są już wszędzie, na razie będę się cieszyć myślą, że jest jeszcze tyle przestrzeni dla książek, a potem to wszystko pozapycham i będę rozpaczać, że już nie ma przestrzeni dla książek.

Kilka minut później w kuchni toczyła się dość leniwa wymiana zdań; Olek z Sebastianem raczyli się smaczkami z rad instytutu i wydziału, pierwszy w oparciu o trzyletnie doświadczenie swoje i Olgi z filologii polskiej, drugi – siedmioletnie z historii, w tym trzy lata bezpośredniego udziału jako doktor. Julek wtrącał co jakiś czas historie ze szkoły – czy to z własnych lekcji francuskiego, czy z lekcji koleżanek i kolegów po fachu, czy z rad pedagogicznych, czy z zebrań z rodzicami, którzy potrafili niekiedy wprawić człowieka w większe osłupienie niż najbardziej pomysłowi uczniowie; Michał z kolei, głównie komentujący zachowania znanych sobie wykładowców z wydziału humanistycznego oraz filologicznego, chwilami dorzucał uwagi związane z redakcjami gazet, dla których pisał. Olga, oparta o framugę drzwi, wodziła wzrokiem od półek do przyjaciół i z powrotem, bardziej pochłonięta planowaniem układania książek niż słuchaniem rozmowy; zauważyła jednak, że Michał rozsiadł się na parapecie – więc nic nie fiknie, chyba że Skalnicki wyleci razem z oknem, co przy jego zdolnościach i gwałtownej gestykulacji jest szalenie prawdopodobne – Sebastian dalej siedział na wybranym wcześniej krześle, Olek na swoim, Julek opierał się o – niedziałającą jeszcze, niestety – lodówkę, Wiktor natomiast zajął trzecie krzesło i najwyraźniej nie czuł się za dobrze między próbującym go wciągnąć do rozmowy Olkiem i wpadającym mu w słowo Sebastianem, który chyba nieźle się bawił, obserwując tych dwóch.

Dopiero po dłuższej chwili Olga uświadomiła sobie, że zgromadzony „zestaw”, jak to określił Olek, rzeczywiście nie był za szczęśliwy – dla Wiktora. To była akurat ta część towarzystwa, za którą mniej przepadał – albo raczej przy której czuł się mniej swobodnie i wskutek tego jeszcze bardziej zamykał się niczym ostryga. Sebastian był dla niego za złośliwy, Julek za gadatliwy, Olek za mocno nim zajęty, a Michał – no cóż, Michała było zdecydowanie za dużo, za intensywnie i za żywiołowo. Z tego, co dotąd udało się Oldze zaobserwować, wynikało, że Wiktor, owszem, ogólnie lubił Michała – ale z daleka. Czupryna Skalnickiego zgadzała się z jego charakterem – i Wiktor najwidoczniej obchodził się z Michałem jak z ogniem: doceniał, szanował, ale na odległość, żeby się nie poparzyć.

Żeby się nie poparzyć – to chyba doskonale oddaje jego podejście do ludzi, pomyślała nagle i, uderzona tym porównaniem, spojrzała uważnie na kolegę. Jeszcze bardziej pożałowała, że Poldek nie mógł przyjść – z nim akurat Wiktor dogadywał się dobrze i bez problemu. Z Olkiem też by mógł, gdyby Olkowi tak nie zależało – Wiktor najwyraźniej jeszcze bardziej niż żywiołowego Michała trzyma na dystans ludzi, którym na nim zależy.

Olej go choć raz, pomyślała pod adresem swego duchowego brata. Olej go, bądź miły, ale jakbyś miał go w nosie, traktuj go na równi z Julkiem czy Sebastianem, do cholery ciężkiej, przestań mieć tak kretyńsko wypisane na twarzy „Zakochałem się w tobie”. Zaraz tam podejdę i zdzielę cię czymś w łeb, słowo...

Morderczy zamiar został udaremniony przez kolejny dzwonek do drzwi, na który Julek zareagował przeciągłym:

– Nieee... A liczyłem, że mu książki w domu na łeb spadną i będzie po kłopocie.

– Postarajcie się nie zabić – odmruknęła Olga i poszła otworzyć.

Andrzej czasami umiał być miły – miała nadzieję, że dziś akurat będzie miał taki dzień. Trwała w tej nadziei, kiedy Andrzej po wejściu do mieszkania, zdjęciu butów i postawieniu teczki pod wieszakiem przywitał się uprzejmie, wygłosił kilka miłych słów pod adresem półek w przedpokoju – doskonały pomysł, świetnie wykorzystany metraż – ale nadzieja się ulotniła, gdy z kuchni wyjrzał Michał.

– O, Andrzejek – powiedział ten ostatni tak uprzejmym tonem, że Olga natychmiast zaczęła się zastanawiać, czy właśnie nie dosypał czegoś do szklanki przeznaczonej dla nowego gościa.

– O, Skalnicki – odpowiedział Andrzej, unosząc brew. – Niech zgadnę, gdzieś tam jest pewnie i nasz blond grafoman?

– „Nasz”? – powtórzył Michał, po czym zwrócił się w stronę kuchni i krzyknął ze zgrozą w głosie: – Julek, chowaj się, Andrzej chyba właśnie zaczął cię lubić!

– Olu – Andrzej spojrzał na nią ze współczuciem – ja i Olek z pewnością wystarczylibyśmy do twoich książek, po co sprowadzasz sobie na głowę...

– Ani słowa – przerwała z irytacją. – Wytrzymajcie przez parę godzin w jednym mieszkaniu, to naprawdę nie jest taki wyczyn.

– Polemizowałbym – stwierdził Michał i schował się w kuchni.

– Masz dziwny sposób dobierania sobie znajomych – skomentował Weredecki.

– Błagam – jęknęła i zakryła sobie dłońmi uszy. – Chcę mieć jak najszybciej książki na półkach, bo do szału doprowadza mnie to, że nie mogę się do niczego spokojnie dostać bez rozwalania kartonów, jak skończymy, możesz komentować do woli, ale teraz wykaż się odrobiną człowieczeństwa i po prostu pomóż, bez prowokowania awantur. Dobrze? – spojrzała na niego wyczekująco, opuszczając ręce. – Trochę humanitaryzmu, dosłownie na parę godzin, a później skaczcie sobie do oczu. Zrób to dla mnie.

Andrzej, wyraźnie rozbawiony, uśmiechnął się lekko.

– Niech ci będzie – zgodził się. – Wyjątkowo mogę się poświęcić, ale później to sobie odbiję.

– Później to i potop – prychnęła Olga. – Bylebym miała książki na półkach, bo nie mogę tu mieszkać.

W kuchni panował spokój – na mrukliwe „dobry” Andrzeja odpowiedziało mu równie mrukliwe „cześć” reszty; najwyraźniej Olek namówił Julka do zachowania spokoju, a Sebastian okiełznał Michała – pewnie dlatego stał teraz obok niego przy parapecie, gotów w każdej chwili poskramiać ostry język przyjaciela. Jedynie Wiktor nie wymagał pilnowania i w tym momencie Olga błogosławiła jego ostrygowaty charakter – przynajmniej tu nie będzie scysji. Raczej.

– Jest już po pierwszej – powiedziała, zerkając na zawieszony nad lodówką zegar w kształcie siedzącego kota. – Nie ma co się tak kisić, chłopaki, idziemy układać. Mam szczegółowy plan... – Wyciągnęła z kieszeni trzy złożone w kilkoro kartki formatu A3 i rozłożyła, ale zdążyła tylko rzucić okiem na notatki, nim Julek wyrwał jej papiery z rąk.

– Rany boskie – jęknął, przekładając kartki. – Pomijając już to, że piszesz tak, jakbyś próbowała rozpisać długopis, to chyba oszalałaś. Ty masz te półki szczegółowo podzielone wedle pokojów i ścian?

– Wedle dziedzin, języków i autorów – poprawił Olek. – Razem to układaliśmy.

– Nie zdołaliśmy wymyślić sposobu na ułożenie książek, tak by były i w porządku chronologicznym, i w porządku alfabetycznym, i w porządku tematycznym, i w porządku gatunkowym, i w porządku ich wydania, i w porządku ich nabycia – poskarżyła się. – Kombinowaliśmy różnie, ale w końcu trzeba było się ograniczyć tylko do połowy wytycznych.

– Układanie książek z Olką to gehenna – stwierdził Olek, zabierając Julkowi kartki. – Czekałem tylko, kiedy jeszcze jej się zachce kolejności wedle kolorów okładek, ale jakoś na to nie wpadła.

– Tylko pozazdrościć problemów egzystencjalnych – prychnął Julek, patrząc na nią z niedowierzaniem. – To teraz będzie trzeba z tymi rozpiskami ganiać od kartonu do kartonu i wyszukiwać odpowiednie tytuły?

– Widać, że mnie nie doceniasz – odparła z godnością. – Spis robiliśmy jeszcze przed pakowaniem książek, każda kartka obejmuje jeden pokój, a kartony są dostosowane do półek. Teraz tylko trzeba rozpakować odpowiednie kartony na odpowiednie półki i koniec.

Julian pokręcił głową z wyraźną dezaprobatą.

– Założę się, że jest w tym jakiś haczyk – mruknął; Michał właśnie wyjął kartki z rąk Olka i oglądał je z nieco dziwnym wyrazem twarzy, a Sebastian zaglądał mu przez ramię.

– Kto rysował te oznaczenia półek? – spytał naraz Skalnicki.

– Ja – powiedział Olek. – A co?

– A bo lewo i prawo masz zaznaczone na odwrót – odparł, patrząc na niego z rozbawieniem. Olek wzruszył ramionami.

– Co za różnica – stwierdził.

– Olek się do stron nie przywiązuje – roześmiała się Olga. – Jak gdzieś razem jedziemy i on prowadzi, to na polecenie „Skręć w prawo” skręca w to prawo, które mu akurat podpasuje.

– Strony to kwestia czysto umowna – powiedział obronnie.

– Dobrze, dobrze. – Poklepała go po ramieniu. – Najważniejsze, że jakoś ogarnęliśmy te półki. Trzeba się będzie chyba rozdzielić na pokoje... – zaczęła.

– Aż tak się boisz, że się pożremy? – zapytał Andrzej kpiąco.

– Powiedzmy, że dbam o dobrą atmosferę przy pracy – odparowała. – Ty pójdziesz ze mną.

Michał wybuchnął śmiechem, Andrzej natomiast, nie tracąc rezonu, spojrzał na niego z politowaniem, po czym zwrócił się do Olgi:

– Rozumiem, że dbasz o stan moich nerwów, więc dziękuję.

Olga ugryzła się w język. Nie powie mu, że poświęci stan swoich nerwów dla dobra nerwów pozostałych, nie powie mu tego... przynajmniej dopóki książki nie staną na swoich miejscach.

– Michał z Sebastianem pójdą do średniego pokoju, my do najmniejszego, a Olek z Julkiem i Wiktorem do największego – wyjaśniła układ sił. Podchwyciła nieco zawiedziony wyraz twarzy przyjaciela, ale nie miała wyrzutów sumienia z powodu dorzucenia mu Juliana. Olek sam na sam z Wiktorem zajmowałby się wszystkim, tylko nie układaniem książek, a umieszczony w innym pokoju, chodziłby pod byle pretekstem do tego, w którym byłby Wiktor – Julek miał zatem stanowić swoiste zabezpieczenie, gwarantujące, że wszyscy zajmą się tym, czym zająć się powinni. – Kartony są odpowiednio pooznaczane, więc będzie łatwo.

– Kartony są odpowiednio pooznaczane, więc nie będzie łatwo – poprawił Olek. – Tu właśnie kryje się haczyk, który słusznie podejrzewałeś – zwrócił się do Juliana, który już stał w progu kuchni.

– To znaczy?

– Zobaczysz – uśmiechnął się złowieszczo. – Zobaczysz.

– Robisz mnie w konia – uznał tamten po chwili namysłu i wyszedł.

– Ładny bufet – powiedział Andrzej, patrząc na stół. – Niech zgadnę... znając marne zdolności Olgi do podobnych rzeczy, podejrzewam, że to z ciebie jest taka dobra kuchta. – Spojrzał na Olka z kpiną.

– W twoich ustach to brzmi prawie jak komplement – odparował Olek, niezbity z tropu.

– Nie pochlebiaj sobie, to nie był komplement.

– Całe szczęście – stwierdził – bo już sam twój, dzięki wszystkim bogom olimpijskim, jedyny i zdecydowanie niepowtarzalny urok osobisty sprawia, że człowiekowi miękną kolana, komplement to by było dla mnie zdecydowanie za dużo szczęścia.

Otóż to, Olek, bądź właśnie taki, pomyślała Olga. Bądź właśnie taki, jaki jesteś zwykle, zabawny, inteligentny, w razie potrzeby trochę złośliwy i kpiący, niedający się zbić z pantałyku, odcinający się w żartobliwy, ale i wyznaczający granice sposób. Bądź właśnie takim, a nie rozkochaną, przymilną ciapą, która traci cały swój męski urok, w momencie gdy na horyzoncie pojawia się Wiktor. Nie wiem, czemu jego obecność tak negatywnie wpływa na twój proces myślowy, ale zacznij nad tym wreszcie panować, do ciężkiej cholery, bo ci dziś wieczorem krzywdę zrobię, gdy zostaniemy sami.

– Obiecałem Oli być dla was wyrozumiały, więc wyjątkowo pozwolę ci mieć ostatnie słowo – odezwał się Andrzej, nie rezygnując z kpiącego tonu. Olek poklepał go przyjacielsko po ramieniu.

– Grunt to żywić właściwe złudzenia – powiedział życzliwie. – To my idziemy do swojego pokoju.

Andrzej już zamierzał coś powiedzieć, gdy do kuchni wparował Julek – najwyraźniej nie w humorze.

– Olga – powiedział wzburzonym głosem – ty naprawdę jesteś kopnięta. I ty też – dorzucił w stronę Olka – skoro to widziałeś i jej nie wybiłeś z głowy.

– O co chodzi? – zainteresował się Sebastian, który dotąd wraz z Michałem obserwował z wyraźnym zaciekawieniem rozwój dyskusji na linii Olek-Andrzej.

– O to – wycedził Julek – że te pokopane filologi klasyczne pooznaczały sobie kartony w swój klasyczny, pokopany sposób. Jakieś frazy po łacinie, po grecku, bo dopatrzyłem się w tych bazgrołach alfy, bety i omegi, i jeszcze po jakiemuś, co wygląda jak poskręcane robaki, to chyba arabski.

– Hebrajski – poprawiła go Olga z niesmakiem. – Różnica jest wyraźna.

– Wyraźna to mi się właśnie pokazała różnica między normalnym filologiem a filologiem klasycznym – zirytował się. – Powiedz mi, dziewczyno, ilu z tu obecnych zna niby hebrajski, co?

– Ja – odpowiedziała Olga tonem mówiącym, że to oczywiste.

– I ja – dodał Olek.

– I ja. – Michał uśmiechnął się z satysfakcją, gdy spoczęło na nim nieco zaskoczone spojrzenie Wiktora, zdumione Julka i niedowierzające Andrzeja.

– Alfabet i jeden psalm – mruknął Sebastian, patrząc w sufit.

– Alfabet, koniugacje jeszcze jakoś pamiętam, i cały długi psalm – uściślił. – Umiem czytać, pisać i wyrecytować jeden psalm, to i tak trzysta procent tego, co po hebrajsku umiesz ty albo Julek.

– Ja znam grekę – przypomniał Sebastian. – Alfabet. I kilka sentencji. Łacinę znam bardzo dobrze, z tego, co pamiętam, Wiktor też z nią nieźle stoi, Michał po łacinie jakoś się porusza, więc widzisz, Julek, nie jest tak źle, to wy, neofilolodzy, zaniżacie poziom.

– Bądź łaskaw nie stawiać mnie z nim w jednym szeregu – mruknął Andrzej.

– Popieram, to niehumanitarne względem Julka – zgodził się Michał.

– Starczy – ucięła Olga, widząc, że zanosi się na kolejną wymianę mało sympatycznych uwag. – Julek, nie marudź, masz pod ręką Olka, on ci powie, który karton kiedy i gdzie rozpakować.

Po rozdzieleniu kartek z planami zabrali się żywo do pracy, choć Julek na początku parę razy wpadł do najmniejszego pokoju z pretensjami. Najpierw, rozdrażniony, zapytał, dlaczego kartony ze słownikami muszą mieć opis z „Exegi monumentum”, które go prześladowało przez cały pierwszy rok studiów; następnie, wyraźnie zirytowany, zajrzał ponownie i zażądał wyjaśnienia, dlaczego kartony z literaturą antyczną muszą być zabazgrane jakimś wierszem po grecku, dlaczego ten wiersz musi być taki długi i dlaczego Olek musi mu koniecznie recytować ten wiersz nad głową, wybijając metrum na jego ramieniu; wreszcie wparował jak burza, niemal tratując Andrzeja, i wściekłym tonem oświadczył, że jeśli jeszcze raz usłyszy po hebrajsku psalm sto czwarty, którym Olga sobie opisała kartony z „literaturą fachową”, to pan magister-prawie-doktor Aleksander Kamieniecki dostanie którymś z tych kartonów w łeb, i to jest informacja nie tylko od niego, Julka, ale i od Wiktora, który też ma dosyć tego pieprzniętego filologa klasycznego, którego muszą znosić na przestrzeni tych kilkunastu metrów kwadratowych.

– Może ty tam idź – zakończył Julian, patrząc na rozmówczynię morderczo. – Zamkniemy za wami drzwi i możecie wtedy we dwójkę deklamować sobie nawet całą „Iliadę”, „Eneidę”, Biblię czy co tam chcecie, w oryginale i wszystkich dostępnych przekładach, tylko niech ja już nie muszę tego wysłuchiwać!

– Julek! – dobiegł ich głos rozbawionego Olka. – Wracaj, już nie będę, słowo! No chodź – powtórzył, wchodząc do małego pokoju. – Przepraszam, zapomniałem, jaką masz traumę po dwóch poprawkach z łaciny.

– Spadaj – syknął chłopak. – Ostrzegam, jeszcze raz usłyszę to hebrajskie szeleszczenie, a oberwiesz którymś ze słowników.

– A ja cię ostrzegam – powiedziała Olga groźnie – że jeśli spróbujesz użyć do czegoś takiego którejkolwiek z moich książek, szczególnie któregoś ze słowników, szczególnie ze słowników łaciny, to ja ci zrobię krzywdę.

Julian spojrzał na nią tak, jakby się zastanawiał, czy ma do czynienia z osobą niespełna rozumu, potem w podobny sposób spojrzał na Olka, po czym przeniósł wzrok na Andrzeja i – najwyraźniej wybierając mniejsze zło – wyszedł z Olkiem z pokoju.

– Nie komentuj – poprosiła Olga, widząc, że Andrzej otwiera usta. – Układaj ładnie książki, możemy pogadać o czymś przyjemnym, tylko nie komentuj, wystarczy, że Julek marudzi za trzech.

– Trzeba było się lepiej zastanowić nad tym, kogo zapraszasz – odciął się Andrzej, ale – chwała mu za to, pomyślała Olga z ulgą – na tej uwadze poprzestał.

Przez jakiś czas praca szła wartko i sprawnie, bez przeszkód. Andrzej w cztery oczy potrafił być naprawdę wspaniałym rozmówcą, interesującym, dowcipnym, nawet sympatycznym. Olga czasami miała wrażenie, że jego wredny charakter uaktywniał się tylko w dwóch przypadkach: albo wtedy, gdy wokół było więcej ludzi – to chyba była reakcja: „Tyle was? To ja wam pokażę, kto tu ma ostatnie słowo!” – albo wtedy, gdy w towarzystwie znajdowały się osoby, których Andrzej po prostu nie trawił – vide Julek i Michał, sama już nie wiedziała, który go bardziej denerwował. Kiedy jednak byli sam na sam, tylko ona i on, mogli zatopić się w dyskusji tak mocno, że zupełnie się wyłączali na świat zewnętrzny. Tak było i teraz; dopiero w pewnej chwili Olga jakby się otrząsnęła, chwyciła prawą rękę Andrzeja, spojrzała na jego zegarek i powiedziała ze zgrozą:

– Rany boskie, dochodzi trzecia, my tak gadamy od prawie dwóch godzin, a nawet jednego kartonu do końca nie rozpakowaliśmy!

– To ty zaczęłaś – przypomniał jej z uśmiechem. – Gdybyś nie wypytywała mnie o tę konferencję genderową i gdybyśmy potem nie przeskoczyli z gender studies na powieści Szafrańskiego, a z powieści Szafrańskiego na Derridę, chociaż to profanacja dla Derridy, by go łączyć z Szafrańskim, to rozpakowalibyśmy więcej kartonów.

– Zastanawiam się – mruknęła ponuro, ignorując kolejną złośliwość pod adresem Juliana – jak to wygląda w pozostałych pokojach. Układaj dalej, zaraz wrócę.

Mądrość życiowa uczy – jak Olga zdołała się zorientować w ciągu kilku lat przebywania w swoim środowisku – że humanistów, którzy mają coś zrobić, nie zostawia się z książkami bez niehumanistycznego nadzoru. Sama była tego najlepszym dowodem – ona, Andrzej i ich niemal dwugodzinna rozmowa, sprowokowana książką „Grzeczne dziewczynki idą do nieba, niegrzeczne idą tam, gdzie chcą” Ute Ehrhardt. Kolejne potwierdzenie tej tezy znalazła w średnim pokoju: Sebastian siedział na podłodze, wsparty plecami o dwa zamknięte kartony, i czytał „Imperium” Kapuścińskiego, a Michał, opierający się o ramię przyjaciela, zatonął w „Książkach zakazanych” Paszylka. Trzy stojące na środku pokoju pudła były puste, dwie półki zapełnione, poza tym jednak nic nie zostało zrobione.

– Nie za dobrze wam? – zapytała z mimowolnym rozbawieniem. – Przecież masz własnego Kapuścińskiego – dodała, gdy obaj podnieśli głowy i spojrzeli na nią.

– Mam – przyznał Sebastian – ale zawsze, jak dorwę „Imperium”, nie mogę się oderwać.

– Pożyczysz? – wtrącił się Michał, unosząc duży, ciemnofioletowy tom.

– Pożyczę – zgodziła się. – W ogóle ona nie powinna być tutaj, tylko w małym pokoju, założę się, że to Olek pomylił kartony przy pakowaniu. Jak przeczytasz, to może ty mi wyjaśnisz, czemu wśród tych zakazanych książek nie ma „Pani Bovary”, ani w rozdziale o przyczynach społecznych, ani obyczajowych, ani żadnych innych.

– Nie ma? – zdziwił się i szybko sprawdził spis treści. – Rzeczywiście nie ma... – mruknął, kartując książkę.

– Ruszcie się – pogoniła ich Olga. – Więcej macie do wypakowania niż wypakowaliście.

W największym pokoju sytuacja przedstawiała się niewiele lepiej: jakieś pięć czy sześć opróżnionych kartonów stało przy drzwiach, reszta, nadal zaklejona, zajmowała połowę podłogi, a „siła robocza” najwyraźniej miała przerwę. Olek siedział na jednym z pudeł, z „Odami zwycięskimi” Pindara w lewej dłoni i, gestykulując żywo prawą, opowiadał pozostałym o liryce greckiej. Julek, leżąc na brzuchu i podpierając podbródek na skrzyżowanych rękach, słuchał z wyrazem rezygnacji na twarzy – pewnie uznał, że lepsze to niż wcześniejsza łacińsko-grecko-hebrajska mieszanka. Wiktor z kolei...

Wiktor z kolei, jak stwierdziła Olga z pewnym zaskoczeniem, słuchał uważnie. Siedział na innym kartonie, w sporej odległości od Olka, ale słuchał wywodu o Pindarze z wyraźnym zainteresowaniem. Zaskakujące było nie tyle samo zainteresowanie, co spojrzenie słuchacza, Wiktor bowiem patrzył na Olka w zupełnie inny niż wcześniej sposób. Nie można nawet powiedzieć, że patrzył – on się wpatrywał, nie odrywał od mówiącego wzroku, słuchał z widocznym napięciem. Był to jeden z tych nielicznych momentów, gdy Oldze przechodziło przez myśl, że Olek nie stracił dla Wiktora głowy tak zupełnie bezpodstawnie; to spojrzenie, ten wyraz twarzy, tę pełną uznania i szacunku uwagę, jakie można było teraz dostrzec, podchwyciła parokrotnie już wcześniej: na tamtym sympozjum, gdy oni się poznali, na jakimś spotkaniu u Olka, po jej obronie, podczas wyjścia do teatru większą grupą. Gdy Olek mówił – gdy zapominał o tym swoim „Ach, zakochałem się w tobie na zabój” i był sobą, był takim, jakim Olga go naprawdę kochała i rozpoznawała: szalenie kompetentnym, świetnie obeznanym w literaturze greckiej magistrem filologii klasycznej, o krok już tylko od doktoratu, człowiekiem, który potrafił całą noc przegadać o Arystofanesie i wcale nie wyczerpał wszystkich wątków, rozmówcą, którego chciało się słuchać i słuchać bez końca, urodzonym i utalentowanym gawędziarzem – gdy Olek był właśnie taki, Wiktor zdawał się gubić gdzieś swoją skorupę i – dopiero teraz ta myśl uderzyła Olgę – i dawał mu się zafascynować. Tak, Wiktor był najwyraźniej zafascynowany tym, co Olek mówił i chyba tym, jak Olek mówił – a Olek, ta cholerna pierdoła, zamiast to zauważyć i grać w tym kierunku, odstawiał na co dzień jakąś przeklętą donkiszoterię. Ba, żeby donkiszoterię – zachowywał się momentami jak Albin ze „Ślubów panieńskich” i jeżeli Olga kiedyś, jeszcze w liceum, doskonale rozumiała reakcje Klary, to teraz, gdy bezpośrednio patrzyła na to „albinowanie” z boku, sama się w Klarę zamieniała.

– Chłopaki – odezwała się wreszcie, odrobinę wbrew sobie – cieszę się, że tak się wam dobrze słucha wykładu Olka, ale ruszcie się trochę do układania książek, co?

– Jezu, no wreszcie – jęknął Julek, siadając i przeciągając się z głośnym westchnieniem. – W końcu ktoś mu przerwał, ja już tyle razy mu mówiłem, że to nie uniwerek, ale Wiktor na mnie w kółko powarkiwał – dodał złośliwie. Wiktor wzruszył ramionami, znów z miną obrażonej ostrygi.

– Jak ci przeszkadzało, mogłeś wyjść – mruknął, poprawił okulary i wstał. – Ale Ola ma rację, ja się biorę za tę półkę.

Olek spojrzał na Olgę wzrokiem skrzywdzonej niewinności, na co odpłaciła czymś, co miało stanowić ostrzeżenie: „Nie zrób z siebie teraz debila”, ale chyba nieszczególnie jej wyszło, Olek bowiem po chwili podszedł do Wiktora, znów w wersji „Ach, jak się zakochałem” i wszystko wróciło do normy.

Ostryga, głupek i profanator – podsumowała ich z irytacją w myślach i wyszła z pokoju; „profanator” odnosiło się do Julka, który patrzył na kartony oznaczone hebrajskimi frazami z takim wyrazem twarzy, jakby ktoś mu ukradł pomysł na powieść. – Wiktor ma temperament zdechłej ryby, Olek sentymentalnego kochanka i chyba go dziś przerobię na kolejną półkę, a Julian mógłby mieć trochę szacunku dla języków klasycznych.

Humor jej się poprawił, gdy wróciła do najmniejszego pokoju: Andrzej zdążył już wypakować kilka kartonów i ustawić książki na wyższych półkach, czyli tam, gdzie sięgnąć można było, jeśli się liczyło powyżej metra osiemdziesięciu. Sto siedemdziesiąt jeden centymetrów filologa klasycznego, jakie przedstawiała sobą Olga, zdecydowanie nie miało na to szans.

Jakiś czas później – prawie połowa półek została zapełniona, puste kartony stanowiły liczną grupę – do pokoju zajrzał Michał.

– Robimy fajrant – oświadczył wesoło i odgarnął włosy sprzed oczu. – No, nieźle – mruknął, patrząc na poustawiane książki. – W porównaniu z wami jesteśmy w lesie, ale wy macie mniejszy metraż... Zbieramy z Sebastianem zamówienia – dodał. – Herbata, kawa, cytryna, cukier... arszenik? – zaproponował uprzejmie, zwracając się do Andrzeja.

– Jeżeli alternatywa brzmi: herbata z tobą lub z arszenikiem, oczywiście, że wybieram arszenik – odparł Andrzej równie kurtuazyjnie.

– Podejrzewam, że twoi studenci wybraliby podobnie, gdyby alternatywa brzmiała: konsultacje u ciebie lub arszenik – stwierdził.

– Ty wybrałeś poprawkę – odparował Weredecki z tak wrednym uśmiechem, że Olga postanowiła szybko przerwać tę wymianę zdań, tym bardziej że irytacja na twarzy Michała kazała się spodziewać ostrzejszego starcia.

– Obiecaliście mi! – przypomniała im stanowczo. – Miał być spokój na czas rozpakowywania, kiedy indziej się pożrecie. No, pokażcie, że jesteście mężczyznami i umiecie dotrzymać słowa – dorzuciła, bo miny obu zdradzały chęć na gwałtowniejszą wymianę słów.

– No, Skalnicki? – spytał Andrzej protekcjonalnym tonem. – Jesteś mężczyzną czy moje wątpliwości pod tym względem są uzasadnione?

Michał w pierwszej chwili wyraźnie miał ochotę jakoś się odgryźć – ale naraz rozluźnił się, roześmiał i pokręcił głową.

– Cały Andrzejek – powiedział pobłażliwie. – Miej sobie to ostatnie słowo, skoro tak ci to potrzebne do szczęścia. To co, dwie herbaty? – bardziej stwierdził, niż zapytał, i wyszedł, zanim ktokolwiek zdążył odpowiedzieć.

Ku ogromnej uldze Olgi Andrzej ograniczył się tylko do zgryźliwego: „Przynajmniej do robienia herbat się nadaje”, którego nikt poza nią nie usłyszał. Była już trochę zmęczona, głodna i właśnie zaczęła się obawiać tego, co może przynieść dłuższe przebywanie razem w jednym pokoju wrednego Andrzeja, wybuchowego Michała i obrażalskiego Julka, plus nieszczypiący się z przeciwnikiem Sebastian, który zawsze bronił Michała przed najazdami innych, choć sam dogadywał mu radośnie – obaj sobie dogadywali, tak gwoli ścisłości, chyba droczenie się ze sobą stanowiło dla nich dowód przyjaźni – plus ostryga i wielbiciel ostrygi, jak się Olek nie weźmie w garść, to zacznie go nazywać w ten sposób, plus ona sama, marząca przecież tylko o tym, by wszystkie książki stanęły już na swoich półkach.

Będzie się działo. Cholera, rzeczywiście zestaw do pomocy dobrała tak na chybił trafił, że pewnie ją trafi, szlag.

Poczuła się lepiej, gdy zobaczyła średni pokój: jedna trzecia półek została zapełniona książkami zgodnie z wytycznymi z kartki, puste pudła, włożone jedne w drugie, stały równo pod parapetem, obok, w dwuszeregu, kartony pełne – robota Sebastiana, widać to gołym okiem, radosną twórczość Michała można było podziwiać obok, w postaci walających się na podłodze poszarpanych kawałków brązowej taśmy klejącej. Biedny Sebastian, pewnie bałagan, jaki tu musiał poprzednio panować, doprowadzał go do apopleksji.

Jedno z większych pudeł – na szczęście pustych, zapewne wiedzieli, że zamordowałaby ich za stawianie herbaty na jej książkach – odwrócone do góry dnem, zmieniło się na chwilę w prowizoryczny stolik, na którym umieszczono ciastka i szklanki. Spodków nie było, widać słusznie uznano, że zajęłyby za dużo miejsca.

Pokój był pomalowany na zielono – na ciemną, butelkową zieleń, do której Olga miała ogromną słabość – co w połączeniu z wykonanymi z ciemnego drewna półkami tworzyło piękne połączenie. Przyglądała się przez moment w zamyśleniu ustawionym książkom – wielobarwne szeregi grzbietów o różnej szerokości, wysokości i z elementami zdradzającymi wiek wzbudzały nieodmiennie przypływ czułości. Były cudowne, były wspaniałe, były jej, jej własne, nikt inny nie miał do nich prawa; były szczęśliwe – o, zdecydowanie! – właśnie tu, z nią, bezpieczne i upragnione...

– Olka, nie módl się do swoich półek. – Rozbawiony głos Michała wyrwał ją z zamyślenia. – Masz taką minę, jakbyś zaraz miała klęknąć i zmówić pacierz mola książkowego, zlituj się i siadaj, bo ci herbata wystygnie.

– Profanator bez księgozbioru – mruknęła z uśmiechem, gdy ten wychodził z pokoju, po czym usiadła obok Olka, który właśnie wygodnie wyciągnął nogi i oparł się o puste jeszcze półki za sobą.

Przynajmniej raz nie gania za nim z wywieszonym jęzorem – pomyślała nieżyczliwe pod adresem przyjaciela i Wiktora, który siedział po drugiej stronie pokoju, wraz z Julkiem masującym sobie ramię.

– Masz za duże, za ciężkie i za liczne książki – oświadczył ten ostatni, napotykając wzrok Olgi. – Poza tym masz upierdliwego Olka, który uważał, że wyjaśnianie mi, czym się różni trochej od jambu i anapestu, będzie takie strasznie zabawne.

– Nie rozróżniasz stóp – roześmiał się Olek, sięgając po stojącą między nim a Olgą szklankę z herbatą. – Chciałem ci pomóc w pozbyciu się tej hańbiącej cechy i dla lepszego zademonstrowania wybijałem ci te stopy.

– Na moich plecach? – warknął Julian.

– Były pod ręką – wypalił Olek, najwyraźniej zanim zdążył się zastanowić, co mówi.

Uuu, Oleczku... – pomyślała Olga, z trudem panując nad swoją twarzą. – To masz przechlapane. Powiedzieć mierzącemu metr sześćdziesiąt dziewięć Julkowi coś, co sugeruje: „ale ty niski jesteś”, to jak oblać się miodem i wbiec z wrzaskiem między pszczoły czy osy, czy szerszenie, w każdym razie między coś, co ma żądła i chętnie ich używa. Wyrazy współczucia, requiem aeternam et requiescas in pace, infelix amice¹.

– Słucham? – zapytał Julek podejrzanie spokojnie. W tym momencie należało dziękować wszelkim bóstwom olimpijskim, że Sebastian z Michałem urzędowali znów w kuchni, Andrzej poszedł do toalety, a Wiktor najwyraźniej się wyłączył. – Możesz powtórzyć?

Olga dałaby głowę, że Olek na gwałt próbuje teraz znaleźć jakieś niewinne wyjaśnienie swoich słów.

– No a gdzie miałem wybijać, na twojej głowie? – zaryzykował.

– Chcesz powiedzieć, że też byś bez problemu dosięgnął? – wywarczał Julek.

Kłopot z Julianem polegał na tym, że był szalenie drażliwy na punkcie trzech kwestii: swoich – z reguły nieudanych – związków, swojego pisarstwa i swojego wzrostu. O ile Olek był bardzo taktowny w sprawach sercowych, z racji bycia naukowcem parającym się jedynie pisaniem fachowym nie stanowił żadnego zagrożenia w postaci konkurencji twórczej, a jako filolog klasyczny i staropolanin miał zawsze możliwość bronić się stwierdzeniem: „Ja się nie znam na współczesnej powieści”, gdy genderowo-queerowo-postmodernistyczne zabiegi literackie Juliana wydawały mu się nie do przełknięcia, o tyle w kwestii wzrostu mógł działać na nerwy samym swoim istnieniem. Prawda była bolesna: Julek miał metr sześćdziesiąt dziewięć, Olek – metr osiemdziesiąt cztery. Piętnaście centymetrów nie do ukrycia.

– Chce powiedzieć, że do twojej głowy nie musiałby się tak schylać, jak do twoich pleców – rozległ się w drzwiach głos Michała, który właśnie wszedł do pokoju i, trzymając w rękach dwie kawy, patrzył na chłopaka z lekkim uśmiechem. – No już, Julek, nie wariuj, Olek nie miał niczego złego na myśli, a ty zaraz szukasz dziury w całym. Masz swoją tchibo, pij i się nie ciskaj – podał mu jedną ze szklanek – bo zaraz przylezie Andrzej, podłapie, o co poszło, i ten to dopiero pojedzie po twoim wzroście i po całej reszcie – ostrzegł. Julian zamordował go szybko wzrokiem – wyglądał w takich momentach jak obrażony na cały świat licealista, któremu gęsta jasnoblond czupryna i niebieskie oczy uparcie przeszkadzały w upodobnieniu się do bazyliszka – ale, najwyraźniej przekonany argumentem związanym z Andrzejem, wziął kawę i zawzięcie zamieszał ją łyżeczką.

Olek spojrzał na Michała z wdzięcznością, ten zaś, uśmiechając się porozumiewawczo, usiadł na kilku ustawionych koło siebie kartonach i postawił na parapecie drugą kawę obok znajdującej się już tam szklanki z herbatą. Olga westchnęła głęboko, przysunęła się do kartonu-stolika i sięgnęła po swojego earl greya z dużym kawałkiem cytryny bez skórki.

– Idzie wolniej, niż zakładałam – wymruczała, znów sadowiąc się wygodnie przy półkach. Z przedpokoju rozległ się przeciągły dzwonek telefonu, na który nałożyło się ciche skrzypnięcie drzwi od łazienki i szybkie kroki, a potem przyciszony głos Andrzeja.

– Równanie „humanista plus książka” nigdy ci nie da wyniku „szybkie działanie”, jeśli nie chodzi o czytanie – odparł Olek z rozbawieniem.

– Ziemia do Wiktora! – powiedział Michał głośno, a gdy zawołany uniósł głowę, Skalnicki wyjaśnił, wskazując głową na stolik: – Herbata ci stygnie, nie mówiąc już o tym, że czujemy się przez ciebie ignorowani.

– Szczególnie jeden z nas czuje się przez ciebie ignorowany – dorzucił Julian jadowicie, patrząc na Olka; najwyraźniej nie mógł sobie odmówić małej zemsty.

– Pilnuj swojego nosa – odburknął Olek, posyłając mu znad szklanki spojrzenie, które – w przeciwieństwie do tego, jakim Julek wcześniej obdarzył Skalnickiego – rzeczywiście mogło wyglądać groźnie.

– Która moja? – spytał Wiktor spokojnie, nie reagując na ich wymianę zdań.

– Obojętnie – odparł Michał i spojrzał na wchodzącego do pokoju Sebastiana. – Te dwie są takie same, nie?

– Nie – powiedział Sieniecki, lawirując między stolikiem i wyciągniętymi nogami filologów klasycznych. – Ta dla Andrzeja zawiera arszenik, strychninę i środki przeczyszczające, bo w końcu nie mogłeś się przy robieniu herbaty zdecydować, czym najlepiej byłoby go uraczyć. Wiktor, na twoim miejscu kazałbym najpierw Andrzejowi spróbować obu, bo Michał mógł z rozpędu sypać dodatki jak leci.

– Zaryzykuję – stwierdził Wiktor, uśmiechając się słabo, wstał, wziął szklankę i usiadł z powrotem, starannie unikając wzroku Olka.

– Zgadnijcie, czemu Sebastian tyle siedział w tej kuchni – odezwał się Michał, gdy tamten usiadł obok, i podał mu kawę. – Zmywał jak szalony.

– Cholera, Sebastian – jęknęła Olga, patrząc na niego szeroko otwartymi oczami. – Nie mów, że zmyłeś mi tę cholerną patelnię, na której Olek mi przedwczoraj smażył naleśniki, a potem nikomu nie chciało się jej umyć.

– Zmyłem, przepraszam – roześmiał się. – Działała mi na nerwy.

– Dzięki – powiedziała, kręcąc głową. – Chyba powinno mi być teraz głupio, ale szczerze mówiąc, tylko się cieszę, że sama nie będę musiała zmywać tego diabelstwa ani podchodami zmuszać do tego Olka.

– To ja też dziękuję – dorzucił Olek szybko. – Nie masz pojęcia, ile już razy wrobiła mnie w zmywanie za siebie.

– Nie ma za co – odparł z rozbawieniem Sieniecki.

– U mnie też znalazłoby się coś do umycia – powiedział Julek podstępnie. – Wpadniesz jutro na kawę?

– Zapomnij – uciął. – W tym tygodniu wyrobiłem już limit zmywania cudzych garów – dodał, patrząc wymownie na Michała, który uśmiechnął się wrednie.

– Sebastian przychodzi do mnie po to, żeby poprawić sobie humor – wyjaśnił, widząc zainteresowane spojrzenia pozostałych. – U niego zawsze jest idealny porządek, u mnie idealny bajzel, więc przychodzi do mnie, patrzy dookoła i myśli dumnie: „A u mnie nie ma takiego syfu!”, po czym ten mój syf zaczyna mu działać na nerwy i wszystko mi sprząta. Jest po prostu ofiarą własnej pedanterii – zakończył pełnym współczucia głosem, patrząc na przyjaciela wyrozumiale, jak na niegroźnego wariata.

– Jestem ofiarą tego, że przyjaźnię się z facetem, dla którego nie ma różnicy, czy wielka sterta papierów leży na stole, na podłodze, na łóżku, na środku przedpokoju, czy wszędzie po trochu – poprawił Sieniecki zgryźliwie.

– Jesteś ofiarą tego, że dla ciebie to jest różnica – upomniał go łagodnie Michał.

– Jesteś ofiarą tego, że źle dobierasz przyjaciół – wtrącił się Andrzej, stając w progu.

– Nie, ofiarą złego doboru znajomych to jesteśmy my, z winy Oli – odparował Michał.

– Nie no, błagam! – krzyknęła Olga, unosząc gwałtownie dłonie. – Proszę was, nie mam dziś sił na wasze antyuprzejmości, to już się robi męczące.

– Weź pod uwagę, że to nie Michał zaczął – zaznaczył Sebastian.

– To fascynujące, obserwować, jak za każdym razem zawzięcie go bronisz – odezwał się Andrzej, uśmiechając się wyjątkowo paskudnie; wziął ostatnią szklankę i usiadł niedaleko drzwi, naprzeciwko adwersarzy.

– Nie bądź taki mister Spock, bo obserwowanie ciebie wcale już takie fascynujące nie jest – odciął się Sebastian. Po minie Michała widać było, że też ma coś do powiedzenia, a i Julian najwyraźniej czekał, by dorzucić swoje trzy grosze, więc Olga z irytacją uderzyła pięścią w podłogę.

– Ma być spokój – zażądała stanowczo. – Jak macie taką ochotę skakać sobie do oczu, to załatwcie to po męsku, idźcie do kuchni, dajcie sobie wzajemnie w mordę i dopiero wtedy wróćcie.

– O ile zostanie z was coś zdatnego do wracania – mruknął Olek i upił kolejny łyk herbaty.

– Co ty na tę propozycję, Andrzejku? – podjął Skalnicki z rozbawieniem. Andrzej prychnął i spojrzał na niego, ujmując szklankę w obie dłonie.

– Sugerujesz, że zniżyłbym się do takiego poziomu? – zapytał wzgardliwie.

– Cholera cię wie – odparł Michał, wyraźnie wprawiony w dobry humor. – Masz taki wydziwniony ten swój poziom, że nigdy nie wiadomo, czy człowiek do niego wpadnie i połamie obie nogi, czy wyrżnie o niego łbem.

Sebastian roześmiał się, Olek z Julkiem też, Wiktor jedynie słabo się uśmiechnął – w tym momencie Olga świetnie go rozumiała.

– Przes... – zaczęła, ale Weredecki wpadł jej w słowo:

– Zapewniam cię, że nawet na szczudłach nie miałbyś szans choćby otrzeć się o mój poziom.

– Aua – powiedział Michał zranionym głosem. – To mnie zabolało. Zupełnie jak ciebie moje uwagi.

– Więc cierpicie obaj w milczeniu – wtrąciła się Olga groźnie. – Naprawdę dzisiaj nie mam nerwów wysłuchiwać tego waszego ping-ponga słownego, zmieńmy temat, póki jeszcze się da. Olek, wymyśl coś – poprosiła, patrząc na niego z nadzieją. Olek oderwał wzrok od Wiktora – tylko zamordować za to gapienie się jak napalona nastolatka w liceum – i spojrzał na nią z niepewną miną.

– Nie mam za bardzo pomysłu – mruknął przepraszająco.

– Ja mam – powiedział Julian. Olga odwróciła ku niemu głowę, pełna obaw, ale Julian zaproponował spokojnie: – Powiedz może, jak sobie to mieszkanie rozplanowałaś, bo skoro wszędzie masz książki, to nie wiem, gdzie zamierzasz spać, chyba w wannie.

– Dopóty, dopóki nie wyrzuci wanny, by zmieścić w łazience kolejne książki – stwierdził Olek; miał wzrok wbity w podłogę, nie zdawał więc sobie sprawy z tego, że swoim komentarzem wywołał na wargach Wiktora lekki uśmiech – pewnie to i lepiej, przynajmniej nie będzie dorabiał sobie do tego dających zbyt dużo nadziei interpretacji, uznała Olga, przyglądając się Wiktorowi z pewnym żalem.

No zdecydowałbyś się, człowieku – pomyślała zniecierpliwiona – i albo w ogóle unikał Olka i pozwolił mu o sobie zapomnieć, albo dałbyś mu się w końcu porządnie poderwać i nie musiałabym walczyć z ochotą przyłożenia mu w ten rozkochany w tobie łeb. O Wenus litościwa, daj Olkowi przelecieć Wiktora i niech to się wszystko wreszcie unormuje, bo przerobię własnego najlepszego przyjaciela na stos zakładek do książek. I nie obrażaj się za formę modlitwy, Olek zakochany jest nie do wytrzymania, sama pewnie dobrze wiesz.

– Ola? – Poczuła dłoń Olka na ramieniu i to ją przywróciło do rzeczywistości. – Jesteś zmęczona?

– Jestem – przyznała. – Mam dosyć przeprowadzek, dosyć pakowania i rozpakowywania, prowizorki i chwilowości, męczy mnie już to jeżdżenie od domu rodziców tutaj i z powrotem, urządzanie i tak dalej, i marzę o chwili, gdy wszystko stanie na swoim miejscu i będę mogła normalnie usiąść do pracy, mając wszystkie książki w zasięgu wzroku.

– Dobrze, dobrze – powiedział Michał, machając ręką. – Zakopujemy z Andrzejem topór wojenny na dziś i grzecznie poukładamy ci resztę książek, żebyś była szczęśliwa. Prawda, Andrzejku? – zapytał uprzejmie, patrząc na niego wyczekująco.

– Skoro tak twierdzisz – odparł Andrzej spokojnie.

Olga byłaby gotowa założyć się o własny słownik do hebrajskiego, że Michał, przyglądający się rozmówcy jeszcze przez moment, zduszał właśnie w sobie uwagę w rodzaju: „potrafisz być kochany i słodki, to urocze, nawet jeżeli już mnie zdążyło zemdlić”; możliwe zresztą, że było to coś gorszego, ale liczy się fakt, że zachował to dla siebie i nie prowokował dalszej pyskówki. Usadowiła się wygodniej, opierając ramieniem o Olka.

– Musiałam podzielić pokoje wedle książek – zaczęła. – Największy pokój to będzie mój gabinet, słyszycie, jak to pięknie brzmi? „Gabinet, gabinet naukowy”... – Rozmarzyła się na moment, po czym warknęła: – Julek, nie stukaj się w głowę, bo ja cię stuknę. Mój gabinet, tak... więc tam jest cała literatura fachowa: słowniki wszelkiego rodzaju, literatura naukowa, literatura piękna z antyku i od średniowiecza do baroku, teoria literatury, do tego osobna półka na różne stare wydania, które wymagają specjalnej troski...

– To ta, którą na kartce oznaczyłaś trupią czaszką? – przerwał Julek z zainteresowaniem i pochylił się do przodu po kilka ciastek.

– To ja – wtrącił Olek. – Jak sobie wyobraziłem, co Olka zrobi komuś, kto ruszy jej dziewiętnastowieczne tłumaczenia Cycerona, to najpierw chciałem narysować żelazną dziewicę i hiszpańskie buty, ale trupia czaszka łatwiej się zmieściła.

– Bardzo zabawne – burknęła Olga, patrząc krytycznie na śmiejących się przyjaciół. – Pierwszy byś się rzucił do skręcania karku osobie, która by zagięła kartkę w twoim Arystofanesie.

– A tam, do skręcania karku. – Machnął ręką. – Łeb bym po prostu na miejscu urwał i po sprawie.

– Więc gdzie te nietykalne książki? – zapytał Michał przebiegle.

– Daleko – odparła dobitnie. – Jeszcze u moich rodziców, przywiozę je, gdy wszystko będzie na swoim miejscu, przecież nie będą mi się kisić w pudle. I sama je porozstawiam – zastrzegła się.

– I będziesz je otwierała raz na rok, w rocznicę kupienia – zakończył Skalnicki; opierał łokcie na szeroko rozstawionych nogach, a w dłoniach trzymał szklankę z na pół wypitą herbatą i lekko nią kołysał. Olga spojrzała na niego z namysłem.

– Świetny pomysł – stwierdziła. – Mogę robić jubileusze.

Michał roześmiał się i pokręcił głową.

– A co będzie tutaj? – odezwał się Wiktor. – Tam pewnie wstawisz jakieś biurko i komputer?

– Biurko, krzesło, komputer z całą resztą sprzętu i wieżę – potwierdziła. – A tu będzie literatura piękna, której nie potrzebuję tak bardzo jak starożytnej. Cały Zola, cały Balzac, Proust, w ogóle cała osiemnasto-, dziewiętnasto- i dwudziestowieczna literatura francuska, rosyjska, angielska, niemiecka, kolekcje beletrystyki z Wyborczej, psychologia i filozofia, bo tam się nie zmieszczą, poza tym postawię tu jakiś stolik i parę krzeseł, żeby mieć gdzie sadzać gości...

– Albo książki, jak ci półek zabraknie – dorzucił Olek.

– Po co się w ogóle cackać, puść tu szeregi regałów oddzielonych od siebie tylko na tyle, żebyś zdołała się przecisnąć – dorzucił Michał.

– Pomyślę o tym za jakiś czas – odparła uprzejmie. – A w najmniejszym jest sypialnia.

– Czyli też książki – podsumował Olek, co wywołało uśmiech nawet u Wiktora i Andrzeja, którzy dotąd siedzieli w milczeniu – pierwszy wyraźnie zdystansowany do reszty, drugi – z nieprzeniknioną miną. Pewnie w duchu wszystkich krytykował.

– Książki i łóżko – poprawiła. – Radio, szafka na ubranie, bo szafa na szczęście się zmieści w przedpokoju, radio, a nie, radio już wymieniałam, stolik nocny, jak będzie mnie na niego stać, bo widziałam w jakimś meblowym prześliczny, literatura najlżejszego kalibru, taka na odprężenie: kryminały, książki dla dzieci z całym „Mikołajkiem” na czele oraz to, co się już nie zmieści w pozostałych dwóch pokojach.

– I gdzieś wśród tego wszystkiego Olga, niewidoczna spod sterty tomiszczy – zakończył Olek wesoło.

– Ty się tak z niej nie śmiej – mruknął Michał. – U ciebie to wygląda tak samo. Sebastianowi zresztą też niewiele do was brakuje.

– Bo mieć własną bibliotekę to jedno z największych marzeń każdego humanisty – wyjaśnił zdecydowanie.

– Prawie każdego – poprawił go Sebastian, patrząc na Skalnickiego, ten zaś podchwycił:

– No właśnie, prawie każdego. Nie moje – podkreślił.

– Nie? – Wiktor uniósł głowę i spojrzał na niego ze zdziwieniem.

– Michał jest dziwny – oświadczyła Olga konspiracyjnym szeptem. – Humanista, który nie gromadzi księgozbioru i jeszcze rozdaje po ludziach swoje książki, jak mu się jakieś trafią.

– Po prostu humanista-anarchista – skwitował Olek. – Szargasz dobre imię bibliopatów.

– Ja po prostu nie cierpię nadmiaru rzeczy – jęknął. – Myślisz, że dlaczego jeżdżę maluchem?

– Bo masz świra – mruknął Sebastian.

– Bo lubisz robić przyjaciołom obciach – stwierdził Julek.

– Bo jesteś dziwakiem? – zasugerowała Olga.

– Bo nie masz za grosz gustu – odezwał się Andrzej ze złośliwym uśmiechem.

– Bo lubisz mieć kolana pod brodą i kierownicę pod zębami – powiedział Olek.

– Nadal jeździsz tym maluchem? – zdumiał się Wiktor szczerze.

Michał powiódł wzrokiem po towarzystwie, najwyraźniej zszokowany.

– Nie, do cholery! – zirytował się. – Bo nie cierpię tych trybików wtłaczających człowieka w symbole prestiżu społecznego, nie cierpię pogoni za przedmiotami, nie cierpię kontroli, jaką nad człowiekiem sprawuje myśl „muszę mieć jeszcze więcej, i jeszcze, i jeszcze”!

– Michał, spokojnie. – Sebastian położył mu rękę na ramieniu. – Nikt cię nie zmusza do kupienia mercedesa. Tylko żartowaliśmy.

– Po prostu nie cierpię nadmiaru, jak mam za dużo rzeczy w domu, to zaczynam się dusić – powiedział już spokojniej. – Dlatego co jakiś czas oddaję wam książki, które mi się nazbierały, dlatego nie zmieniam samochodu, bo póki ten jeździ, to znaczy, że jest dobry i nie ma powodu zawracać sobie głowy kupowaniem innego, dlatego nie gromadzę książek ani żadnych innych rzeczy. Jasne? – zapytał zmęczonym głosem.

– Jasne, jasne – przytaknęła Olga. – Ja ci nie każę niczego gromadzić, tylko nie umiem sobie wyobrazić takiego życia z zaledwie kilkoma książkami na stałe.

– Albo z maluchem – dorzucił Julek.

– Rozumiem, że chcesz wracać do domu na piechotę? – spytał Michał uprzejmie.

– No nie obrażaj się tak – roześmiał się chłopak. – Z dwojga złego wolę wracać maluchem niż z buta, nie bądź taki drażliwy.

– A to wy we trójkę przyjechaliście? – zainteresował się Olek. – Jakoś nie zaskoczyłem wcześniej.

– Co innego zajmowało twoją uwagę – odparł Julek wrednie.

– Julek, jedz ciastka i nie ględź tyle – zmitygował go Sebastian, zdejmując dłoń z ramienia Michała. – We trójkę – zwrócił się do Olka – choć tak szczerze mówiąc, nie mam pojęcia, jak ten kaszlak zdołał nas dowieźć.

– Rozumiem, że wracasz na piechotę z Julkiem? – warknął Skalnicki.

– Ależ skąd – odparł łagodnie. – Wracamy razem, będziesz potrzebował pomocy przy pchaniu, gdy w tym pudełku od zapałek wreszcie puszczą śrubki.

– Ile on ma lat? – zainteresowała się Olga.

– Wystarczająco – odparł Michał, patrząc na nią ponuro. – Jeździ, skręca, hamuje i przechodzi przegląd, więc się nadaje do użytku, koniec dyskusji.

– W życiu bym do czegoś takiego nie wsiadł – mruknął Andrzej znad herbaty.

– Racja, w życiu byś nie wsiadł do mojego samochodu, i to nie tylko z własnej woli – zgodził się Skalnicki.

– Cicho – upomniała Olga. – Uprzejmości kiedy indziej.

– Wracając do tematu – podjął szybko Olek – to my ci jesteśmy oczywiście bardzo wdzięczni, że co jakiś czas dostarczasz nam książki, tylko, jak mówiła Olga, w głowach nam się to nie mieści. To jak żyć bez powietrza.

– O właśnie – zgodziła się. Michał uśmiechnął się i pokręcił głową.

– Dla mnie jak bez powietrza, to gdy jestem przywalony przedmiotami – powiedział. – Jeśli chodzi o książki, to mam biblioteki i czytelnie, i to mi wystarcza.

– I cudze księgozbiory – uzupełnił Sebastian.

– I cudze księgozbiory – zgodził się z zadowoleniem. – Dlatego jestem jak najbardziej za tym, żebyście fanatycznie gromadzili książki i mi je pożyczali.

– Co do ciebie, to przynajmniej wiadomo, że oddasz – mruknęła Olga.

– A ktoś ci nie oddał? – spytał Sebastian współczująco.

– Taka jedna znajoma krowa z podstawówki. – Skrzywiła się. – Pożyczyłam jej w połowie liceum, jak raz do mnie przyszła, „Zabójstwo Rogera Ackroyda” Christie i nigdy więcej go nie zobaczyłam. Jej jakoś też nie mogłam spotkać, tylko kiedyś jakiejś mojej koleżance powiedziała, gdy tamta poruszyła temat książki, którą podobno ma mi oddać, że „och, ta książka chyba gdzieś leży w śmieciach czy pies ją pogryzł”, myślałam wtedy, że mnie szlag trafi na miejscu.

– I nic nie zrobiłaś? – zapytał Andrzej z niedowierzaniem.

– Mówiąc szczerze, nie miałam ochoty oglądać jej na oczy – wyjaśniła. – Znalazłam parę lat później tego „Ackroyda” w antykwariacie, więc znów go mam, ale nadal skacze mi ciśnienie na samo wspomnienie tej idiotki. A jeszcze sama jej tę książkę wpychałam w ręce, bo tak mi się podobała i chciałam koniecznie nawrócić nieczytającą znajomą na czytanie... – Westchnęła głęboko i dodała: – Teraz mam awersję do pożyczania, chyba że naprawdę komuś ufam.

– Ja też – zgodził się Olek. – Najbardziej mnie denerwuje, gdy ktoś traktuje książkę inaczej niż ja, na przykład zamiast włożyć zakładkę, kładzie tom do góry grzbietem albo zagina rogi.

– Za zaginanie rogów w moich książkach obciąłbym ręce – mruknął Wiktor, zerkając na Olka, który – los cię wyraźnie nie lubi, bracie, pomyślała Olga współczująco – właśnie brał ciastka dla siebie i dla niej i spojrzał na mówiącego o kilka sekund za późno, gdy tamten znów wbił wzrok w szklankę z resztką herbaty.

– Zaginanie rogów bym przeżył – powiedział Sebastian i dopił kawę. – Ale raz mi kumpel porobił w książce notatki długopisem, rzadko się na kogoś tak wydzierałem jak wtedy na niego.

– Długopisem? – powtórzyła Olga ze zgrozą. – Cholera, zabiłabym. Rozszarpałabym na kawałeczki.

– Wykastrowałbym – dorzucił Olek.

– Przebiłbym ścianę jego łbem – mruknął Andrzej i odstawił szklankę na podłogę. – Ale widziałem lepszy numer, jeszcze na pierwszym roku studiów. Mieliśmy wykłady z filozofii, przyszedł czas kolokwium zaliczeniowego, w zasadzie wystarczały do tego same notatki, bo kobieta świetnie prowadziła, ale dobrze się doczytywało jeszcze coś z Tatarkiewicza, a Tatarkiewicza wtedy właśnie wznowiono, takie samo trzytomowe wydanie w granatowej miękkiej okładce, jakie ty masz – dodał, zwracając się do Olgi. – Przed kołem poszliśmy w parę osób na frytki do VIP-a, siadamy, jedna panna wyciąga pierwszy tom Tatarkiewicza, mnie i koleżance miny się wydłużają z zazdrości, panna otwiera książkę... a tam strona po stronie duże partie tekstu pozamazywane kolorowymi flamastrami, bo „ona sobie podkreślała ważne informacje”.

– Żartujesz – powiedział Sebastian ze zgrozą.

– Nie – odparł Andrzej dobitnie. – Wyobraź to sobie: jedna strona Tatarkiewicza różowo-zielona, druga niebiesko-czerwona, trzecia pomarańczowo-żółta i tak w kółko. Powiedziałem jej, że jest pieprznięta i powinni jej zabrać z domu wszelkie książki, a ta zaczęła się upierać, że to doskonały sposób na zapamiętywanie.

– Za to powinno się lądować w sądzie – stwierdził Olek.

– I dlatego ja nie pożyczam książek – zakończył Weredecki. Olga popatrzyła na niego z zaskoczeniem.

– A to twoja „Anty-teoria literatury” Burzyńskiej sama do mnie przywędrowała?

– No nie, Ola. – Uśmiechnął się lekko. – Uściślijmy: nie pożyczam, chyba że wyjątkowo i nielicznym osobom. Co do ciebie nie mam wątpliwości, tym bardziej że ja mam twojego Tacyta i oboje wiemy dobrze, że jak Burzyńska do mnie nie wróci, to Tacyt nie wróci do ciebie, a jak Tacytowi się stanie krzywda, to stanie się i Burzyńskiej.

– Logiczne – stwierdziła Olga z rozbawieniem. – Chociaż brzmi trochę groźnie.

– Musi – odparł z zadowoleniem.

– A studentom pożyczasz? – zainteresował się Sebastian. Michał prychnął, ale nie skomentował pytania.

– Jeszcze czego – odparł Andrzej, najwyraźniej urażony podobnym podejrzeniem. – Mają biblioteki, czytelnie i stypendia na potrzebne książki.

– Stypendia, które są tak niskie, że nawet śmiać się głupio – mruknął Julek.

– A to już nie moja sprawa – uciął. – Studentom książek nie pożyczam i koniec.

– My pożyczamy – przyznała się Olga, wskazując ruchem głowy na przyjaciela. – Niektórym.

– Bardzo niektórym – uściślił Olek. – I najpierw roztaczamy przed nimi obraz średniowiecznych tortur, jakim ich poddamy, jeśli książce zrobi się choćby najmniejsze zagięcie na ostatniej stronie.

– Pożyczamy trochę paru osobom z filologii polskiej i śródziemnomorskiej – dodała. – W zeszłym roku miałam w grupie z polonistyki dziewczynę, która uwielbiała staropole, więc chętnie jej podrzuciłam parę rzeczy.

– Ta mocno zbudowana, ruda? – zapytał Olek. – Ta w okularach, która na egzaminie miała pytanie o „Dworzanina polskiego"?

– Właśnie ta – potwierdziła.

– Ładnie go omówiła.

– No ba – powiedziała dumnie. – A kto jej pożyczył pracę o „Dworzaninie” ze „Studiów Staropolskich”? Ona zresztą już wtedy mi zapowiedziała, że licencjat chce pisać u mnie, a po obronie... – Upiła odrobinę herbaty i usiadła po turecku. – Po obronie podeszła do mnie z kwiatami i powiedziała, że gratuluje z całego serca mnie, bo się tak dobrze obroniłam, i sobie, bo skoro jestem doktorem, to będzie mogła za rok przyjść do mnie na seminarium.

– Wie, czego chce – mruknął Olek z uznaniem.

Sebastian przyglądał mu się przez chwilę, jakby chciał o coś zapytać, ale najwyraźniej zrezygnował; odstawił trzymaną dotąd w lewej ręce pustą szklankę na parapet, po czym odwrócił się do Michała plecami i oparł o jego ramię.

– A tobie nie za wygodnie? – prychnął Skalnicki.

– Jeśli nie będziesz się wiercił, to będzie w sam raz – odparł i zamknął oczy.

– Chyba zaraz wstanę – mruknął Michał z rozbawieniem.

– Moja siostra zagina rogi w książkach, gdy chce zaznaczyć sobie jakiś cytat – odezwał się Julek z lekkim skrzywieniem. – Parę razy się o to pożarliśmy, bo ja wkładam małe karteczki między kartki, więc się czepiała, że przeze mnie z książek wysypują się sterty papierów, a ja się złościłem, że po jej czytaniu nie ma jednej niepogiętej strony.

– Zaginam te z biblioteki – przyznał się Wiktor z miną winowajcy. – Teraz już rzadziej, bo się pilnuję, ale jak nie mam nic pod ręką do zaznaczenia czegoś, to po prostu zaginam.

– Mały rożek? – zapytał Julek podejrzliwie.

– Nie – wymruczał. – Zaginam kartkę tak, by rogiem dotykała cytatu.

– Po tobie się czegoś takiego nie spodziewałem – oświadczył Julian z niesmakiem. – Dobra, przyznawać się, kto jeszcze tak zagina, żebym wiedział, komu książki do ręki nie dawać. Olga? – spytał po chwili z niedowierzaniem, gdy ta uniosła nieśmiało dłoń.

– Czasami – powiedziała obronnie. – Maleńkie rożki. W książkach z biblioteki. Swoich nie ruszam, a z pożyczonymi od konkretnych osób obchodzę się co najmniej równie ostrożnie jak z własnymi.

– Co dowodzi, że biblioteki dają uczucie anonimowości i przez to pozwalają na większe bestialstwo – spointował Olek. – I niestety wiem to z własnego doświadczenia, też czasem robiłem rogi, znaczy rożki – poprawił szybko, bo tym razem Julkowi udało się przybrać morderczy wyraz twarzy.

– Pożyczyłem ci moją Sand – wywarczał ten ostatni. – Jak mi ją oddasz, przejrzę uważnie każdą kartkę i jak gdzieś zobaczę choćby cień zagięcia rogu, to słowo honoru, że zrobię ci z twojej biblioteki jesień średniowiecza.

– Niczego jej nie zagiąłem – zapewnił.

– Zobaczymy – uciął Julek.

– Co masz Sand? – zainteresowała się Olga.

– „Mówiący dąb” – odparł, dalej przewiercając Olka wzrokiem. – Dorwałem w Książnicy na wyprzedaży... wiem, że w okładce jest dziura wypalona papierosem, ale kartki były w dobrym stanie, więc ostrzegam, że nie dam się wykpić, jak zobaczę rogi, zabiję.

– Niczego jej nie zagiąłem, nie zaginam i nie zagnę – powiedział uroczyście.

– Jak Olek skończy, mogę pożyczyć? – Olga złożyła ręce w geście prośby. – Też nie zagnę, słowo.

– Yhym – mruknął Julek. – Ale ma wrócić niepogięta.

– Julian, przecież jedziemy na jednym wózku – uspokoił go Olek. – Też byśmy szału dostali, jakby nam ktoś pogiął książki, uwierz. Ja już się w ogóle wyleczyłem z zaznaczania przez zaginanie.

– Ja nie – wymruczała Olga do szklanki.

– Do zaznaczania najlepszy jest miękki ołówek – mruknął Sebastian, nie otwierając oczu. – HB, nie za ostro zatemperowany. I dobra gumka, bo niektóre są takie, że nie tylko nie zetrą ołówka i nie tylko go rozmażą, ale jeszcze pozostawiają po sobie jakieś kolorowe smugi.

– Albo przecierają papier – uzupełnił Andrzej. – Raz taką miałem, prawie mi zrobiła dziurę w „Teoriach badań literackich”, bo to pulpowy papier.

– To wznowienie? – upewniła się Olga. – No rzeczywiście taki trochę pulpowy.

– Kreślenia ołówkiem po książce też nie cierpię – oświadczył Julian stanowczo. – Przejrzałem sobie podczas rozpakowywania parę twoich książek, kobieto, ty je wszystkie zabazgrałaś ołówkiem na wszelkie możliwe strony!

– Julek prawie dostał zawału, gdy obejrzał „Brutusa jako dzieło krytycznoliterackie” – wtrącił Olek, patrząc na Olgę z rozbawieniem. – Fakt, że na prawie każdej stronie Olka ma tam coś popodkreślane, ujęte w klamrę, oznaczone krzyżykiem, wykrzyknikiem albo jednym i drugim i jeszcze opisane plus często strzałka przez pół strony do innego oznaczenia.

– Ja tak czytam – powiedziała obronnie. – Literaturę piękną podkreślam trochę, ale naukową mam pozakreślaną do granic, to prawda i ja tak właśnie czytam i pracuję.

– Ja też – uspokoił ją Olek. – Ja cię rozumiem, to Julian toczył pianę z ust.

– Ja też cię rozumiem. – Sebastian otworzył oczy i zwrócił głowę w jej stronę. – Też tak czytam.

– Niestety – stwierdził Michał. – Jak pożyczam od niego książki, muszę się przebić do właściwego tekstu przez masę jego podkreśleń, przypisów i oznaczeń. Z wami zresztą jest tak samo, ja rozumiem, że to jest wasz sposób pracy z książką, ale, cholera, czasem tych waszych notatek jest na stronie więcej niż tekstu drukowanego!

– Michał, ale my piszemy tylko po swoich książkach – odparła Olga wesoło. – Ja miałam lepszą sytuację. Pożyczyłam naszemu promotorowi książkę o pamięci autobiograficznej; już ją przeczytałam, popodkreślałam, pożyczyłam mu, on mi ja niebawem oddał, ja otwieram książkę... a tam między moimi podkreśleniami i dopiskami – podkreślenia i dopiski profesora!

– Chyba żartujesz? – zapytał Julek ze zgrozą. – Wiesz co... to już przegięcie.

– Też tak na początku pomyślałam – zgodziła się. – Poczułam się nawet tak jakoś zraniona, wiesz, jakby mi ktoś coś zbezcześcił, i miałam żal do profesora. A potem tak przejrzałam tę książkę raz i drugi, poczytałam te jego dopiski... i nagle zaczęło mi to pasować.

– Co pasować? – Julek wpatrywał się w nią podejrzliwie. Olga odgarnęła obiema dłońmi włosy za uszy i uśmiechnęła się szeroko.

– Te cudze podkreślenia – wyjaśniła, podnosząc z podłogi odstawioną tam przed chwilą szklankę z resztką letniej już herbaty. – Mówię, na początku odebrałam te zaznaczenia profesora jako jakąś napaść na moje posiadanie mojej książki, jakieś jej nadużycie, a potem... – Oparła się wygodnie o ramię Olka, który rzucił jej tylko rozbawione spojrzenie. – A potem, gdy się temu zaczęłam przyglądać, okazało się, że ja podkreśliłam jedne rzeczy, profesor inne, ja zwróciłam uwagę na to, on na tamto, ja jeden fragment uznałam za ważny, on inny – i to, co on podkreślił, też okazywało się ważne czy choćby ciekawe, warte podkreślenia właśnie. Poczułam się tak, jakbym z nim rozmawiała o tej książce, jakbyśmy dyskutowali kolejne podkreślone przez nas fragmenty. Z tego wspólnego kreślenia po książce wyszedł niewerbalny dialog, rozumiesz? I wtedy pomyślałam, że to jest świetny sposób prowadzenia rozmowy o książce, takie zaznaczanie w niej jeden czytelnik po drugim ważnych dla siebie fragmentów, a potem oglądanie, co zaznaczyli inni. Jednym słowem, zrobiła się z tego zabawa we współczytanie – zakończyła radośnie. Julian pokręcił gwałtownie głową.

– Jednym słowem – dorzucił Olek, obejmując Olgę ramieniem i przyciągając do siebie – Ola znalazła sobie dobre usprawiedliwienie powodu, dla którego nie musiała z gumką w ręku wertować całej książki i zmazywać ołówka profesora.

– Bardzo zabawne – prychnęła, opierając głowę na jego klatce piersiowej. – To naprawdę świetny sposób czytania – dodała, patrząc na Julka, z którego twarzy można było wyczytać zdecydowany sprzeciw.

– Co nie znaczy – uzupełnił Olek – że warto w ten sposób czytać czy, jak chce Olka, „współczytać” jej „Jerozolimę wyzwoloną” w oryginale i z końcówki dziewiętnastego wieku. Kto w ten sposób będzie się bawił czytaniem, straci głowę, ręce, nogi i inne przydatne końcówki.

– Są pewne granice – oświadczyła z godnością. – Nawet ja po niej nie piszę.

– W moim przypadku są tylko granice – mruknął Julek. – Moich książek się nie maże, nie gniecie, nie zagina, nie rozkłada grzbietem do góry, co najwyżej wkłada się kartki między strony.

– I właśnie dlatego nie gromadzę książek – powiedział Michał wesoło. – Nie upodabniam się do szalonych książkopatów.

– To się fachowo nazywa bibliopatią – mruknął Sebastian, nadal wygodnie półleżąc. – Ola, skąd to było? Bo pamiętam, że właśnie od ciebie pierwszy raz usłyszałem to określenie.

– Chyba z „Klubu Dumas”... prawda? – Odchyliła lekko głowę i spojrzała pytająco na Olka, który przez chwilę się zastanawiał.

– Chyba tak – zgodził się wreszcie i sięgnął po stojącą przy jego prawym kolanie szklankę, w której była już resztka herbaty. – Bo z „Klubu Dantego” pamiętam głównie te robaki...

– Przestań! – syknęła. – Czytałam ten fragment przy jedzeniu i na jakiś tydzień straciłam do tej książki serce.

– Nie czytałem ani jednej, ani drugiej – mruknął Julek.

– „Dante” był ciekawy, póki nie doszło do rozwiązania zagadki – powiedział Michał z niezadowoleniem. – Rozwiązanie wszystko popsuło, było zupełnie bez smaku. – Spojrzał na Sebastiana i pociągnął go lekko za włosy, na co ten syknął i się poderwał.

– Co ty wyprawiasz? – zapytał z irytacją.

– Chcę iść do łazienki, a ty się tak na mnie rozłożyłeś – odparł Skalnicki, uśmiechając się. – Musiałem się jakoś spod ciebie wydostać – dodał, wstając.

– „Dante” przypominał „Kod” Browna – stwierdził Andrzej z niesmakiem.

– No, nie przesadzaj – rzucił Michał, obchodząc ostrożnie stół. – Różnica jest spora, i w stylu, i w treści, i w kreacji bohaterów, wyłącznie na plus Pearla. On przynajmniej nie wymyślał teorii spiskowych, w które potem uwierzyli niemal wszyscy Amerykanie.

– Uwierzyli w najazd Marsjan w tysiąc dziewięćset trzydziestym ósmym – prychnął – więc i uwierzyli w wielki spisek katolicki w dwa tysiące trzecim.

Michał przystanął w progu.

– To straszne – powiedział, patrząc na Andrzeja z komicznie ponurą miną – ale bodajże po raz drugi w życiu muszę się z tobą zgodzić.

– Najszczersze kondolencje – odparł ten ze złośliwym uśmiechem. – A kiedy był pierwszy?

– Gdy zaprosiliście Ziemkiewicza na spotkanie ze studentami – mruknął. – To też straszne, ale i wtedy się zgadzałem z tym, co mu powiedziałeś.

– No widzisz. – Andrzej przeniósł wzrok na trzymaną w dłoni szklankę z wypitą herbatą. – Może jeszcze będą z ciebie ludzie.

– Jeśli tacy jak ty – odparł Michał sucho i tym razem słuchać było, że nie żartuje – to wolałbym własnoręcznie urwać sobie łeb.

Andrzej prychnął tylko i wzruszył ramionami, gdy tamten wychodził; Sebastian uśmiechnął się, odprowadzając przyjaciela wzrokiem, spojrzał na Olgę i uniósł lekko brwi, jakby chciał powiedzieć: „Widzisz, jacy są grzeczni?”. Olga odpowiedziała sceptycznym uśmiechem – „Tak, tylko ciekawe, na jak długo”.

Westchnęła głęboko i oparła się wygodniej o Olka. Własny duchowy brat to dobra rzecz, można go traktować jak podręczną przytulankę.

– Odstawisz? – poprosiła, podając mu pustą szklankę. – Bo jak znam swoje szczęście, jeśli postawię ją obok siebie, to wstając, nadepnę na nią.

Odstawił, przyciągnął ją mocniej i oparł podbródek o jej głowę. Nie musiała go widzieć, by wiedzieć, gdzie patrzył – na Wiktora. Nie musiała się nad tym zastanawiać, wystarczyło podchwycić spojrzenie tego ostatniego – szybkie, rzucone na Olka jakby ukradkiem, a potem od razu zniwelowane niechętnym wyrazem twarzy. Nie musiała nawet tego dostrzec, znała przecież Olka dobrze – jak się zakochał, pożerał wzrokiem niczym wygłodzone zwierzę.

Jedyne, co musiała, to opanować chęć uderzenia przyjaciela łokciem między żebra.

Ziewnęła lekko, zasłaniając usta lewym nadgarstkiem, a potem splotła obie dłonie na kolanie Olka i rozejrzała się po pokoju.

Jej sposób zwracania uwagi na otoczenie był dość kiepski, z upływem lat na uczelni coraz gorszy: słabo zapamiętywała twarze, marnie rejestrowała wygląd pomieszczeń, często nie dostrzegała sprzętów; wzrok dokonywał czegoś, co określała jako „selekcję filologiczną”: pomijał, wycinał, odsiewał wszystko, co nie było książkami lub się bezpośrednio z książkami nie łączyło. Może dlatego w wypadku twarzy lepiej i szybciej zapamiętywała innych wykładowców niż studentów? Chociaż bardziej prawdopodobne, że wynikało to z przewagi liczebnej tych drugich nad pierwszymi.

Niekiedy jednak skupiała to swoje postrzeganie na ludziach lub na przedmiotach. Na ludziach było zdecydowanie ciekawiej – balzakowska fizjonomika okazywała się trafna i prawdziwa tak często, że choćby już z tego powodu warto było patrzeć na innych. Duch urabia byt, a byt urabia twarz, ciało, mimikę, gesty, sposób chodzenia, sposób bycia w swoim ciele. Cielesność i duchowość, tego się nie da rozdzielić, od dawna w to nie wierzyła.

Twarz przytulającego ją Olka znała od ośmiu lat, na pamięć, równie dobrze jak własną. Znała świetnie jego ciemnobrązowe, w odpowiednim świetle wręcz czarne oczy i ich oprawę: mocno zarysowane czarne brwi i dość długie jak na mężczyznę rzęsy, ładne, pełne usta, prosty nos oraz cerę o nieco śniadym odcieniu. Doskonale umiała wyłowić w tłumie jego ciemnobrązową, gęstą czuprynę; przy wzroście Olka wyłowienie go z tłumu nie było zresztą trudne. Wysoki, szczupły, świetnie zbudowany i dość muskularny, stanowił niezmiernie przyjemny dla oka obiekt estetyczny, na którym nieliczne z zasady, a mocno sfeminizowane roczniki filologii klasycznej zawieszały parę lat temu chętnie oko, choćby dla chwilowego nacieszenia wzroku. Obecnie pewnie w wolnych chwilach wzdychała do niego po cichu część studentek polonistyki – a on, jak ostatnia oferma, wzdychał do ostrygowatego Wiktora.

Nie, żeby nie było do czego wzdychać – przyznała, rzucając okiem na tego ostatniego. Wiktor był przystojny, to prawda; oczy miał naprawdę ładne, jasnozielone, chyba tylko o pół tonu ciemniejsze od jej własnych; sympatycznie to się komponowało z ciemnoblond włosami i jasną cerą, ale usta, jak dla Olgi, miał trochę za wąskie – zawsze jej się zdawało, że mężczyźni o takich ustach są dość zimni. Mniejsza jednak z jej wrażeniami, tu decydowało wrażenie Olka – a tego nie odstraszał ani z zasady zdystansowany i niechętny zbyt bliskim znajomościom wyraz twarzy Wiktora, ani mało zachęcające spojrzenia, jakie znad okularów o delikatnych, ciemnych oprawkach obejmujących górną połowę cienkich, kwadratowych szkieł z łagodnie zaokrąglonymi kątami, padały zwykle na trasie tłumacz-filolog. Swoją drogą, chociaż byli rówieśnikami, to Wiktor często sprawiał wrażenie starszego – trudno zdecydowanie orzec, czy wyłącznie z powodu własnego ponuractwa, czy z powodu zgrzytu, jaki następował, gdy jego introwertyzm, powściągliwość, olbrzymi dystans do ludzi i jakaś niechęć do nawiązywania bliższych kontaktów zderzały się z otwartością, życzliwością, ciepłem i dużym poczuciem humoru Olka.

Tak czy inaczej, blondyni, ciemni czy jaśni, są upierdliwi – stwierdziła Olga, przenosząc wzrok na Julka. No, tu akurat fizjonomika Balzaka brała w łeb na całej linii. Julek, niewysoki, szczupły i dość drobnej budowy, z blond czupryną, której odcień kojarzył się nieodparcie z żółtą kredką, jaką w zerówce malowało się słońce – choć Andrzej, jak to Andrzej, stwierdził kiedyś, gdy przypadkiem o tym wspomniała, że raczej z serowymi chipsami i właśnie dlatego nie może na takie chipsy patrzeć – czupryną, której kosmyki opadały na duże, błękitne oczy pod jasnymi brwiami, ten Julek, o delikatnych rysach twarzy, ładnie wykrojonych ustach i niedużych dłoniach – ten Julek z wyglądu przypominał przecież aniołka, ucieleśnienie stereotypowej blond niewinności i łagodności.

I kto by uwierzył, widząc go po raz pierwszy, że to taka nerwowa, obrażalska, złośliwa i choleryczna wścieklizna? Która do tego chodzi w glanach, z łańcuchem przy spodniach, dobre sobie, metalowiec metr sześćdziesiąt dziewięć, w koszulach z zazwyczaj dość interesującymi napisami – ulubioną Olgi była czarna bawełniana z wielkim nadrukiem: „Gdy dorosnę, chcę być Ojcem Dyrektorem”, co za szkoda, że na Manhattanie nie mieli jej rozmiaru – i słucha namiętnie ostrego rocka i metalu? A przy tym wszystkim ma diabelnie sentymentalną naturę, która – mimo najlepszych starań – zawsze w końcu wychodzi na jaw w jego tekstach.

Całe szczęście, że teraz przyszedł bez łańcucha – pomyślała, rzucając okiem na jego ciemnoniebieskie dżinsy, pełna troski o swoje panele, które ojciec kładł w niemal całym mieszkaniu przez prawie tydzień. Szara koszulka z rękawem przed łokieć głosiła tym razem: „Życie jest długie, szare i do dupy, a potem umrzesz” – znak, że Julian miał raczej marny humor, tym bardziej że napis na plecach, o ile Olga dobrze pamiętała, stwierdzał: „A wtedy będzie na odwrót: do dupy, szaro i długo”. Siedzący obok Wiktor odcinał się swoim ubiorem od stylu preferowanego przez Julka: co prawda też miał na sobie dżinsy, jasne, ale nieprzetarte, a do tego kremową koszulę z guzikami, z długimi rękawami i zapiętymi mankietami – pojęcia nie miała, jak on tak wytrzymuje w ten upał. W każdym razie ta dwójka stanowiła zabawny kontrast: dwa przeciwne odcienie, dwa różne typy urody, dwa odmienne charaktery – bo Julian, przy całej swojej chimeryczności, był ekstrawertyczny – o, niekiedy zdecydowanie za ekstrawertyczny! – i bezpośredni, co objawiało się przede wszystkim w ten sposób, że gdy był zły, bezpośrednio wyżywał się na wszystkim i wszystkich. Należało mu jednak przyznać, że gdy miał dobry humor, był naprawdę świetnym kompanem. Wiktor natomiast zdawał się wszystko w sobie dusić; jego posunięty niemal do nieuprzejmości introwertyzm potrafił działać na nerwy. Człowiek, po którym nie widać ani złości, ani radości, jest na dalszą metę piekielnie męczący – i Olga zastanawiała się niekiedy, dlaczego właściwie Wiktor się z nią zaprzyjaźnił i mimo zdecydowanej odmienności ich charakterów dość intensywnie podtrzymywał kontakt – w sposób małomówny, ostrygowaty i koszmarnie powściągliwy, ale jednak okazywał jej zawsze swoją życzliwość. Jak choćby przy tej przeprowadzce – gdy wspomniała, że szuka wyrobników do ustawiania książek, wymruczał znad sterty papierów, którą porządkował: „Jeżeli jestem ci do czegokolwiek potrzebny, to mów”. Nie brzmiało to ani zachęcająco, ani uprzejmie, ani nie zdradzało ochoty do pomocy – ale po jakimś drobiazgu w jego spojrzeniu, w tonie, po bardzo słabym uśmiechu rozumiała, że należy to odczytać jako wyraźną i przyjazną deklarację.

To przecież ważne i wartościowe, pomyślała, nawet jeśli tak odmienne od tego, do czego była przyzwyczajona; tak odmienne od impulsywnego: „No jasne, zgłupiałaś, że w ogóle pytasz?” Julka czy od Olka, któremu wcale nie trzeba było nic mówić, bo przecież to jasne, oczywiste i naturalne, że jeśli Olga się przeprowadza, to Olek jej w tym pomaga.

Wiedziona nagłym impulsem, odchyliła znów głowę i pocałowała Olka delikatnie; z racji sposobu, w jaki się o niego opierała, mogła jedynie musnąć ustami linię jego szczęki, ale Olkowi to wystarczyło: objął ją trochę mocniej, poklepał po ramieniu i pocałował we włosy.

Oboje byli tak przyzwyczajeni do tych drobnych czułości, do bliskości przekraczającej typową bliskość przyjaźni damsko-męskiej i stojącej na krawędzi bliskości związkowej, że zupełnie nie brali pod uwagę reakcji innych. Może więc Julek miał rację, przemknęło jej przez głowę, może różne kwiatki w związkach Olka brały się stąd, że jego chłopacy nigdy nie byli do końca pewni, jakie go w zasadzie relacje z nią łączą?

Ale to była jednak nadinterpretacja rozdrażnionej blond cholery, zdecydowanie, nikt nie może tak myśleć na poważnie – uznała po chwili i chyba wywołała wilka z lasu, bo Julian wyprostował właśnie ugięte dotąd w kolanach nogi, pochylił się nieco do przodu i powiedział zjadliwie:

– Wiesz, Olek, gdybym był złośliwy, to bym powiedział, że twoja orientacja seksualna jest co najmniej w połowie błędna, skoro tak się z Olką do siebie kleicie.

– Wiesz, Julian, gdybym ja był złośliwy – odparował Olek – to też bym ci parę rzeczy powiedział, i zacząłbym od tego, na czym skończyliśmy przy rozmowie o wybijaniu metrum – dodał, a Olga bez podnoszenia głowy mogła sobie doskonale wyobrazić jego nieco drwiący uśmiech – ale ponieważ złośliwy nie jestem w najmniejszym stopniu, powiem tylko, żebyś się odczepił.

Julian skrzywił się jedynie na aluzję do swojego wzrostu i z obrażoną miną zasłonił się pustą już szklanką, miarkując dopijanie resztek. Bez względu na to, jak się starał, gdy robił minę obrażoną, złą lub morderczą, efekt był z reguły taki sam: wyglądał jak uroczy, naburmuszony nastolatek.

Olga nie przyglądała mu się zbyt długo, by nie prowokować kolejnego czepiania się; przeniosła wzrok na swoje stare, przetarte, sprane, trochę rozciągnięte i postrzępione dżinsy, których niegdyś jasnoniebieski kolor stał się z upływem czasu szarawy, poprawiła materiał na lewej nodze i zerknęła na Wiktora. Jak on może, pomyślała ponownie ze zdumieniem, wytrzymać w długim rękawie? Sama miała na sobie luźną bluzkę z krótkim rękawem oraz dość sporym dekoltem, choć może w przypadku jej niedużego biustu taki dekolt nie był zbyt dobrym rozwiązaniem – i na myśl, że miałaby założyć coś mniej przewiewnego, robiło jej się gorąco. Z lekkim zniecierpliwieniem wyciągnęła kolejną tego dnia nitkę z dołu bluzki – ta nieszczęsna, bladoniebieska szmacianka też już była wiekowa i się strzępiła, ale stanowiła doskonałe rozwiązanie i na gorące dni, i na czas jakiejś pracy fizycznej, poza tym Olga nie lubiła wyrzucać ubrań, w których się dobrze czuła, nawet jeśli te ubrania dawno przestały się porządnie prezentować. Na chodzenie po domu ten ciuch był przecież w sam raz.

Oboje z Olkiem mieli podobne preferencje dotyczące ubrań: na uczelni marynarka, spodnie od garnituru, w jej przypadku zamiennie ze spódnicą lub sukienką, w domu – luźne spodnie z materiału lub dżinsy; te, które miał teraz na sobie, były równie sprane i stare, jak jej własne; jasnozielona koszula z krótkim rękawem – te rękawy zaczynały być chyba obsesją, ale to wina Wiktora – ładnie podkreślała karnację Olka, zwłaszcza że zdążył się on już trochę opalić, gdy na pół rozebrany przekopywał rodzicom w połowie lipca cały ogródek. Szczęściarz, nie musiał z powodu bardzo jasnej skóry chronić się przed słońcem pod groźbą spalenia się na czerwono i cierpienia z powodu oparzeń. Nie wszyscy mają takiego farta, pomyślała współczująco pod swoim adresem.

– Chce ktoś herbatę? – Głos Michała, który właśnie stanął w drzwiach, wyrwał ją z roztkliwiania się nad swą nieznoszącą słońca karnacją. – Kurde, wyszedłem na chwilę i już taka grobowa cisza? Niezły komplement.

– To nie komplement, to odpoczynek od twojego gadulstwa – mruknął Andrzej.

– Rozumiem, że ty herbaty nie chcesz – odparował.

– Dobrze rozumiesz – powiedział Weredecki, uśmiechając się kpiąco.

– Ola? – spytał Olek, na co ona pokręciła tylko lekko głową. – My dziękujemy – zwrócił się do Michała, który spojrzał wyczekująco na dwójkę siedzącą naprzeciwko.

– Ja też dziękuję – odpowiedział na to nieme pytanie Wiktor, Julek natomiast podał Skalnickiemu swoją szklankę i zażądał stanowczo:

– A ja chcę kawę.

– No co ty, Julek – skrzywił się Michał. – Znowu, tak jedna po drugiej?

– Tak – powiedział chłopak twardo. – Znowu, tak jedna po drugiej, i te łyżki mają być porządne.

– Julian, zawału dostaniesz – zaczął.

– Chryste, Michał, zrób mu tę kawę i niech będzie spokój – odezwał się naraz Sebastian; od kilku minut leżał wygodnie na złączonych kartonach, z rękami pod głową i z zamkniętymi oczami, i Olga przez moment była pewna, że zasnął. – A mnie herbatę.

– Dobra – burknął Michał, podchodząc i biorąc jego oraz swoją szklankę z parapetu. – Ale jak dostanie zapaści czy czegoś, ty go będziesz reanimował, mądralo.

Sebastian tylko mruknął na znak zgody, a Skalnicki wyszedł z pokoju, raczej niezbyt zadowolony.

– Jesteś zmęczony? – spytała Olga, gładząc obejmującą ją w pasie rękę Olka.

– Trochę – przyznał Sieniecki, nie poruszając się. – Siedziałem przez ostatnie parę dni nad korektą artykułu tak do trzeciej, czwartej nad ranem, potem spałem do czternastej czy piętnastej i pory dnia zupełnie mi się poprzestawiały, jeszcze nie wróciłem do normy.

– Cholera, a ja cię wykorzystuję – mruknęła z poczuciem winy.

– Daj spokój – roześmiał się i spojrzał w jej kierunku. – To dobra gimnastyka na rozbudzenie, poza tym miałem wczoraj motywację, by położyć się przed północą, zamiast siedzieć z książką do czwartej.

– Heroiczna decyzja – stwierdził Olek z rozbawieniem. – Ja bym chyba został przy książce.

– Mówiąc szczerze, zamierzałem – odparł Sebastian, poprawiając się lekko na kartonach i znów zamykając oczy – ale najzwyczajniej w świecie na niej zasnąłem.

Olek i Olga wybuchnęli śmiechem, Wiktor roześmiał się cicho, Julian nadal z marnym efektem trwał w postawie obrażonego. Andrzej uśmiechnął się kątem ust; zabawne, pomyślała naraz Olga, jakby olśniona tą myślą, Poldek Poldkiem, ale Andrzej nie zaczepia też zbyt ostro Sebastiana, już chyba parę razy się na nim sparzył.

Spojrzała na wyciągniętego na kartonach Sienieckiego. W jego pociągłej, smagłej twarzy, widocznej teraz z profilu – miał ostro zarysowany podbródek, to mu dodawało stanowczego wyrazu – było coś, co kazało myśleć o stabilności, pewności, rzetelności. Może to tak przywiązało do niego Michała – to, że Sebastian przypomina pod pewnymi względami skałę, w pozytywnym sensie, powinien chyba raczej mieć na imię Piotr, to, że gdy coś obieca, to zrobi to, choćby miał stanąć na głowie, a jak się przyjaźni, to na dobre, na złe i na amen?

Biedny tylko ten, kto podpadnie jego przyjacielowi, pomyślała z rozbawieniem, przypominając sobie jakieś starcie na linii Michał-Andrzej-Sebastian, którego była świadkiem. Póki była to tylko mało uprzejma wymiana docinków między dwoma pierwszymi, wynik był równy – ale potem coś Sebastiana rozsierdziło – Andrzej trochę przegiął – i Sieniecki się przyłączył. A jak się przyłączył, Michał się wyłączył, patrząc na przyjaciela szeroko otwartymi oczami i z nieco rozchylonymi z zaskoczenia ustami, Andrzej zaś po niezbyt długim czasie stracił rezon i tylko machinalnie odbijał piłeczkę, po czym dyplomatycznie zwinął żagle.

Najwidoczniej cała trójka – Michał, Andrzej i ona – nie spodziewali się, że Sieniecki potrafi tak atakować, gdy się zezłości.

Przy tej śniadej cerze, czarnych włosach i czarnych brwiach ciemnozielone oczy Sebastiana wyraźnie się odznaczały; przypomniała sobie opis Poirota u Christie: ciemnozielone oczy, błyszczące jak u kota – tak, skojarzenie było całkiem na miejscu. Chociaż, rzecz jasna, poza tym szczegółem Sebastian, mierzący metr osiemdziesiąt pięć, postawny, szczupły i szeroki w barach jak Olek, nie miał już niczego z Poirotem wspólnego.

Na pierwszy rzut oka są nawet trochę podobni – pomyślała, przenosząc wzrok z jednego końca pokoju na drugi, z Sebastiana na Andrzeja. Obaj wysocy, Andrzej jest raptem o centymetr wyższy, obaj dobrze zbudowani, obaj o pociągłych twarzach i obaj bruneci, tyle że Andrzej ma jasną cerę i jakiś czas temu zapuścił trochę włosy, co się zdecydowanie Oldze nie podobało – nie lubiła u mężczyzn dłuższych włosów, ale musiała przyznać, że akurat jemu te proste, niemal sięgające ramion czarne pasma pasowały. Sebastian jednak przy całej swojej stanowczości i pewnej surowości, której nie umiała wyraźniej uchwycić i określić, miał w sobie coś z gruntu życzliwego, przychylnego i pogodnego, Andrzej natomiast, choć rok od niego młodszy, przez swoje napuszenie wydawał się chwilami starszy, zarówno wiekiem, jak tytułem; był wyniosły, chłodny, niekiedy wręcz antypatyczny – z pewnością całkowicie świadomie i rozmyślnie – i chętnie dawał odczuć swoją wyższość. Tego zdecydowanie w nim nie lubiła, choć Weredecki potrafił być też świetnym rozmówcą – może nie przemiłym, bo to słowo średnio do niego pasowało, ale za to interesującym i przyciągającym. Jeżeli chciał, rzecz jasna, a chciał raczej nieczęsto.

Miał przy tym nieco irytujący Olgę zwyczaj mówienia o ludziach i do ludzi, których wyjątkowo nie lubił – po nazwisku. Robił to tak uparcie i wytrwale, jakby te osoby nie miały imienia – w jego ustach Michał i Julek byli zawsze Skalnickim i Szafrańskim, nigdy nie słyszała, by zwracał się do nich lub wypowiadał o nich inaczej. Co gorsza, jego zawzięcie niekiedy pozostawiało po sobie ślad – i Olga w którymś momencie przyłapała się na tym, że o Michale zdarza jej się pomyśleć przy użyciu nazwiska. Przy Julku to akurat nie działało – Julek zbyt mocno kojarzył jej się z licealistą i koszulkami z niekonwencjonalnymi napisami, by mogła go określać w tak poważny sposób; za to, chyba w ramach rewanżu czy jakiegoś przeniesienia – po nazwisko sięgała przy Sebastianie. To pewnie w związku z Michałem – gdzie Michał, tam Sebastian, więc gdzie Skalnicki, tam Sieniecki.

Przy Wiktorze jakoś nie było o tym mowy – zwłaszcza że nie była nigdy do końca pewna, czy w nazwisku „Arendt” wymawia się wyraźnie „dt”, czy pozwala na ubezdźwięcznienie, z tego, co zauważyła, każdy, z Wiktorem włącznie, miał własną wersję.

O Olku nie umiałaby myśleć przy użyciu nazwiska. Był jej duchowym bratem i jedną z najbliższych osób na świecie – i miałaby o nim, o nim, z którym zdarzało jej się sypiać w jednym łóżku, któremu się zwierzała i który jej się zwierzał, który przez prawie pięć lat cierpliwie jej gotował na stancjach i z którym łączyło ją tak wiele, że mogłaby napisać o tym książkę, a przynajmniej spore opowiadanie – miałaby go określać mianem „Kamieniecki”? Chyba by ją Tartar pochłonął... Gdyby z kolei usłyszała kiedyś z jego ust skierowane do niej „Limaniecka” – po prostu by się obraziła. Lub przyłożyłaby mu w zęby. Lub jedno i drugie.

A wszystko to, te nazwiskowe perturbacje, to wina Andrzeja, o którym, na mocy jakiegoś odruchu warunkowego czy nazewniczej nemezis – myślała chwilami per „Weredecki”.

Musiała jednak przyznać, że jako przyjaciel – gdy już się przyzwyczaił do kogoś, tak jak w ciągu pierwszych dwóch lat ich znajomości przyzwyczaił się do niej, a potem chyba nawet przywiązał – jako przyjaciel Andrzej był lojalny i godny zaufania. Gorzej, gdy się go miało za przeciwnika – Michał i Julek wiedzieli najlepiej, jak cięty, złośliwy i niestosujący taryfy ulgowej potrafił być jego język. Inna rzecz, że oni też nie przebierali w słowach – ale to była już reakcja obronna.

No dobrze, może nie taka zawsze obronna. Julian sam prowokował pyskówki, gdy miał zły dzień, a Michał lubił słownego ping-ponga, choć w jego normalnym wydaniu był to ping-pong przyjacielski, dopiero z Andrzejem zamieniał się w mordercze serwy.

Weredecki przeglądał właśnie „Książki zakazane”, zostawione przez Michała na jednej z niższych, jeszcze pustych półek przy drzwiach. Musiał poczuć, że jest obserwowany, bo w pewnej chwili uniósł wzrok i, napotykając spojrzenie Olgi, uśmiechnął się lekko, po czym wrócił do wertowania stron. Jasnoniebieskie oczy i wąskie usta nadawały zwykle jego twarzy nieco drapieżny i trochę bezlitosny wyraz, rzadko wyglądał po prostu sympatycznie – przed chwilą jednak mu się to udało. Pewnie nie byłby zachwycony, gdyby o tym wiedział, pomyślała z rozbawieniem i lekko uścisnęła dłoń Olka. Jak to dobrze, że ten akurat jest prosty, jasny i równy w swoim cieple, życzliwości i przyjaźni.

Andrzejowi to tylko krawatu brakuje, uznała po chwili, patrząc na jego elegancką granatową koszulę – chwała bogom, z rękawem do łokcia, jakby zobaczyła jeszcze jednego z długim rękawem, chyba musiałaby założyć kostium kąpielowy – i czarne spodnie z materiału z wyraźnie zaprasowanym kantem. Elegant zakichany, prychnęła w duchu, zawsze wygląda jak spod żelazka. W porządku, na uczelni taki ubiór był jak najbardziej na miejscu, przy oficjalnych okolicznościach towarzyskich też, ale na litość boską, bez przesady, przyszedł tu przecież na zwykłe spotkanie z mniej lub bardziej zaprzyjaźnioną grupą ludzi i przede wszystkim do roboty przy mniej lub bardziej zakurzonych książkach, są wakacje, upał koszmarny, wszyscy na urlopach, luz, blues i marmolada, jak mawiała jej polonistka z liceum, nawet Sebastian, rozmiłowany w garniturach i wedle określenia Michała bardziej formalny w stroju, niż przewiduje konstytucja, wylegiwał się na tych kartonach w szarych spodniach z jakiegoś lekkiego materiału i w beżowej koszuli, odpiętej pod szyją – a tu Andrzej wyskakuje tak, jakby za chwilę miał stanąć za katedrą i przeprowadzić wykład pod okiem prorektora do spraw nauki.

Michał wszedł do pokoju, podał Julkowi kawę z ponurym komentarzem: „Twoja cholerna kofeina”, po czym znów wyszedł; po chwili wrócił z dwiema szklankami herbaty i, postawiwszy je na parapecie, popatrzył na Sebastiana.

– Nie za dobrze ci? – prychnął. – Suń się, nie mam gdzie usiąść.

– Podłogi jest dużo – odparł Sieniecki, nie poruszając się.

– I zaraz możesz na niej wylądować – uzupełnił Michał. – No posuń się, bo sam cię posunę.

Sebastian otworzył oczy i spojrzał na niego z zainteresowaniem.

– Michasiu, czy ty się czasem zastanawiasz nad tym, jak brzmi to, co właśnie zamierzasz palnąć? – zapytał z zaciekawieniem. Julek roześmiał się nad szklanką z kawą, Olek we włosy Olgi, ona zaś pokręciła z rozbawieniem głową; Wiktor, jak zdążyła zauważyć, uśmiechnął się pod nosem, na twarzy Andrzeja natomiast dostrzegła coś na kształt politowania zmieszanego z drwiną. Skalnicki przygryzł dolną wargę i zacisnął pięści, najwyraźniej starając się zapanować nad uśmiechem.

– Zrób mi miejsce – zażądał po chwili spokojnie. Sieniecki rzucił mu pełne kpiny spojrzenie, po czym usiadł, a gdy tylko Michał zajął zwolnioną część kartonu, Sebastian przesunął się trochę i ponownie położył, tym razem opierając głowę o udo przyjaciela.

– Bądź łaskaw się nie wiercić – powiedział, zanim ten zdążył zareagować, i splótł ręce na brzuchu.

– Czy ja jestem twoją poduszką? – prychnął Michał, sięgając za siebie. – Poza tym wstawaj, herbatę ci zrobiłem.

– Dobry chłopiec – wymruczał Sieniecki aprobująco. Skalnicki zamarł ze swoją szklanką w wyciągniętej ręce i spiorunował go wzrokiem.

– W tej chwili naprawdę niewiele cię dzieli od tego, bym ci wylał tę herbatę na twarz – syknął ostrzegawczo. Sebastian otworzył oczy, roześmiał się cicho, usiadł i popatrzył na przyjaciela z rozbawieniem.

– To był komplement połączony z podziękowaniem, ty niedomyślny rudzielcu – powiedział ciepło i potargał mu lekko włosy, po czym wziął drugą szklankę z parapetu. Upił łyk, nadal przyglądając się z uśmiechem Michałowi, który tylko wzruszył ramionami i odwrócił się do niego bokiem.

Julek przeniósł spojrzenie z nich na Olgę i Olka, po czym wzniósł oczy do sufitu, jakby chciał powiedzieć: „Za jakie grzechy?...”. No tak, pomyślała Olga dość współczująco, gdy Julkowi sypie się związek, to zdecydowanie go drażni cudza bliskość, nawet jeśli nie związkowa, a przyjacielska.

Zresztą... Zerknęła znów na tamtych dwóch: Sebastian z powrotem ułożył się wygodnie, traktując nogę Michała jako dobre oparcie dla głowy i, trzymając w obu dłoniach pustą w jednej trzeciej szklankę, przymknął oczy; Skalnicki z kolei, patrząc w zamyśleniu na podłogę, pił wolno swoją herbatę.

Nie, uznała, oni po prostu tak mają, w taki między innymi sposób okazują sobie przyjaźń – podobnie jak ona z Olkiem. Z boku to może wyglądać trochę dwuznacznie, sama przecież zdążyła już zauważyć, jak niektórzy reagują na jej relację – ale to po prostu szczera, głęboka przyjaźń. Ile Michał się zna z Sebastianem? Też przecież parę ładnych lat...

Zasłoniła twarz dłońmi, by stłumić ziewnięcie. Trochę już za długo tak siedzą, a książki czekają i czekają – ale na razie nie chciało jej się jeszcze wstawać. Jasnozielona roleta na oknie była niemal całkowicie opuszczona, w pokoju panował przyjemny półcień, Olga była rozleniwiona tym wakacyjnym upałem – po koszmarnych śniegach i mrozach między styczniem a marcem lato okazało się równie koszmarne, tylko w drugą stronę, chwilami naprawdę miała wrażenie, że się roztopi na ulicy – i najwyraźniej nie tylko jej się nie spieszyło do wstawania. Andrzej dalej markował czytanie książki, Julek wpatrywał się uparcie w sufit – jeśli znajdzie tam natchnienie do nowego tekstu, Olga zażąda połowy praw autorskich, w końcu to jej sufit – Wiktor znów bawił się z Olkiem w irytującą wymianę spojrzeń, Sebastian zalegał w najlepsze na kartonach, chwilami tylko unosząc się lekko, by upić herbatę, a Michał nie odrywał wzroku od podłogi – kolejny, który znalazł sobie muzę wśród płaszczyzn pokoju.

Musiała przyznać, że miała słabość do tej jego gęstej, sprawiającej zwykle wrażenie nieco potarganej, ciemnorudej czupryny. Lubiła też jego twarz, owalną, o bardzo jasnej cerze i bez śladu piegów, oczy – szare, wwiercające się w rozmówcę, tak jakby chciały przedrzeć się do samego jądra myśli, uważne, inteligentne, oraz uśmiech – szeroki, często łobuzerski, wywołujący sympatię.

Nawet te jego trzy kolczyki w lewym uchu pasowały; Olga co prawda nie lubiła u mężczyzn tego typu ozdób, ale w przypadku Michała wydawały się one równie naturalne, jak jego zgniłozielone bojówki, glany – które, chwała wszelkim bóstwom opiekuńczym, na czas tych koszmarnych upałów i on, i Julek zamienili na jakieś lekkie buty; jak Michał stwierdził raz melancholijnie, nikt jeszcze nie wymyślił glanów w wersji letniej, na przykład połączonych z elementami tenisówek, sandałów czy czegoś równie przewiewnego i biedni glanowcy podczas upałów albo fundują swoim nogom ostrą saunę, albo muszą zakładać coś, co trudno nazwać przyzwoitymi butami – oraz jasnobrązowa koszula, też rozpięta pod szyją.

Krótki rękaw, rzecz jasna. Rany boskie, Wiktor, jak ty możesz się nie ugotować na miękko, na twardo czy na amen?

– Michał, ile masz wzrostu? – zapytała naraz. Skalnicki, wyrwany ze swoich myśli, spojrzał na nią ze zdziwieniem znad pitej herbaty, ściągnął lekko ciemnobrązowe brwi i powiedział podejrzliwym tonem:

– Metr siedemdziesiąt osiem, bo co?

– A ty? – przeniosła wzrok na Wiktora, nie zważając na cichy śmiech Olka.

– Sto osiemdziesiąt, o co ci chodzi? – odparł Wiktor, również zdumiony.

– W porządku. – Uśmiechnęła się i machnęła ręką uspokajająco. – Już mi wszystko gra.

– O nie, Oleńko – oświadczył Michał stanowczo. – Teraz mnie coś nie gra. Po co pytasz i czemu tylko nas?

– Bo ich wzrost znam – odparła spokojnie. Skalnicki przez moment patrzył na nią wyczekująco.

– I? – spytał wreszcie. – Czekam na rozwinięcie wątku.

– Olga ma małe problemy z rozmiarami – wtrącił się Olek i jęknął, gdy szturchnęła go łokciem w żebro. – No co, taka prawda. Nie umie ocenić na oko wysokości, wielkości, odległości, niczego, co się w jakikolwiek sposób rozciąga w przestrzeni.

– Olek za to nie odróżnia stron, jak już zauważyliście – odparowała.

– To wy się pięknie dobraliście – mruknął Sebastian, patrząc na nich z rozbawieniem. – Dobrze wiedzieć, nie można się na was nigdy zdawać podczas wycieczek.

– No nie za bardzo – przyznała. – Na początku studiów nasze wspólne wycieczki po Poznaniu kończyły się pytaniem o drogę wszystkich napotkanych przechodniów, taksówkarzy i policjantów.

Olek roześmiał się na to wspomnienie.

– No dobra, ale co ma do tego mój wzrost? – przypomniał Michał.

– Takie małe zboczenie – mruknęła przepraszająco. – Źle mi się o kimś myśli, gdy nie wiem, ile ma lat, ile ma wzrostu i jaki ma kolor oczu. Rozumiesz, muszę mieć pełny obraz.

– Musisz zajmować w jej wyobraźni konkretną liczbę centymetrów – uzupełnił Olek, na wszelki wypadek przytrzymując jej prawy łokieć, by znów nim nie dostać. – Ola nie chce być drugim Prokrustem.

– Lubię mieć konkretne wyobrażenie – syknęła.

– Numer buta też chcesz? – zaproponował Michał życzliwie.

– No jasne, słucham – odparła pełnym godności tonem.

– Czterdzieści trzy – powiedział uprzejmie.

– Czterdzieści pięć – dorzucił Sebastian, wyraźnie ubawiony.

– Tak samo. – Olek poklepał ją po ramieniu.

– Czterdzieści sześć – mruknął Andrzej, patrząc na nią z lekkim uśmiechem.

– Czterdzieści cztery. – Wiktor po raz chyba drugi tego popołudnia uśmiechnął się naprawdę.

Zapadła cisza i wszyscy spojrzeli na Julka, który, wyraźnie spięty, uparcie wpatrywał się w sufit.

– No, Julian, twoja kolei – powiedział Sebastian, unosząc się na łokciu. – Czekamy.

Julek rzucił mu mało przyjazne spojrzenie, po czym przeniósł wzrok na Olgę i powiedział zimno:

– Trzydzieści osiem.

– No co ty? – zdumiała się i wypaliła, zanim zdążyła się ugryźć w język: – Ja tak samo.

Naprawdę nie zamierzała sprowokować tak żywiołowego wybuchu śmiechu – ani chłopaków, ani własnego, choć akurat jej atak wesołości był bardziej winą Olka, który przyciągnął ją do siebie mocniej i wymruczał do ucha:

– Tylko już nie wypytuj o inne wymiary...

Julian z obrażoną miną przeczekał ogólną wesołość, a gdy śmiech już ucichł, naburmuszył się jeszcze bardziej. Olga chciała powiedzieć coś, co mogłoby go udobruchać, ale podchwyciła spojrzenie Michała, który pokręcił ostrzegawczo głową, i zrezygnowała.

– Tak mi przyszło do głowy odnośnie tego braku „Pani Bovary” – odezwał się Skalnicki, wskazując lekkim ruchem dłoni na trzymaną przez Andrzeja książkę – że koniec końców przecież jej nie zakazano, Flaubert wygrał proces.

– Możliwe – zgodziła się, wdzięczna mu za zmianę tematu – ale mimo wszystko mi jej brakuje, nawet jeśli nie została zakazana, była tym zagrożona.

– W sumie tak. – Odgarnął włosy sprzed oczu. – Ale w końcu tytuł wyraźnie narzucił zakres książek: tylko te, które zostały oficjalnie zakazane.

– Ale to już jest tylko bardzo cienka granica, zakazane a bliskie zakazania... – zaczęła.

– Cholera, przestańcie – jęknął Julek. – Już mi przeszło, nie musicie zagadywać atmosfery.

– Całe szczęście, bo wątek się wyczerpywał – roześmiał się Michał.

– Olga, jak ty bardzo lubisz zielony? – spytał naraz Wiktor.

– No... bardzo bardzo – odparła z uśmiechem. – Bo?

– Bo wszystkie pokoje masz pomalowane na zielono – powiedział z rozbawieniem.

– Ten i największy są na butelkową zieleń – poprawiła. – Pamiętasz nazwę na puszce? – Spojrzała na Olka, który pokręcił głową.

– Zieleń szmaragdowej nocy – przypomniał sobie Michał i roześmiał się. – Wyjątkowo głupio.

– Wyjątkowo ciężko się zmywała – mruknął Sebastian, który ponownie rozciągnął się na kartonach i na Michale.

– Skąd? – spytał Julek.

– Ze mnie – wyjaśnił. – Z pozostałych też.

– Cholernie ciężko – zgodził się Michał i dopił herbatę.

– Czyli do malowania mieszkania też znalazłaś sobie wyrobników. – Andrzej popatrzył na Olgę z wyraźnym uznaniem.

– Sami się zaproponowali – odparła obronnie. – Nie róbcie ze mnie takiej hetery wykorzystującej niewinnych ludzi, Kostek z Sewerynem sami zaproponowali, że przewiozą i poprzenoszą mi kartony, a ci dwaj – wskazała ruchem głowy Skalnickiego i Sienieckiego – z Olkiem i Poldkiem zaproponowali pomoc przy malowaniu.

– I oczywiście twoje niewinne uwagi „Ach, ileż mam potwornej roboty z tą przeprowadzką” nie miały tu żadnego wpływu – roześmiał się Julek. – Ani trochę, prawda?

– Cicho – wtrącił się Olek. – Akurat Kostka i Seweryna to ja zwerbowałem, a Poldek sam powiedział, że chętnie pomacha pędzlem.

– O właśnie! – Michał uniósł gwałtownie głowę i popatrzył na Julka oraz Wiktora. – Wyście tego nie widzieli... ty też – dorzucił nadzwyczaj uprzejmie w kierunku Andrzeja – a Poldek namalował portret Oli!

– Serio? Gdzie? – Julian rozejrzał się szybko po pokoju.

– Nie tu, w największym – powiedział Sebastian, siadając i odstawiając niedopitą herbatę na parapet.

– Nie widziałem.

– Jest na razie zasłonięty, razem z całym modułem – wyjaśniła. Julek zmarszczył brwi, więc dodała: – No modułem, biurko, półki nad, półki pod, to, co mi ojciec skonstruował na całą ścianę.

– To, na czym jest zawieszona ta wielka płachta materiału, którą na wejściu chciałeś od razu ściągnąć – dorzucił Olek.

– A po co ta płachta? – zdziwił się Andrzej.

– Chciałam zrobić wielkie odsłonięcie dopiero podczas parapetówki – powiedziała z uśmiechem. – Między blatem a pierwszymi półkami jest trochę miejsca i Poldkowi udało się tam zmieścić ten „portret”.

– Pokaż im teraz – poprosił Michał. – To jest w ogóle dzieło powstałe przy współpracy, bo to ja poddałem pomysł, żeby namalować Olkę wśród jej książek, a Poldek namalował...

– A ile go najpierw Michał namawiał – mruknął Sebastian. – Chyba ze trzy godziny za nim chodził i marudził.

– Poldek jest strasznie zasadniczy – stwierdził Olek z rozbawieniem – i cały czas się bronił, że on po ścianach mazał nie będzie.

– I co? – spytał Julek, siadając po turecku.

– No wiesz – powiedział Michał dumnie – ma się tę siłę przekonywania. Użyłem ostatecznych argumentów.

– Dał się wysłać po piwa – uzupełnił Sebastian złośliwie, na co Michał rzucił mu urażone spojrzenie. – To były te jego ostateczne argumenty.

– Poldek się zgodził za piwo? – prychnął Julian.

– Poldek się zgodził po piwie – odparł Skalnicki, podkreślając przyimek. – Konkretnie po czterech. Siedzieliśmy, dyskutowaliśmy o fenomenologii i sceptykach, Poldek miał ochotę na tego heinekena, więc dostał jednego, drugiego, trzeciego, czwartego...

– Żeby nie było, wszyscy piliśmy – wtrącił Sieniecki. – My z Poldkiem piwo, Olek z Olką wino, a Michał wlał w siebie cztery litry soku grejpfrutowego. Michał zresztą, sierota skończona, po piwo musiał iść dwukrotnie, bo za pierwszym razem przyniósł trzy półlitrowe puszki i był święcie przekonany, że to nam na cały wieczór wystarczy.

– To twoja wina – zwrócił mu uwagę Olek. – Nie posyła się po piwo abstynenta.

– Abstynent nieuważnie mnie słuchał – odparł. – W każdym razie po trzecim piwie miałem ochotę pomalować Olce sufit na różowo.

– Olek przyniósł diabelnie mocne wino – mruknęła – więc byłam bliska zgodzenia się na to, ale na szczęście nie mieliśmy różowej farby.

– Poldek po trzecim piwie zaczynał mięknąć – podjął Michał – więc wcisnąłem mu czwarte, a po czwartym piwie Poldek da się namówić do wszystkiego, więc przeforsowałem pomysł sportretowania Olki. – Wstał, przeciągnął się i ruszył do drzwi. – No chodźcie, to trzeba zobaczyć na własne oczy!

Olga westchnęła i podniosła się powoli – nie za bardzo jej się chciało, ale portret rzeczywiście był wart ruszenia się z podłogi. Przez moment tylko przemknęła jej przez głowę myśl – a raczej zdziwienie, dlaczego, gdy Michał stwierdził, że po czwartym piwie Poldek da się namówić do wszystkiego, Andrzej spojrzał na mówiącego tak ponuro, z jakąś niechęcią – ale zanim zdążyła się głębiej nad tym zastanowić, była już w największym pokoju, gdzie Michał właśnie ostrożnie zsuwał z modułu materiał.

– Uwaga... – powiedział i pociągnął mocniej. – I proszę!

Gdy zasłona spadła, goście wpatrywali się w malowidło przez kilkanaście sekund, po czym rozległ się zgodny wybuch śmiechu Wiktora, Andrzeja i Juliana.

– No bardzo jesteś podobna – stwierdził ten ostatni, gdy już się trochę opanował. – Wypisz, wymaluj ty.

– Poldek trochę przerobił moją ideę – wyjaśnił Michał, zwijając materiał. – Powiedział, że słabo mu wychodzą portrety, zwłaszcza gdy jest wstawiony, a poza tym trzeba wydobyć z Olki jej esencję, a jej esencja to książki, więc namalował tę górę tomiszczy i dodał objaśnienie.

Olga przyglądała się obrazowi wielkiej, kolorowej sterty tomów z olbrzymią sympatią. Nad namalowanymi książkami znajdowała się strzałka z informacją: „Gdzieś tam pod spodem jest Olga”, pod obrazem zaś podpis twórców: „Poldek i Michał”, przy czym o ile Poldek podpisał się zwyczajnie, o tyle Skalnicki upamiętnił swoje imię z rozmachem, zajmując prawie tyle miejsca, ile sam malunek.

– Wydobył esencję. – Olek objął ją ramieniem. – Któregoś dnia będę cię musiał spod takiej sterty wygrzebać.

– Albo vice versa – odcięła się. – W każdym razie to jest śliczne, zawsze chciałam mieć obraz z książkami.

Gdy wracali do średniego pokoju, Wiktor ujął ją delikatnie za łokieć.

– Przepraszam cię, Ola – powiedział – ale ja się już muszę zbierać, jest po czwartej.

– Jasne – odparła i uśmiechnęła się do niego. – Dzięki za pomoc...

– Niewielką – stwierdził, najwyraźniej niezbyt zadowolony. – Przykro mi.

– Daj spokój, najważniejsze, że wpadłeś – zapewniła; nie chciała, by myślał, że jego obecność przydaje się jedynie wtedy, gdy potrzeba jakiejś pomocy. – Dawno nie było okazji, ty byłeś zarobiony, a ja w amoku przeprowadzki. Przyjdziesz na parapetówę, prawda?

Wiktor uśmiechnął się lekko.

– Jeżeli tylko nic mi nie wyskoczy, to przyjdę – obiecał.

– Termin jeszcze będziemy ustalać – powiedziała, spoglądając w kierunku pokoju. – Żeby wszystkim pasował, choć to i tak utopia... Chłopaki, Wiktor wychodzi! – krzyknęła. Podejrzewała, że marzy mu się wyjście po angielsku, ale mowy nie ma, zwłaszcza że Olek by się na nią obraził za brak sygnału.

Ze strony Andrzeja, który wyjrzał na moment, padło tylko: „Cześć”, Sebastian z Michałem pożegnali się w sposób zdecydowanie bardziej uprzejmy, po czym też wrócili do pokoju, ciągnąc za sobą Julka, który po pełnym uczucia: „To na razie” najwyraźniej chciał asystować przy pożegnaniu Wiktora z Olkiem.

Olga uścisnęła Wiktora – znajdowała jakąś dziwną przyjemność w przełamywaniu tej bariery, jaką starał się utrzymywać i psychicznie, i fizycznie między sobą a ludźmi; co prawda już się przyzwyczaił do jej wylewności i nie spinał się tak bardzo nerwowo, jakby w obawie, że zamierza mu wbić szpilkę w tyłek, ze swojej strony jednak ograniczył się tylko do poklepania jej po ramieniu.

Mina Olka kazała podejrzewać, że też by się chętnie pożegnał w stylu Olgi – ale na szczęście do tego stopnia jeszcze rozumu nie stracił i jedynie uścisnął Wiktorowi rękę. Po czym, rzecz jasna, zamiast sobie pójść i udawać niezainteresowanego, zapytał, czy Wiktor jest samochodem, bo ostatnio miał przecież popsuty.

– Jeszcze jest w naprawie – odmruknął zagadnięty, zakładając buty.

– Wracasz na piechotę?

Kopnę cię – obiecała mu Olga w duchu. – Pożyczę glany Michała i kopnę cię z całej siły, przestań koło niego skakać, skoro masz wyraźny sygnał: „Spadaj”. Zapomnij o tych dziwacznych spojrzeniach w ciągu ostatnich paru godzin, ten facet sam nie wie, czego chce, a ty tylko robisz sobie głupią nadzieję.

– Biorę taksówkę. – Ta odpowiedź zdecydowanie nie zachęcała do kontynuowania rozmowy, ale Olek, jak już zdążyła zauważyć Olga, świetnie się umiał sam zachęcić.

– Mogę cię podwieźć – zaproponował z uśmiechem. – Odwiozę cię i wrócę do Oli, to zajmie chwilę.

Wiktor, który właśnie skończył wiązać sznurowadła, wyprostował się, poprawił okulary, popychając je wskazującym oraz środkowym palcem prawej ręki mocniej ku nasadzie nosa, i spojrzał na rozmówcę wyjątkowo nieprzyjaźnie.

– Wiesz, Aleksander – wycedził – ja naprawdę nie mam dziesięciu lat i nie trzeba mnie odwozić i odprowadzać jak dziecka, sam sobie umiem zadzwonić po taksówkę. Do widzenia, Olu – rzucił przez ramię i wyszedł, delikatnie zamykając za sobą drzwi.

Dobrze ci tak! – pomyślała Olga ze złością, ale widząc minę przyjaciela, zrezygnowała z powiedzenia tego głośno. Olek i tak wyglądał na dość nieszczęśliwego; z rękami w kieszeniach, z przygryzioną lekko dolną wargą, spoglądał na drzwi tak, jakby chciał je kopnąć.

Olga podeszła i objęła go ramieniem; uwagi zostawi na później, Olek jak na razie dostał już porządnie po nosie. Pomijając nawet całą mało przyjemną odpowiedź, jaką usłyszał na swoją propozycję, musiał się poczuć urażony tym nieszczęsnym: „Aleksander”.

Bo Olek, jak każdy normalny człowiek, też miał swoje słabostki i drażliwe punkty. Nie lubił – ba, nie cierpiał – ba, nienawidził, gdy zwracano się do niego pełnym imieniem, pod tym względem świetnie się rozumiał z Poldkiem, który kiedyś, na samym początku znajomości, oświadczył Oldze: „Nazwij mnie choć raz Leopoldem, a daję ci słowo, że więcej się do ciebie nie odezwę”. Jeżeli chciało się Olka wyprowadzić z równowagi, to najlepszym sposobem było powiedzenie do niego: „Aleksandrze”, od razu mu ciśnienie podskakiwało. Wiktor doskonale o tym wiedział – i już chyba trzeci czy czwarty raz wykorzystywał tę wiedzę, a dla Olka własne pełne imię naprawdę było jak policzek; Olga, choć znała i rozumiała powód, uważała to za zdecydowaną przesadę.

– Chodź – odezwała się wreszcie, odsuwając na bok cisnące się na usta: „Wiktor ma głupie odpały” zamiennie z: „Robisz z siebie bałwana”. – Zaparzę ci herbatę, a ty popilnuj duetu Michał-Julek, żeby się z Andrzejem wśród moich książek nie zamordowali.

Uśmiechnął się słabo – to już był jakiś plus. Olga w progu pokoju posłała Julianowi wyjątkowo groźne spojrzenie, tak że blond cholerze, jak niekiedy o nim myślała, wyraźnie odechciało się komentowania, i poszła do kuchni. Jasna zieleń tego pomieszczenia – naprawdę lubiła zielony – działała uspokajająco, więc po nastawieniu czajnika i przepłukaniu wziętych z pokoju szklanek – na herbatę miało ochotę więcej osób – trochę się odprężyła.

– Pomóc ci? – usłyszała za plecami; odwróciła się i uśmiechnęła do stojącego w drzwiach kuchni Michała.

– Nie trzeba – odparła, sięgając po pudełko z herbatą. – Julian trzyma język za zębami?

– Trzyma, trzyma – mruknął z rozbawieniem. – Zamordowałaś go wzrokiem, to się nie odzywa. Wiktor był średnio miły? – spytał domyślnie; podszedł do blatu, wziął leżącą na nim ścierkę i zaczął wycierać szklanki, zanim Olga wrzuciła do nich saszetki.

– Wiktor mi czasami działa na nerwy – przyznała cicho. – A Olek jeszcze bardziej... cholerny poławiacz ostryg – dodała impulsywnie.

– Jaki poławiacz ostryg? – Michał popatrzył na nią z zaskoczeniem.

– Pamiętasz tę operę Bizeta „Poławiacze pereł”? – Pokiwał głową, więc podjęła: – Wiktor nie jest jak perła, tylko jak ostryga, a Olek jest cholernym poławiaczem ostryg, a konkretnie jednej ostrygi, która nie daje mu się złowić, tylko dziabie go w palce i ucieka.

Michał roześmiał się na to objaśnienie, Olga natomiast pozostała poważna.

– Taka prawda – stwierdziła ponuro. – Kocham Olka, ale mam ochotę przyłożyć mu na odlew, gdy zachowuje się tak jak teraz, jak przeklęty Albin ze „Ślubów panieńskich” Fredry.

– No nie, przesadzasz – oświadczył Michał zdecydowanie.

– Przesadzam? – powtórzyła. Czajnik zaczął gwizdać, więc wyłączyła gaz i zalała pierwszą herbatę.

– Przesadzasz – potwierdził Skalnicki po krótkiej chwili namysłu. – Olek go podrywa, a raczej powinienem powiedzieć: adoruje, to prawda, trochę za nim biega, ale to jest urocze.

– Urocze? – Spojrzała na niego z niedowierzaniem, przerywając zalewanie trzeciej herbaty. – Chciałbyś być tak podrywany?

– No nie – roześmiał się.

– No widzisz.

– Ale ja to ja – wyjaśnił. – Ja mam inną wizję związku niż Olek, inną wizję podrywania i inną wizję ludzi do podrywania.

– A Olek ma świra – uzupełniła z irytacją.

– Naprawdę przesadzasz – upierał się Michał. – Nie jest aż tak namolny i oszalały, jak to wynika z twoich słów, serio.

Olga nalała wrzątek do ostatniej szklanki i odstawiła czajnik. Przesunęła palcami po jasnobrązowym drewnie blatu kuchennego, po czym zerknęła na Michała.

– Może – mruknęła bez przekonania. – Mam nadzieję, że przesadzam. Może rzeczywiście... Może po prostu jestem już wyczulona – dodała po chwili. – Widziałam wszystkie jego związki, od pierwszego do ostatniego, i wszystkie numery, jakie mu robiono, i wszystkich facetów, w których on się angażował, a którzy nie umieli tego docenić, i po prostu uważam, że Wiktor nie jest dla niego odpowiednim materiałem na chłopaka, przy całej mojej sympatii do Wiktora widzę, że to nie jest człowiek, który umie być ciepły, uczuciowy czy... cholera, no nie wiem, w stylu Olka po prostu – zakończyła zmęczonym głosem. Michał nie odrywał do niej spojrzenia, jak zwykle uważnego i trochę przewiercającego rozmówcę.

– Wiesz, Ola... – powiedział po dłuższej chwili, uśmiechając się lekko – ja i tak uważam, że najlepszym materiałem na chłopaka dla Olka jesteś ty.

Olga wybuchnęła śmiechem; cały Michał, od razu człowiekowi humor wraca.

– Ja płci nie zmienię – oświadczyła, wyjmując mu ścierkę z rąk i zawieszając ją na drzwiczkach piekarnika. – A Olek nie jest w stanie przekierować się na bi, więc nie ma o czym mówić.

– Fajnie jest być facetem – zapewnił. – Mogłabyś się poświecić dla przyjaciela.

– Jedynym możliwym rozwiązaniem byłoby skombinowanie biseksualisty, który wytrzymałby i ze mną, i z Olkiem – odparła wesoło. – Ale Olek jest za konserwatywny na jakiekolwiek trójkąty, więc znów cała koncepcja bierze w łeb.

– No to trzeba mu spić Wiktora i podrzucić do łóżka – zdecydował Michał, sięgając po nóż i cytrynę na spodku.

– Powodzenia – roześmiała się i wyjęła pierwszą saszetkę. – Jak znam Olka, siedziałby przy nim i przez całą noc pożerał wzrokiem, a potem Wiktor by się obudził, skacowany, zły i obrażony na cały świat, nazwałby Olka Aleksandrem i wyszedł, trzaskając drzwiami.

Michał spojrzał na nią i pokręcił głową.

– Obaj są niereformowalni – mruknął z rezygnacją.

– To akurat już wiem. – Wyjęła pozostałe saszetki, wrzuciła pokrojone plastry cytryny do szklanki swojej oraz Olka, posłodziła herbatę Julkowi i podała ją wraz z ostatnią szklanką Skalnickiemu. – Twoja i Julka, ja wezmę te dwie. Sebastian na pewno nic nie chce?

– Sebastian chce spać i coraz gorzej to ukrywa – powiedział z rozbawieniem. – Odpuść nam jeszcze chwilę, jak się zdrzemnie z kwadrans, to odżyje. Tylko musi wreszcie zasnąć, bo na razie z całych sił stara się nad tym zapanować.

– Nie przywieźliśmy jeszcze mojego łóżka, więc nawet nie mam go gdzie położyć – stwierdziła z niezadowoleniem, ale rozmówca parsknął śmiechem, słysząc to.

– Już ja widzę, jakby się położył. – Wziął obie szklanki i ostrożnie ruszył z nimi do drzwi. – Jeszcze nie zauważyłaś, że Sebastian nie lubi się przyznawać, że nie ma już sił?

Rzeczywiście, pomyślała Olga, coś w tym jest. Zresztą nie on jeden, Andrzej miał tak samo. I... no dobrze, ona niekiedy też – ale tylko niekiedy, tylko w związku ze sprawami uczelni.

No dobrze, to może nie tak znowu niekiedy.

W pokoju panował spokój – Andrzej wyraźnie się wciągnął w „Zakazane książki”, Julian przerzucał „Dzień dobry, monsieur Zola”, Olek, zamyślony, wpatrywał się w panele, a Sebastian dalej wylegiwał się na kartonach. Michał podał Julkowi herbatę, podszedł do przyjaciela, przyjrzał mu się – po czym ostrożnie postawił swoją szklankę na podłodze i usiadł koło pudeł.

– Zasnął? – szepnęła Olga, siadając obok Olka; znad postawionych przed chwilą między nimi szklanek unosiła się gorąca para. Michał tylko pokiwał głową i przyłożył palec do ust.

– Kto zasnął? – zapytał Julek głośno, podnosząc głowę znad książki.

– Cicho – syknął Skalnicki wściekle; Julian spojrzał na niego, na Sebastiana, następnie na sufit, jakby naprawdę prosił o zmiłowanie, i wrócił do Lanoux.

Siedzieli tak przez jakieś dwadzieścia minut; Olek objął Olgę jak poprzednio – najwyraźniej potrzebował takiej bliskości na pocieszenie, więc położyła dłoń na jego ręce i posłała pod adresem Wiktora niezbyt koleżeńską wiązankę. Wreszcie Sebastian przeciągnął się z cichym pomrukiem, otworzył oczy, powiódł nieco jeszcze nieprzytomnym spojrzeniem po zebranych – po czym usiadł, rozmasował sobie kark i zupełnie wypoczętym głosem zwrócił się do dopijającego herbatę Michała:

– Dlaczego mnie nie obudziłeś?

– A to ty zasnąłeś? – spytał ten z ogromnym zdziwieniem, patrząc na przyjaciela z niewinną miną. Sebastian opuścił rękę, z trudem powstrzymał uśmiech i zwrócił się do Olgi:

– Bierzemy się do pracy?

Miała ochotę wybuchnąć śmiechem. Zupełnie jakby dopiero co nie ucinał sobie drzemki na kartonach, półprzytomny z niewyspania. Michał miał rację.

– Za chwilę, na razie nic mi się nie chce – odparła. Sieniecki przeczesał prawą dłonią włosy, po czym zerknął na przyjaciela i lewą ręką pociągnął go za kosmyk nad uchem.

– Co? – zirytował się Michał, patrząc na niego groźnie.

– Już ty dobrze wiesz, co – odmruknął z rozbawieniem. Skalnicki uśmiechnął się lekko, wzruszył ramionami i wypił resztę herbaty.

– Wy i te wasze czułości – prychnął Julian. – Jak się Olka z Olkiem nie obściskują, to wy się musicie...

– Julek, dziób na kłódkę – przerwał mu Sebastian. – Chyba mogę trochę poszarpać własnego najlepszego przyjaciela.

– Ciebie też możemy poszarpać, jak masz ochotę – dorzucił Michał życzliwie, ale Julek nie wydawał się zainteresowany tą propozycją. Skalnicki przyglądał mu się przez moment, po czym poprosił spokojnie: – Julian, opowiedz coś o swoim nowym tekście, Olek z Sebastianem jeszcze nic nie wiedzą.

– Oczywiście nic nie wiedzą – prychnął. – Nic nie wie Olek, któremu wszystko mówi Olga, która wie, i nic nie wie Sebastian, któremu wszystko mówisz ty, który wiesz.

– Co ja niby wiem? – zaprotestowała.

– No przecież byłem u ciebie w czerwcu z moich pomysłem – przypomniał.

– Z jakim pomysłem? – zirytowała się. – Władowałeś mi się do gabinetu w czasie zaliczenia z modułu, sterroryzowałeś połowę moich studentek, żeby cię przepuściły i zażądałeś fachowych objaśnień do czegoś, czego mi nawet średnio dokładnie nie wyjaśniłeś, tyle wiem.

– Wyjaśniłbym, jakbyś mi dała dokończyć mówić – odparł urażonym tonem. – Skoro mnie z miejsca wyrzuciłaś, to jak miałem cokolwiek objaśniać?

– Julek, zasada numer jeden – powiedziała surowo. – W czasie sesji student ma zawsze pierwszeństwo.

– Szkoda, że nie każdy tę zasadę stosuje – mruknął Michał, patrząc krytycznie na Andrzeja.

– Ola ma za miękkie serce – powiedział ten, odpłacając pełnym kpiny spojrzeniem. – Moja zasada numer jeden mówi: to ja mam zawsze pierwszeństwo.

– A numer dwa: student to śmieć – uzupełni Skalnicki z irytacją.

– Zależy, jaki student. – Głos Andrzeja był jadowity, a uśmiech pełen pogardy. Michał spojrzał na niego z wyraźnym obrzydzeniem i już otwierał usta – Oldze stanął przed oczami obraz krwawej jatki, jaką za kilka minut będzie miała w swoim średnim pokoju, biedne zielone ściany, a książki się poplamią! – ale w tym momencie Sebastian, który tylko rzucił okiem na adwersarzy, położył Skalnickiemu rękę na ramieniu i mocno ją zacisnął; Michał zerknął na Sienieckiego, przygryzł usta i z miną wyraźnie dającą do zrozumienia, że miałby jeszcze wiele do powiedzenia, wbił wzrok w ścianę gdzieś nad głową Juliana. Andrzejowi nie dane było jednak cieszyć się zwycięstwem, bo Sebastian rzucił twardo w przestrzeń:

– Jak się zapomina o godności studenta, to samemu jest się na tym poziomie, na który chce się go zepchnąć.

– Doprawdy? – spytał Weredecki, unosząc brwi z pełnym uprzejmego rozbawienia niedowierzaniem.

– Daj spokój, Andrzej – powiedział Sieniecki, wyraźnie zniecierpliwiony. – Nie wiem, jakie miałeś wzorce, ale na ile znam wydział filologiczny, nikt tam dotąd nie uczył skurwysyństwa względem studentów, więc to musi być twoja radosna twórczość.

Michał spojrzał na przyjaciela – w jego wzroku nie było rozbawienia zastosowanym określeniem ani zachwytu nad docinkiem, tylko coś w rodzaju pełnego szacunku uznania – nie za formę, pomyślała Olga, tylko za treść. Albo raczej za głębszy sens, który ta treść zawierała – bo Sebastian miał w sobie i w swoim podejściu do studentów coś, co Poldek kiedyś tak ładnie określił „uczciwą surowością i surową uczciwością”.

– Może i moja – zgodził się Andrzej, wciąż z kpiącym uśmiechem. – Ja nie mam zwyczaju się cackać, ja wymagam.

Skalnicki roześmiał się naraz i poklepał Sebastiana po zaciśniętej na swoim ramieniu dłoni.

– Andrzejek jak zwykle wie najlepiej – powiedział, opierając się wygodniej o ścianę. – Więc niech sobie wie, a Julek opowie nam o tekście.

– Niech mi najpierw wyjaśni, czego ode mnie chciał, gdy ja studentów odpytywałam – wtrąciła Olga szybko, tak by Andrzej nie miał możliwości ciągnąć tamtej dyskusji. Weredecki spojrzał na nią z politowaniem, jakby zamierzał zapytać: „Naprawdę chcesz tego grafomaństwa w wersji audio?” – ale, i dzięki mu za to, pomyślała z ulgą, nie odezwał się.

– Pamiętasz, jak ględziliście z Olkiem o Horacym... – zaczął Julek, na co Olek przerwał mu obrażonym tonem:

– My o Horacym nie ględzimy, my o Horacym rozprawiamy.

Julian popatrzył na niego jak na niegroźnego wariata i podjął ugodowym tonem:

– Dobrze, rozprawiacie, więc pamiętasz, jak z Olkiem rozprawialiście o Horacym, zanudzając przy tym normalnych ludzi na śmierć, gdy byliśmy w maju w teatrze, i wtedy użyłaś takiego określenia, które mi umknęło, ale którego sens pamiętam, i ostatnio zaczęło mi się wokół niego coś formować, i przyszedłem wtedy poprosić, żebyś mi to określenie powtórzyła, i ty oczywiście nie dałaś mi dojść do słowa i wykopałaś z gabinetu...

– I to brzmi jak relacja Nel w zakończeniu „W pustyni i w puszczy” – wpadła mu w słowo zachwycona Olga. – „I nas porwali, i wieźli na wielbłądach, i, i, i”, no czysty polisyndeton!

– Zdaje mi się, czy właśnie mnie obraziłaś? – zapytał Julek podejrzliwie.

– Zależy, jaki masz stosunek do Sienkiewicza – roześmiał się Olek i wzburzył Oldze włosy. – Ale Ola po prostu umieściła cię w systemie retoryki klasycznej, żebyś jej się lepiej komponował, nie denerwuj się, to nic złego.

– Załóżmy – mruknął z taką miną, jakby spodziewał się najgorszego. – W każdym razie mogłabyś mi wreszcie powiedzieć, jak to się u Horacego nazywa?

– Ale co jak się u Horacego nazywa? – spytała, odpychając dłoń Olka i poprawiając fryzurę. – U Horacego dużo rzeczy się nazywa, przecież ja nie wiem, co masz na myśli.

– O rany – jęknął, wyraźnie zniecierpliwiony. – Mówiłaś wtedy, że jest jakiś taki tekst otwierający wszystko, to na „p” było...

– Prolog – powiedział Andrzej, patrząc na niego z niesmakiem.

– Nie prolog! – odparował z mocą. – Co ty do cholery myślisz, że słowo „prolog” to dla mnie taki trudny do zapamiętania termin, którego bez czyjejś pomocy bym nie znał?

– Naprawdę chcesz wiedzieć, co na ten temat myślę? – spytał Weredecki takim tonem, że Olga na miejscu Julka obraziłaby się na amen – Julian jednak tylko machnął ręką i wrócił do dręczenia filologów klasycznych swoimi pisarskimi problemami.

– To było na „p” – powtórzył uparcie – i mówiłaś, że to jest tekst otwierający cykl, jakieś takie, ze wstępnym zarysem idei, Horacy tak otwierał „Ody”...

– Julian, priamel – powiedziała znużonym głosem.

– Nie rób takiej miny „ach, przecież jakie to oczywiste” – syknął. – Priamel, dobra... zapiszesz mi potem jeszcze, bo brzmi cholernie dziwacznie.

– Pierwsze słyszę – stwierdził Skalnicki i spojrzał na nią pytająco.

– Michał – spytała podstępnie – to jak tyś czytał Kochanowskiego na filologii?

– O, przepraszam cię bardzo – roześmiał się. – Na ćwiczeniach ze staropola doszedłem do poetów nowołacińskich i wtedy się pożegnałem.

– Chyba że tak – mruknęła.

– A co ma do tego Kochanowski?

– Przecież czerpał z Horacego – odparła, przytulając się wygodnie do Olka; była już trochę zmęczona i nie chciało jej się wdawać w dokładne objaśnienia o teorii trzech przekładów w renesansie, Horacym u Kochanowskiego i całej reszcie.

– Więc co to jest dokładnie? – zainteresował się Sebastian. – Bo wyjaśnienie Julka jest takie trochę...

– Chaotyczne do sześcianu – uzupełnił Michał wesoło. – Więc co to jest?

– Dobre pytanie – mruknęła. – Kiedyś wertowałam książki, by znaleźć etymologię i okazało się, że ze znalezieniem samego terminu jest kiepsko. W zwykłych słownikach nie ma; w słowniku terminów literackich ani literatury staropolskiej też nie; w słownikach łaciny też nie, w „Małej encyklopedii kultury antycznej” też nie, w pracach o retoryce też nie. U Curtiusa jest priamel, ale jako uszeregowanie przykładów z konkludującym podsumowaniem². Wreszcie znalazłam u Race’a pełną historię tego pojęcia... – Usiadła wygodniej i podjęła z zapałem: – Priamel pierwotnie oznaczał gatunek poetycki uprawiany w Niemczech między dwunastym a szesnastym wiekiem, był to wiersz składający się z pozornie niezwiązanych ze sobą, a nawet paradoksalnych stwierdzeń, które w ostatnim wersie zostają jakoś ze sobą przemyślnie powiązane, i tu czołowym przykładem jest norymberski piętnastowieczny poeta Hans Rosenplüt albo Rosenblut. Jako stałe pojęcie w studiach klasycznych priamel został wprowadzony do terminologii literackiej dopiero w tysiąc dziewięćset dwudziestym pierwszym przez Franza Dornseiffa, niemieckiego filologa, zresztą idącego za przykładem Curtiusa, a samo słowo to zgermanizowana forma od łacińskiego „praeambulum”, czyli „przesłanka”, zresztą czasownik brzmi „praeambulo”, czyli „iść przodem”³...

– Ola, myśmy nie prosili o wykład – jęknął Julian z rozpaczą. – Oni chcieli prostego wyjaśnienia, co to jest „priamel”, a ja chciałem samego słowa, ty już masz zboczenie zawodowe. A poza tym teraz to już mi wszystko pomieszałaś i za cholerę nie wiem, dlaczego mi to wcześniej pasowało.

– Bo ja ci to wyjaśniałam za Cytowską – odparła łagodnie.

– Olka, proszę cię, bez nazwisk, bez terminów i bez cytatów, po ludzku – zażądał. Olga westchnęła głęboko.

– Jest taki tom o Kochanowskim, „Jan Kochanowski i epoka renesansu” – zaczęła powoli, jakby mówiła do małego dziecka.

– W porządku, jest – zgodził się Julian.

– I tam jest taki artykuł Marii Cytowskiej, „Horacy w twórczości Jana Kochanowskiego” – kontynuowała.

– Dobrze – syknął niecierpliwie. – Do rzeczy.

– I tam – podjęła Olga już normalnym głosem – Cytowska pisze, że Horacy rozpoczyna swoje ody od manifestu swojej odrębności i poetyckiej misji, czyli od ody „Maecenas atavis”, i to właśnie jest priamel, czyli utwór otwierający zbiór⁴.

– Prolog też otwiera – wtrącił Sebastian – więc jaka różnica?

– Prolog tylko sygnalizuje – mruknął Andrzej. – Zarysowuje tło, akcję, symbolikę, wprowadza w okoliczności poprzedzające właściwą fabułę.

– A priamel, idąc za Cytowską, to tekst, który niejako ideowo otwiera całość, i to całość nie w sensie jednego zwartego utworu, ale cyklu, w którym te utwory są różne – zakończyła Olga triumfalnie. – Do tego prolog to z zasady coś w miarę krótkiego, jak Andrzej powiedział, tylko zasygnalizowanie, a priamel to wyłożenie tego, co stanowi podstawę myśli całego cyklu, a ponadto tekst sam w sobie samodzielny i względnie niezależny od pozostałych elementów, chociaż jakoś z nimi połączony, na przykład tą główną ideą.

– I właśnie o to mi chodziło – oświadczył Julek, uderzając pięścią w podłogę. – Założę się, że można to było powiedzieć jeszcze krócej i konkretniej, ale niech już będzie, w każdym razie tego właśnie potrzebowałem. Dzięki – dodał uprzejmie.

– Proszę – odparła rozbawiona. – To teraz powiedz, po co ci to właściwie.

Rzucił szybko okiem na Andrzeja i wzruszył ramionami.

– Chodzi mi coś po głowie, na razie to bardziej luźne myśli.

– Nie krępuj się mną – powiedział Weredecki, zamykając „Zakazane książki”. – Nie skrytykuję cię przed opublikowaniem tych „luźnych myśli”, właśnie wychodzę. – Wstał i zwrócił się do Olgi, unosząc lekko tom: – Mogę pożyczyć?

– Michał był pierwszy – odparła. – Już ją zaklepał.

Andrzej spojrzał na Skalnickiego tak, jakby się zastanawiał, po co analfabecie książka.

– Daj mi znać, gdy już ją skończy i ci odda – poprosił, odkładając Paszylka na pustą półkę.

– Ja tu jestem. – Michał przeciągnął samogłoski w taki sposób, jakby mówił do małego dziecka i dodał normalnie, patrząc na Weredeckiego z pewnym rozbawieniem: – Uprzejmiej byłoby się poświęcić i powiedzieć do mnie: jak przeczytasz, daj znać albo przypomnij Oldze, żeby sama dała mi znać. To nie takie trudne i nie sprofanowałbyś swej wspaniałej osoby.

– Skoro sam to proponujesz, to proszę bardzo – odparł Andrzej, uśmiechając się złośliwie.

– Proponuję ci minimum wzajemnego poszanowania – powiedział, najwyraźniej rozdrażniony. – Ale jeśli wolisz zeszmacanie ludzi, nie ma sprawy, tylko się potem nie dziw, że cię ci ludzie z zasady unikają.

– Tych akurat ludzi ja też z zasady unikam – przypomniał nadzwyczaj uprzejmie. Michał przez moment nie odrywał od niego wzroku.

– Czasami mi cię po prostu żal – powiedział wreszcie bardzo spokojnie.

– No popatrz. – Uśmiechnął się kpiąco. – Mnie siebie też, gdy przebywam w towarzystwie co poniektórych osób.

Jeżeli oczekiwał jakiejś reakcji, to się zawiódł – Michał milczał i tylko dalej przewiercał go tym swoim upartym spojrzeniem, od którego niekiedy nawet Olga się peszyła. Weredeckiemu też chyba w końcu zaczęło ono ciążyć, bo po chwili rzucił tylko ogólne: „No to żegnam” i wyszedł z pokoju.

Poszła za nim, mimo że Julek szepnął konspiracyjnie: „Siedź, olewamy go”, i oparła się o ścianę przy wejściowych drzwiach, patrząc, jak Andrzej zawiązuje buty.

– Dziękuję za pomoc – powiedziała, gdy się wyprostował.

– Nie ma sprawy. – Uśmiechnął się, rozejrzał i podniósł z kąta swoją aktówkę; jak zdążyła zauważyć od początku ich znajomości, lubił wszędzie nosić ze sobą jakąś teczkę, chyba dodawał sobie tym znaczenia. – Szkoda tylko, że nie umiałaś lepiej dobrać towarzystwa.

– Szkoda, że ty się czasem nie umiesz ugryźć w język – odparowała, trochę już zirytowana. – Zszedłbyś czasem z tego cokołu „jestem taki najlepszy” na ziemię, od razu by ci nos wrócił na właściwe miejsce z tych wyżyn, na które go zadzierasz.

Gdyby Michał to powiedział – ba, gdyby powiedział jedną trzecią tego – Andrzej by się nieprzyjemnie odciął, wyniośle okazał swoją pogardę lub jedno i drugie. Ale Andrzej, przy całym swoim zarozumialstwie, miał też pewne słabości – Olga nie rozumiała ani ich natury, ani ich sensu, wiedziała jedynie, że sama do tych słabości należy. Weredecki ją lubił i wszelkie jej uwagi, nawet ostrzejsze, kwitował albo rozbawionym uśmiechem, albo, w najgorszym razie, przyjacielskim docinkiem. Teraz akurat wybrał coś pośredniego: roześmiał się i zapewnił, że jeśli będzie potrzebowała jego zejścia z wyżyn, by jeszcze coś poustawiać na najwyższych półkach, to nie ma sprawy.

Wolałabym chwilami, żeby ludzie byli monolitami – pomyślała ze zmęczeniem, gdy za Andrzejem zamknęły się drzwi. Niezamierzony rym trochę poprawił jej humor. – Żeby byli zawsze tacy sami – kontynuowała, idąc do łazienki – tak by można było z góry przewidzieć, jak zareagują, czego się po nich spodziewać et cetera. Żeby te wszystkie relacje nie były takie zamieszane i zależne od masy kontekstów, żeby było wiadomo: Andrzej jest zarozumiałym bydlakiem i koniec, a nie: Andrzej jest zarozumiałym bydlakiem, który potrafi być lojalnym przyjacielem, interesującym rozmówcą i dżentelmenem, świetnym teoretykiem literatury oraz życzliwym kolegą po fachu, po instytucie i obecnie już też po stopniu naukowym, który zawsze pożyczy mi książkę, a gdy ma odpowiedni nastrój, to i bywa dowcipny w tak zwyczajny, sympatyczny sposób. Byłoby łatwiej.

Byłoby łatwiej – powtórzyła po kilku minutach, stając znów w progu pokoju i wracając do porzuconego na moment wątku – ale to by było koszmarne – żadnych niespodzianek, żadnej głębi w człowieku, każdy jak płaska wycinanka z jednobarwnego papieru. Muszę być naprawdę zmęczona, skoro przychodzą mi do głowy takie okropne pomysły.

Choćby ci czterej – uśmiechnęła się lekko do siebie, patrząc na swoich gości – przecież bez tych mieszanek charakterologicznych, jakie w sobie noszą, byliby nie do wytrzymania. Julian, o którym nie umiała myśleć inaczej niż „chłopak”, choć był od niej młodszy raptem o dwa lata, którego sentymentalne nastawienie do związków przyprawiało o ból zęba, którego sposób bycia kłócił się wręcz nie do uwierzenia z wyglądem, a chimeryczność z sympatią, jaką potrafił wzbudzać, którego pomysły literackie naprawdę poruszały i którego choleryczny, nerwowy, obrażalski i wściekliznowaty charakter potrafił wyprowadzić z równowagi niemal wszystkich, chyba najwięcej cierpliwości miał do niego Michał – Michał, którego, zdawałoby się, niewyczerpane poczucie humoru zostawało czasem przerwane tym upartym, przewiercającym człowieka spojrzeniem, pełnym powagi i napięcia, na którego błaznowanie nakładało się zamyślenie tak głębokie, że chwilami zupełnie się wyłączał na świat zewnętrzny, a postawa „nie pozwolę się niczemu i nikomu ograniczyć” zderzała się z olbrzymim przywiązaniem do Sebastiana, dla którego Skalnicki był w stanie nawet ugryźć się w język, choćby skręcało go z chęci powiedzenia czegoś – i Sebastian, u którego pewna surowość względem samego siebie łączyła się z wielką wyrozumiałością wobec innych, którego poczucie odpowiedzialności sięgało, jak twierdził Michał, do Madagaskaru i z powrotem, a mieszało się z nieco złośliwym poczuciem humoru i zamiłowaniem do dogadywania najbliższemu przyjacielowi, którego umiejętność poszanowania cudzych granic nie przeszkadzała temu, by rozstawiać Skalnickiego po kątach, gdy Sebastian uznawał to za potrzebne, a zaangażowanie w pracę było na równie wysokim poziomie, jak w przyjaźń – i Olek, z jednej strony potwornie irytujący tym, jak mocno wsiąkał w swoje związki i jak zawzięcie się trzymał jakiegoś uczucia, jak mocno i na zabój się zakochiwał, z drugiej strony genialny przyjaciel, z którym można było robić wszystko, wszędzie i zawsze, ujmujący swoją troskliwością i wsparciem, na które można było zawsze liczyć, i urzekający jako rozmówca, i rozbrajający poczuciem humoru, i charyzmatyczny, wzbudzający szacunek swą wiedzą wykładowca.

No i ona. Tu akurat sprawa była banalnie prosta: spokojny, zwyczajny filolog, którego największą bolączkę stanowił wieczny brak miejsca na nowe książki. No, może niekiedy miała też niewielkie napady pracoholizmu.

– Bardzo was lubię – powiedziała naraz impulsywnie; opierała się o framugę drzwi i od dłuższej chwili wodziła w zamyśleniu wzrokiem od jednego do drugiego, czując coraz silniejszą potrzebę wypowiedzenia tych słów.

– My ciebie też, ale i tak nie wybaczymy ci tego zarozumiałego dupka – odparł Julian uprzejmie.

– Marudzicie – mruknęła z rozbawieniem.

– Nie odpuścimy ci tak łatwo – stwierdził Michał, gdy usiadła przy Olku. – Bądź łaskawa wytłumaczyć nam się ze zgromadzonego zestawu, dobrze? To znaczy Olka rozumiem, bo gdzie Olka, tam Olek, a gdzie Olek, tam Olka, jak się kiedyś rozłączycie, dostanę zawału, siebie też rozumiem, bo beze mnie nie ma prawdziwej zabawy...

– Chociaż udawaj skromnego – przerwał mu Sebastian złośliwie. Skalnicki spojrzał na niego z pełnym wyrozumiałości uśmiechem.

– Sebastiana też rozumiem, boby się biedak beze mnie zanudził – podjął; prychnięcie Sienieckiego wcale go nie zraziło. – Rozumiem też Julka, bo trzeba z niego powyciągać co nieco o nowej książce, a poza tym poprawić mu humor...

– Wiktora też rozumiem – wtrącił się Julian, posyłając Olkowi uśmiech, za który warto by go udusić. – Mogłeś sobie chociaż popatrzeć, to jak lizanie ciastka przez szybę.

Zabiję cię, ty jasnowłosa gnido – pomyślała Olga rozdrażniona. – Poczekaj, będziesz chciał ode mnie jeszcze czegoś w związku z Horacym...

– Przynajmniej byłbym w stanie dosięgnąć tej szyby bez wspinania się na palce – odparował Olek, nim zdążyła cokolwiek wymyślić. Sebastian wybuchnął śmiechem, Michał też i bezskutecznie próbował to ukryć, chowając twarz w rękach, a Julian wbił w Olka spojrzenie na poły obrażone, na poły niedowierzające.

Niespodzianka, pomyślała Olga ze złośliwą satysfakcją. Ktoś tu się jeszcze nie zorientował, że gdy Wiktor znika, Olkowi powraca charakter i nie da się po nim bezkarnie jeździć.

– Dobrze ci tak i się odczep – powiedziała, widząc, że Julian zamierza się wreszcie odezwać. – Temat Wiktora zostaje na dziś zamknięty i ktokolwiek z nim wyskoczy, pożałuje.

– Pojeździmy po Andrzeju – wtrącił szybko Michał. – Olka, do jasnej cholery, dlaczego Andrzej?!

– Lubię go. – Wzruszyła ramionami. – Mimo wszystko – dodała po krótkim namyśle.

– Powinnaś znaleźć dobrego lekarza, to jeszcze może być uleczalne – stwierdził, patrząc na nią sceptycznie. – Gdybym cię nie znał, to musiałbym pomyśleć, że jesteś taka jak on, skoro go lubisz.

– On potrafi być sympatyczny – powiedziała znużonym głosem. – Gdy chce.

– Problem w tym, że rzadko kiedy chce – dorzucił Olek. – Ale wiesz, Michał, on rzeczywiście miewa takie momenty, takie zachowania, że człowiekowi szczęka opada: to naprawdę Andrzej, naprawdę potrafi być taki... – zastanawiał się przez moment nad odpowiednim słowem – taki ludzki? Rzadko, bo rzadko, ale jednak się zdarza.

– Uwierzę, jak zobaczę – mruknął. – Chociaż pewnie jak zobaczę, to i tak nie uwierzę.

– W cztery oczy jest sympatyczniejszy – dodała Olga.

– Z mojego doświadczenia wynika co innego – odparł z kwaśnym uśmiechem. – Dobra, mniejsza z Andrzejem, najważniejsze, że już sobie poszedł, ale dziewczyno, ty tu sobie urządziłaś gejowski walny zjazd, liczysz na jakąś inspirację? – spytał z wyraźnym rozbawieniem.

Olga się skrzywiła. Nie lubiła, gdy się wspominało o jej drobnych próbach pisania czegoś nienaukowego, to było zdecydowanie krępujące – nie ze względu na tematykę, ale na samo pisanie, które stanowiło głównie niewinną rozrywkę między obowiązkami na uczelni, w zasadzie nic więcej.

Poza tym... jeżeli nawet miała jakieś drobne plany, jakieś zamysły i jakieś projekty, to co w tym złego? I dlaczego nie miałaby sobie zgromadzić „materiału poglądowego”? Olek jakoś przez te osiem lat przyjaźni był w stanie wytrwale znosić jej „potrzebuję natchnienia, więc masz pecha”, oni też mogą. I to jej sprawa, jakie ma myśli, gdy na nich patrzy. I z jakiego powodu miałaby się tłumaczyć i ryzykować, że staną się przezorniejsi i nie dadzą się więcej tak wykorzystać?

– Miałam zadzwonić do mojego byłego i powiedzieć: „Cześć, co prawda pogoniłam cię niemal widłami, ale może byś wpadł, bo potrzebuję wysokiego faceta do ustawiania książek”? – zapytała wesoło, mając nadzieję, że zdoła skierować rozmowę w inną stronę. – Czy może do mojej byłej, żeby przyjechała z Poznania na zapełnianie mi półek?

– Czemu widłami? – zainteresował się Michał, odstawiając dopiero co pitą herbatę. – Takie ostre starcie?

– Powiedział mi, że robienie doktoratu to fanaberie – odparła z uśmiechem, który, jak podejrzewała, pasowałby do kata tuż przed wykonaniem egzekucji. – W ogóle zaczął mi się wymądrzać na temat mojej pracy naukowej i wyskoczył z jakimiś głupotami w stylu „prawdziwe powinności kobiety”, więc sięgnęłam po widły.

– Powinien się cieszyć, że na widłach się skończyło – dorzucił Olek. – Widziałem parę razy Olkę w wersji „wkurwienie feministyczne i antyhomofobiczne”, to naprawdę straszny widok.

– Więc chyba jasne, że w życiu bym po niego nie zadzwoniła – zakończyła wesoło.

– Więc zadzwoniłaś po Olka – podsumował Sebastian, patrząc na nich rozbawionym wzrokiem.

– Po Olka nie trzeba było dzwonić, Olek sam przyszedł – poprawił Olek, obejmując ją ramieniem.

– Poza tym – dodała już poważnie – potrzebuję mieszanego towarzystwa, i dla jednej, i dla drugiej części mojej orientacji, i co ja niby poradzę na to, że duża część moich bliższych znajomych jest albo homo, albo bi? W towarzystwie stricte hetero czuję się niekiedy jakby w połowie ucięta, bo gdy mówię „mój były chłopak”, to wszystko jest dobrze, ale jak mi się wyrwie „moja była dziewczyna”, to już się czasami pojawiają dziwne spojrzenia. Oczywiście to nie jest reguła – podkreśliła zdecydowanie – nie przy wszystkich tak mam i czasami bywa wręcz odwrotnie, bo osoba heteroseksualna przyjmuje mój biseksualizm krótkim „w porządku, twoja sprawa”, a homoseksualna krzywi się na tę heteryczną część mnie. Ale jednak często dla homoseksualistów jakoś nie jest problemem fakt, że poza dziewczynami pociągają mnie chłopacy, dla heteroseksualistów natomiast bywa problemem to, że poza chłopakami pociągają mnie też dziewczyny. A mnie już naprawdę denerwuje lawirowanie między zaimkami, końcówkami czasowników i tym podobnymi – zakończyła z narastającą irytacją. – Jeśli mam wybierać konkretnych facetów do towarzystwa, to wolę was niż część kolegów „niebranżowych”, bo jeśli przy was się obejrzę na ulicy za jakąś dziewczyną, to nie będziecie na mnie patrzeć, jakby mi druga głowa wyrosła.

– Za to uznamy cię za konkurencję, gdy się obejrzysz za facetami, za którymi i my się obejrzymy – mruknął Michał z rozbawieniem.

– To ty się oglądasz na ulicy za dziewczynami? – zdziwił się Julek. – Myślałem, że tylko za wystawami księgarni.

– Częściej pewnie za tymi ostatnimi – przyznała, opierając się wygodniej o Olka.

– Coś w tym jest – mruknął Sebastian. – W tym wybieraniu towarzystwa, nie w oglądaniu się za wystawami – dodał, zerkając na nich. – Ale, z drugiej strony, czasami gdy przebywałem w takim towarzystwie czysto „branżowym”, czułem się jak kawał mięsa, które samo się próbuje wystawić na licytacji.

Michał wybuchnął gwałtownym śmiechem i przez kilka minut nie mógł się opanować.

– To przeze mnie – powiedział wreszcie, gdy już się uspokoił.

– Czemu? – zdziwił się Olek.

– Bo niestety Michał siedzi w tym „branżowym” towarzystwie – wyjaśnił Sebastian ze złośliwym uśmiechem.

– Nie siedzę w żadnym towarzystwie – poprawił Skalnicki z lekkim niezadowoleniem – ale jak przez kilka lat brałem udział w różnych rzeczach przygotowywanych przez Lambdę, KPH i w Manifach, to kogo miałem tam spotykać, stado konserwatywnych heteryków?

– Tak czy inaczej, to przez ciebie – oświadczył stanowczo.

– Ale co konkretnie? – zapytała Olga, coraz bardziej zaciekawiona.

– Konkretnie przeze mnie Sebastian ma uraz do „branży” – wyjaśnił Michał z szerokim uśmiechem. – Ze dwa razy go na coś zaciągnąłem, parę razy podrzucał mnie na zebrania albo po mnie przyjeżdżał, pooglądał sobie towarzystwo i się zraził.

– Dziwisz mi się? – mruknął ponuro.

– Mówiąc szczerze, nie – przyznał, spoglądając na niego z łagodnym uśmiechem. – Widzicie, Sebastian miał pecha – dodał, zwracając się do pozostałych. – Poznałem w tej Lambdzie sporo osób, między innymi takiego Jarka, ogólnie sympatycznego chłopaka, tylko trochę... – zastanowił się – jakby to ująć...

– Ciotę do sześcianu – podpowiedział Sebastian uprzejmie. Olga wybuchnęła śmiechem, a Michał pokręcił z rezygnacją głową.

– Niestety, to chyba najlepsze określenie – zgodził się, zerkając na przyjaciela. – Chłopak był naprawdę sympatyczny, fajnie się z nim gadało, studiował germanistykę, jak zeszliśmy na Heinego, to przez pół dnia go wałkowaliśmy, zamiast przygotowywać plakat i wszystko byłoby w porządku, tylko że Jarek lubił ubierać się i zachowywać w taki dosyć stereotypowy sposób, nie wiem, czy po prostu miał taką potrzebę, czy mu się wydawało, że w takim wydaniu jest bardziej atrakcyjny, nie wnikam w cudze ciuchy i gesty.

– Tak atrakcyjny, że można było zawału estetycznego dostać – mruknął Sieniecki.

– Sebastian miał po prostu pecha – powtórzył Michał, widząc pytające spojrzenie Olgi. Siedział pod ścianą, z jedną nogą wyciągniętą wygodnie, a drugą ugiętą w kolanie, łokieć prawej ręki opierał o karton, lewą zaś gestykulował, jak zwykle dość żywo. – Przyjechał raz po mnie, wszedł do sali, w tle leciało „Nas nie dogoniat” Tatu, więc pewnie od razu się zjeżył, ale mniejsza z tym, w każdym razie ja siedzę z Jarkiem i kleimy czy wypisujemy coś, i nagle Jarek patrzy gdzieś za mnie, a oczy robią mu się coraz większe i błyszczące, więc się odwracam, w wyobraźni już widzę albo skinów z pałami w rękach, albo naszą koleżankę z łbami skinów wokół siebie, patrzę – a to tylko Sebastian... – Czteroosobowy wybuch śmiechu przerwał tę opowieść, po chwili jednak Michał podjął: – Sebastian stoi w drzwiach i się rozgląda, i oczywiście od razu widzę, co myśli: „Ale bałagan!” – Zerknął na przyjaciela, który roześmiał się cicho i pokręcił głową. – Macham mu ręką, więc podchodzi, w tym momencie Jarek mnie chwyta za rękaw i pyta: „To twój chłopak?”, a jak tylko usłyszał, że nie, od razu mu się gęba rozciągnęła w takim uśmiechu, że aż mi się zrobiło głupio przed Sebastianem. I niestety ledwo Sebastian podszedł i się przywitał, Jarek przystąpił do podboju.

– Tak – powiedział Sieniecki z niesmakiem. – Ledwo podszedłem, prawie wskoczyło na mnie coś niedużego, chudawego, z postawionymi na żel i pofarbowanymi włosami, w jakiejś obcisłej bluzce, bo trudno to nazwać koszulą, w obcisłych dżinsach, z kolczykiem w podbródku...

– W nosie – poprawił Michał z uśmiechem.

– Obojętnie – skwitował – równie dobrze mógłby go mieć w tyłku.

– Miał – powiedział Skalnicki z zadumą. – Nie konkretnie w tyłku, ale w tych okolicach.

Sebastian spojrzał na Michała podejrzliwie.

– Skąd wiesz?

– Pochwalił mi się – odparł, patrząc na niego z rozbawieniem. – Chyba nie myślisz, że sam sprawdzałem?

– No właśnie miałem za dobre zdanie o twoim dobrym smaku, żeby mi to pasowało – mruknął, na co Skalnicki roześmiał się i pokręcił głową.

– Dzięki.

– Proszę. – Sebastian oparł się plecami o parapet i kontynuował: – Mniejsza już, gdzie konkretnie miał na gębie ten kolczyk, grunt, że mu to błyszczało jak na choince, poza tym miał na rękach jakieś łańcuszki czy coś w ten deseń, a do tego wszystkiego mówił w taki pretensjonalny sposób i miał taką gestykulację, że po pierwszych dwóch minutach miałem ochotę strzelić go pięścią na uciszenie.

– Sebastian trochę przesadza – wtrącił Michał, przenosząc wzrok z ubawionych Olgi i Olka na równie ubawionego Juliana. – W gruncie rzeczy chłopak nie był aż tak strasznie stereotypowy, poza tym chciał za wszelką cenę zrobić wrażenie i się stresował, więc wyszło mu wyjątkowo kretyńsko, aż mi się go żal zrobiło.

– Musiał się akurat do mnie przyczepić? – mruknął Sieniecki z niezadowoleniem.

– Co mu się dziwisz – roześmiał się. – Zobaczył dobrze zbudowanego faceta, metr osiemdziesiąt pięć porządnych mięśni, do tego Sebastian był oczywiście w garniturze, bo jakżeby inaczej na uczelni, a przyjechał prosto z Krakowskiej, krawat lekko poluzowany, marynarka rozpięta, Jarkowi od razu zaczęły się roić fantazje o tym, co mógłby z takim doktorem historii porobić między wykładami.

– Możesz przestać? – warknął Sebastian. – Chciałbym zjeść w domu normalną kolację, bez ataku mdłości na wspomnienie tych twoich wymysłów.

– Ja niczego nie wymyślam – odparł Michał, patrząc na niego ze złośliwym uśmiechem. – Ja tam spokojnie siedziałem i przyklejałem więcej kawałków papieru do siebie niż do arkusza, bo klej był beznadziejny, a Jarek, to było następnego dnia, głośno się zastanawiał nad zawartością twoich spodni i korzyściami, jakie mógłby z tej zawartości czerpać w zależności od pozycji, jaką preferujesz.

Olga otarła wierzchem prawej dłoni wywołane śmiechem łzy, Olek zaśmiewał się w najlepsze, a Julian, któremu się udało opanować jako pierwszemu, z cichym jękiem rozprostował skrzyżowane dotąd nogi i powoli wstał. Sebastian spojrzał na Michała morderczo i uderzył go pięścią w ramię.

– No co? – Skalnicki wybuchnął śmiechem, rozcierając uderzone miejsce. – Przecież to nie moja wina.

– I jak to się skończyło? – spytała Olga, ubawiona wyrazem twarzy Sienieckiego.

– Przyczepił się do mnie jak rzep – oświadczył ten z niesmakiem.

– No niestety – przyznał Michał. – Jarek sobie postanowił, że dokona podboju, chociaż mu dla dobra Sebastiana kładłem w głowę, że nie, nie jesteś w jego typie, nie, nie dam ci jego telefonu, nie, nie załatwię podwójnej randki, nie, nie będę go na ciebie nakręcał, nie, nie wyciągnę go do branżowego klubu.

– Trzeba mu było powiedzieć, że kogoś ma – wtrącił Olek.

– Powiedziałem – odparł. – Usłyszałem na to, że przecież nie ma związków idealnych i zawsze można coś zmienić.

– I co? – Olga bawiła się coraz lepiej.

– I w końcu nastąpił frontalny atak – powiedział Sebastian z dziwnym uśmiechem.

– Sebastian był wyjątkowo wredny – oświadczył Skalnicki, też się uśmiechając. – Jarek tak lawirował i lawirował, wreszcie, jak Sebastian za którymś razem znów po mnie przyjechał, Jarek zaproponował wprost randkę.

– Randkę? – prychnął Sieniecki. – Przepraszam cię bardzo, jak dla mnie to było dość wyraźne: „Gdzie możemy wyjść, żebyś mnie przeleciał?”.

– To była jego definicja randki – roześmiał się i spojrzał na słuchaczy. – A teraz sobie wyobraźcie tę scenę: takiego chłopaka, jakiego wam opisał Sebastian, i samego Sebastiana, wyższego od Jarka o dobre półtorej głowy, w tym garniturze, z aktówką w dłoni, krawat i te sprawy, grobowa mina, Jarek wyszedł z tą swoją propozycją, na co Sebastian otaksował go wzrokiem od stóp do głów z taką miną, jakby w coś wdepnął, po czym oświadczył lodowato, kładąc nacisk na ostatnie słowo: „Jestem gejem, umawiam się z mężczyznami”.

Olga przez łzy, które znów zasłoniły jej trochę widok, zauważyła, że zaśmiewający się do rozpuku Julian wychodzi z pokoju; Olek natomiast, opanowawszy się po dłuższej chwili, powiedział z rozbawieniem:

– Zabrzmiałeś w tym momencie niemal jak Andrzej.

– Mówiąc szczerze, miałem taki zamiar – odparł Sieniecki. – Chociaż podejrzewam, że gdyby Andrzej był na moim miejscu, byłby bardziej bezpośredni, pewnie rzuciłby coś w stylu: „Mówiłaś do mnie, dziewczynko?”. Nawet mnie to kusiło, ale nie chciałem przeginać. Grunt, że odpuścił.

– Na całej linii – dorzucił Michał. – Do mnie też przestał się odzywać.

– Jak później wpadałem po Michała, po prostu dzwoniłem z samochodu, żeby już schodził – dodał Sebastian.

– Zrobił ze mnie taką call girl – roześmiał się Skalnicki. – To musiało pięknie z boku wyglądać, Sebastian dzwoni, ja od razu grzecznie lecę do jego samochodu.

– Trzeba było zmienić malucha na coś, co jeździ, a nie wypluwa śrubki po drodze – przygryzł mu Sieniecki – to nie miałbyś wtedy takich problemów ze skrzynią biegów i nie potrzebowałbyś szofera z własnym środkiem lokomocji.

– Od mojego malucha się odczep – syknął, po czym dodał z uśmiechem: – A jako szofer świetnie się sprawdzasz, więc nie marudź.

– Jako szofer, sprzątacz, kucharz, sekretarka pilnująca terminów twoich wizyt u dentysty i terminu ważności twojej książeczki zdrowia, pielęgniarka, gdy jesteś chory, przechowalnia bagażu, gdy wyjeżdżasz i chcesz gdzieś zostawić laptopa oraz klucze, infolinia, gdy musisz mieć na gwałt jakąś informację z zakresu polityki, historii czy religii, pierwszy czytelnik, knebel na twój niewyparzony język, długodystansowy słuchacz i telefon zaufania na żywo, gdy masz doła – wyliczył z rozbawieniem Sebastian. Spojrzenie, które po tych słowach na nim spoczęło, było długie, poważne i pełne czegoś, co Olga z braku lepszego pomysłu mogła określić jedynie jako olbrzymi szacunek.

– I ja to wszystko doceniam – powiedział Michał cicho. Rzadko widziała tak głęboką powagę na jego twarzy; zrobiło jej się trochę dziwnie, zupełnie jakby niechcący zajrzała w jakąś wyjątkowo intymną część cudzej duszy, i poczuła wręcz wdzięczność do Sebastiana, gdy ten, spojrzawszy na przyjaciela uważnie i z namysłem – och, na wszystkich bogów olimpijskich, przestańcie się tak duchowo obnażać!, pomyślała z zakłopotaniem, zaraz wróci Julian, z miejsca się przyczepi i jakimś wrednym komentarzem popsuje całą tę atmosferę, jaką niekiedy wokół siebie roztaczacie – uśmiechnął się lekko, położył Michałowi rękę na głowie i rozczochrał mu włosy jak dziecku.

– Cieszę się, że doceniasz, szkoda tylko, że odnośnie wizyty u dentysty muszę cię zawsze czymś przekupić – powiedział wesoło; jego gest i ton pozwoliły na rozluźnienie atmosfery: Michał strącił dłoń przyjaciela z rozbawionym: „Spadaj”, Olga odetchnęła głęboko, Olek natomiast zapytał z zainteresowaniem:

– A jak go przekupujesz?

– Jak małe dziecko – wyjaśnił. – Ostatnio lizakiem.

– To akurat było przy szczepieniu – poprawił Michał. – Sebastian postanowił się wykazać i kupił mi lizaka wielkości kartki A4. A potem nie mógł na mnie patrzeć – dodał ze złośliwym uśmiechem.

– W życiu nie myślałem, że można jeść lizaka w tak jednoznacznie dwuznaczny sposób – stwierdził Sebastian, zerkając na niego. – Ale przy Michale powinienem był już dawno się przyzwyczaić do tego, że to, co mi się dotąd nie mieściło w głowie, przez niego wreszcie zmieścić się musi.

– Chciałabym to zobaczyć – mruknęła Olga.

– Wierz mi, nie chciałabyś – zapewnił Sieniecki szybko. – Nie byłem potem w stanie się przemóc, żeby własnej bratanicy kupić lizaka.

Michał z Olkiem wybuchnęli śmiechem. Olga przyjrzała się Skalnickiemu uważnie, próbując sobie wyobrazić tę scenę; Michał, który po chwili podchwycił jej wzrok, spytał z rozbawieniem:

– Co tak patrzysz, Ola?

– Próbuję to sobie wyobrazić – odparła. – Próbuję sobie wyobrazić dwudziestosześcioletniego faceta, który je lizaka w taki sposób, że jego biedny trzydziestojednoletni przyjaciel nie może nie mieć głupich skojarzeń.

– Kto powiedział, że były głupie? – zaprotestował z szerokim uśmiechem. – Były bardzo mądre, bardzo na miejscu i bardzo przyjemne, tylko Sebastian, formalista do sześcianu, nie chce się do tego przyznać.

– Zrozumiałem wtedy, że muszę w przyszłości dokładnie rozważyć wszelkie za i przeciw danej rzeczy, zanim będę próbował nią przekupić tego świra – mruknął Sieniecki. – Poza tym Michał po prostu się mścił za szczepienie, przeżywał to małe ukłucie tak, jakby mieli go wykastrować.

– Nienawidzę zastrzyków – syknął.

– Ja cię rozumiem – wtrąciła Olga. – Na widok igły niemal mdleję.

– Michał na szczęście nie mdleje. – Sebastian spojrzał na niego z wrednym uśmiechem. – Dobrze wie, że jakby zemdlał, zawlókłbym go za włosy pod kran z lodowatą wodą i trzymał pod strumieniem, dopóki by się nie ocknął.

Michał tylko prychnął, robiąc przy tym minę mówiącą: „A czego innego można by się po tobie spodziewać”. Drzwi łazienki cicho skrzypnęły, w przedpokoju rozległy się kroki i po chwili w progu stanął Julian.

– Przypomniała mi się Chmielewska – powiedział, wchodząc do pokoju; potarł wskazującym palcem lewej dłoni oko, krzywiąc się lekko, mruknął: – Cholerna rzęsa – po czym, patrząc na Olgę, dokończył: – Olka, czytałaś „Wszystko czerwone”?

– Nie – odparła. – Nie przepadam za kryminałami Chmielewskiej. Ale kojarzę, koleżanka mi czytała ten kawałek z przesłuchaniem, z tym „czy to jest twoja mać”.

– „Azaliż to jest wasza mać” – poprawił. – Czy jakoś tak. Ale mniejsza, teraz chodzi mi nie o treść, tylko o tytuł, bo pasowałby do twojego mieszkania, trzeba by go tylko przerobić na „wszystko zielone”, ty masz jakiegoś świra na punkcie tego koloru? Łazienkę też masz całą na zielono.

– To morski – odmruknęła karcąco. Julian uniósł brwi w wyrazie uprzejmego stwierdzenia: „No co ty nie powiesz.”.

– Nie martw się, ja też nie widzę specjalnej różnicy – pocieszył go Olek. – Morski, zielony czy turkusowy, bo sypialnia podobno jest turkusowa, tak czy inaczej, wszystko zielone.

– Rozumiem, że wystrój mieszkania podporządkowałaś kolorowi swoich oczu – prychnął Julek. – Dobrze, że nie masz brązowych, czułbym się jak wśród łysych pni, bez obrazy, Olek. – Przeciągnął się z głośnym westchnieniem, wyciągając ramiona nad głowę, rzucił okiem na Michała i Sebastiana, po czym, opuszczając gwałtownie ręce, powiedział, jakby olśniony: – A wy co tak siedzicie, sklerozy, przecież my mamy jeszcze mały prezent.

– Jaki prezent? – mruknął Skalnicki obojętnie.

– No jak to, jaki, butelkę! – krzyknął Julian radośnie. – Nie ma Andrzeja, to możemy wyciągnąć dobre wino! Przyniosę, takie jak lubisz, czerwone półwytrawne – rzucił w kierunku Olgi i szybko wyszedł do kuchni.

– A rzeczywiście, wino – przypomniał sobie Sebastian. – Julek ledwo wsiadł do malucha, powiedział, że ma butelkę czegoś ekstra, tylko mamy trzymać gęby na kłódki, bo pozwoli to otworzyć, dopiero gdy Andrzej się wyniesie, a jak się nie wyniesie, to twoja strata i sama jesteś sobie winna, skoro go zaprosiłaś, a my wypijemy sami na tylnym siedzeniu podczas powrotu. A potem jeszcze stwierdził, że w takich momentach człowiek od razu docenia Michałową abstynencję, bo przynajmniej będzie mniej gęb do podziału.

– Widzisz, jak Julian i Sebastian mnie doceniają – prychnął Skalnicki. – Widzą we mnie zawsze trzeźwą parę rąk do prowadzenia samochodu, gdy oni chcą się schlać.

– Patrz, jaka piękna! – wykrzyknął Julek jeszcze w przedpokoju, wszedł triumfalnym krokiem do pokoju i uniósł do góry dużą, smukłą, ciemnozieloną butelkę. – Powiedziałem im jeszcze w samochodzie, że Andrzejowi nawet nie dam się do niej zbliżyć, a jak się nie wyniesie przed nami, to sami...

– Już jej to mówiłem – przerwał mu Sebastian z rozbawieniem. – Olga rozumie aluzję i następnym razem uzależni listę gości od tego, co kto przynosi i z kim chce to dzielić.

– Masz jakiś sok? – spytał Michał. – Bo jak wy się będziecie zapijać, to ja też nie chcę tak siedzieć o suchym pysku.

– Kieliszeczek? – zaproponował Julek uprzejmie, stukając palcami prawej dłoni w trzymaną w lewej butelkę.

– Obejdzie się – prychnął.

– Nie mam soku – przyznała się Olga z poczuciem winy. – Lodówka jeszcze nie działa, jak robiliśmy tu cokolwiek, to braliśmy jedzenie i picie na doraźne potrzeby, więc dzisiaj nie mam tu niczego poza tym, co Olek przyniósł.

– A Olek nie przyniósł soku – dodał Olek. – Przepraszam, Michał, wypadło mi z głowy.

– Mówi się trudno – odparł z uśmiechem. – Zrobię sobie herbatę.

– Jak ruszysz tyłek i pogrzebiesz w swoim plecaku, który tak malowniczo cisnąłeś gdzieś pod stół, to wygrzebiesz ten swój sok – mruknął Sebastian. – Litrowy, bo tylko taki miałem dzisiaj w lodówce, ale za to grejpfrutowy.

Michał wbił w niego pełne zdumienia spojrzenie.

– A jakim cudem on się znalazł w moim plecaku?

– Takim samym, jakim znalazła się tam moja komórka, dokumenty i książka Olgi – odparł, patrząc na niego z pewnym rozbawieniem. – Mówiłem, jak po mnie przyjechałeś, że nie chce mi się brać żadnej teczki ani nic takiego, prawda? I że wrzucam swoje rzeczy do twojego plecaka, skoro ty się zawsze tak radośnie z nim nosisz. Tylko zapomniałem wspomnieć, co wrzucam konkretnie.

– Dzięki – mruknął Skalnicki z pełnym wdzięczności uśmiechem.

– Nie ględź tyle, tylko idź po ten sok – zarządził Sebastian. – Od razu przynieś książkę Oli, bo mnie się nie chce ruszać. Oddam ci „Wczesnorenesansową historiografię polsko-łacińską” – zwrócił się do Olgi, gdy Michał wstał. – Dzięki za pożyczenie, muszę sobie poszukać kilku rzeczy z jej bibliografii.

– Nie ma sprawy. – Uśmiechnęła się i spojrzała w kierunku przedpokoju, w którym właśnie zniknął Skalnicki. – Strasznie nim komenderujesz – stwierdziła z rozbawieniem.

– On to lubi – odparł Sebastian z niezbitą pewnością. Julian prychnął, a Olga wybuchnęła śmiechem. Michał wrócił po chwili z szarozielonym plecakiem w ręku, wygrzebał Dziubę i podał Oldze, spojrzał podejrzliwie na jej rozbawioną twarz, wyciągnął karton soku, niedbale rzucił plecak w kąt i usiadł z powrotem przy pudłach z książkami.

– Nie znalazłem ani jednej szklanki na sok, a tej po herbacie myć mi się nie chce, więc wybaczcie brak estetyki, ale będę pił z gwinta – oświadczył, odkręcając zakrętkę na jednym z górnych rogów kartonu. – Coś ty taka wesoła? – spytał, znów zerkając na Olgę. – Wstawiłaś się samym widokiem wina?

– Sebastian powiedział, że lubisz, jak on tobą komenderuje – odpowiedział za nią Olek. – Olce się to wyjątkowo spodobało.

Olga pokiwała gwałtownie głową.

– Lubisz? – spytała z ogromnym zainteresowaniem. Michał zerknął na nią znad kartonu, rzucił okiem na Sebastiana, upił trochę soku i odstawił go na bok.

– Jasne, że lubię – odparł z wyraźnym rozbawieniem. – Kto by nie lubił takiej tresury, „idź tam”, „nie idź tam”, „popraw to”, „przynieś to”, „ścisz tę muzykę”, „załóż sweter”, „zjedz coś porządnego”, „przymknij się”, „nie jęcz, i tak będzie po mojemu”. Taki miks troskliwej żony i sadystycznego komendanta – zakończył, patrząc na przyjaciela z szerokim uśmiechem. – Uwielbiam, jak mną komenderuje, nie wyobrażam sobie życia bez tego.

– Brzmi prawie jak wyznanie miłosne – burknął Julian; siedział znów po turecku pod ścianą, z butelką między skrzyżowanymi nogami, i przyglądał się obu mężczyznom krytycznie.

– Prawie – zgodził się Michał, uśmiechając się złośliwie. – Sebastian dobrze mnie sobie ustawił.

– Powiedzmy – mruknął Sieniecki sceptycznie. – Po pięciu latach przyjaźni bajzel nadal masz równie koszmarny, jak na początku.

– Są pewne granice tresury – odparł filozoficznie i sięgnął po sok. – Mój artystyczny bałagan – podkreślił te dwa słowa – to akurat rzecz niepoddająca się wpływom.

– Niestety – westchnął. – Nie mam pojęcia, jak można wytrzymać, gdy jest się obłożonym tonami rzeczy dookoła i rzuca się na nie kolejne sterty jak leci, byleby się nie rozwaliło na podłodze, a jak się rozwali, to skopujemy na bok lub przeskakujemy.

– Jesteś pedantem – odparł Skalnicki współczująco. – Podejrzewam, że przy robieniu prania najpierw składasz skarpetki w kwadracik, a dopiero potem je wrzucasz do pralki.

– Po pięciu latach znajomości nie wiesz takich rzeczy? – roześmiał się Olek.

– Przy mnie się maskuje i wrzuca jak leci – wyjaśnił. – Ale jak jest sam, na pewno składa je z linijką.

– Pijemy? – przerwał Julian zniecierpliwionym głosem. – Otwierać czy będziemy gadać na sucho?

– Kieliszków nie ma – zwróciła mu uwagę Olga.

– Lej do szklanek – zaproponował Olek. – Wystarczy dopić herbatę i po kłopocie, nie będziemy kręcić nosem jak Michał.

Julian spojrzał sceptycznie na swoją szklankę z resztką kawy.

– To wam naleję do szklanek, a resztę wypiję z butelki – zdecydował. – Nie mam zamiaru kolejny raz leźć do kuchni i bawić się w zmywanie.

– Mogę ci umyć – powiedziała Olga. – I Michałowi też, jesteście gośćmi i ustawiacie mi książki, będę chociaż udawała dobrą gospodynię. – Uniosła się lekko, ale Julek spojrzał na nią groźnie.

– Siedź – uciął. – Chcę się w końcu porządnie napić, siedźcie na tyłkach i podawajcie szklanki, przecież tego wina i tak nie starczy na więcej niż jedna tura dla każdego.

Sprawnie otworzył butelkę i nalał wino do trzech podsuniętych szklanek, po czym rozsiadł się wygodnie na podłodze.

– To co? – Sebastian uniósł szklankę w górę. – Pijemy za nowe mieszkanie Oli z masą miejsca na jej obecne i przyszłe książki?

– Obyś nie zapeszył – mruknął Olek. – Jak znam jej możliwości, całkiem niedługo okaże się, że trzy pokoje plus przedpokój półek to wcale nie tak dużo miejsca, jak się z początku wydawało.

– Będzie dobrze – ucięła Olga. – Pomieszczę się... dość długo.

Olek roześmiał się i przesunął dłonią po jej lewym ramieniu.

– Życzymy ci tego z całego serca – powiedział Michał z rozbawieniem. – Jak zaczniesz mieć problemy z metrażem, zrób jak ja: część książek oddaj.

– Jeszcze czego – żachnęła się. – Ja książek nie oddaję, ja książki upycham, gdzie się da.

– I gdzie się nie da, też – dodał Olek.

– W takim razie pijemy za to, żebyś przez możliwie najdłuższy czas miała gdzie je upychać – podsumował Sebastian.

Unosząc szklankę do toastu i patrząc na ciemnoczerwone wino, które łagodnie kołysało się w szklance, Olga poczuła nagle gwałtowne déjà vu: coś, gdzieś, kiedyś, już tak przecież raz było, a może podobnie – przez chwilę, przez parę sekund, a może krócej, próbowała uchwycić to wrażenie, osadzić je w jakimś kontekście, otrząsnąć z niepewności i znaleźć punkt zaczepienia, zmusić do konkretyzacji, wygrzebać jego sens, jego miejsce w swojej historii – a potem przeszło, zniknęło, ustąpiło równie nagle, jak się pojawiło, rozpłynęło się łagodnie i ani nie dało się przywołać, ani zrozumieć.

Jestem zmęczona – pomyślała, upijając łyk wina. Przypomniała sobie „O pamięci autobiograficznej” – wyjaśnienie déjà vu jako efektu zmęczenia i rejestrowania przez mózg danej rzeczy niesynchronicznie nie było wytłumaczeniem jedynym i ostatecznym, ale najbardziej do niej przemawiało. – Zmęczona stresem podczas kończenia doktoratu, stresem podczas oczekiwania na recenzje, jeszcze większym stresem przed obroną, samą obroną, potem sesją i na koniec harówką w mieszkaniu, tym ciągłym napięciem ostatnich miesięcy, jeszcze Olek mi dokłada tym Wiktorem, niedobrze mi się już robi na widok kartonów i listy rzeczy, które muszę tu przewieźć, i jeszcze muszę wyrobić nowy dowód, i mam tę cholerną karę na Lotników, i jest tak cholernie, cholernie gorąco, muszę następnym razem zabrać wiatrak z domu, to znaczy od rodziców, i muszę napisać to zgłoszenie na konferencję w Łodzi, chociaż to do końca września, ale nienawidzę, tak potwornie nienawidzę odkładania na później i na później, to potem tak wstrętnie wisi nad człowiekiem, i w ogóle najchętniej bym tak siedziała kolejne parę godzin i tylko wertowała książki...

Oparła się znów o Olka, który przytulił ją mocniej i uspokajająco pogładził po ramieniu – chyba wyczuł, jaka była spięta. Sam zresztą dobrze to znał, ciągle w biegu, ciągle o kwadrans do tyłu, ciągle z jakąś książką do przeczytania na wczoraj. Pewnie dlatego tak wytrwale i z zacięciem przekopywał wtedy cały ogródek, chociaż była pierwsza czy druga po południu, słońce może nie tak mocne jak o dwunastej, jednak paliło niemiłosiernie, on w samych szortach, spocony i umęczony – ale kopał przez kilka godzin, robiąc sobie tylko krótkie przerwy na wypicie czegoś zimnego – i najwyraźniej wyładowywał w tym kopaniu cały semestralny stres, zmęczenie psychiczne i wytężenie umysłowe. Prosta, wykańczająca czynność fizyczna – jakie to dawało niekiedy wytchnienie wewnętrzne...

Westchnęła głęboko i przymknęła na moment oczy.

Moment najwyraźniej trochę się przedłużył, bo gdy je znów otworzyła, Julek właśnie coś opowiadał; skończył, zanim zdołała wyłapać sens i powód, z jakiego trzej pozostali się śmieją. Mniejsza z tym, ta drzemka, którą chyba właśnie sobie ucięła, pozwoliła dojść do siebie.

Odsunęła się od Olka, rozciągając leniwie ramiona z cichym pomrukiem, po czym rozejrzała się wokół.

– Kto mi wychlał wino? – spytała obrażonym głosem. Olek roześmiał się i podał stojącą gdzieś za nim szklankę.

– Odstawiłem, żebyś nie rozlała przez sen – powiedział, patrząc na nią z czułością. – Lepiej?

– Lepiej – przyznała i upiła trochę wina. – Odżyłam trochę i jestem już w stanie rozumieć, co się do mnie mówi, więc opowiedz w końcu o tym pomyśle, skoro Andrzeja nie ma i nikt ci nie działa na nerwy – zwróciła się do Julka, który właśnie zapatrzył się w sufit.

– Mmm?... A, mój tekst – zrozumiał, przenosząc na nią wzrok, i zamyślił się na moment. – To jak to się nazywało, to na „p”? – spytał wreszcie z lekką irytacją.

– „Priamel” – powtórzyła, uśmiechając się mimowolnie. – Prawie jak „priapea” – dodała życzliwie, ale Julek tego nie docenił.

– No dzięki, cholerne ułatwienie – powiedział z irytacją. – Do filologów klasycznych powinno się dołączać tłumacza dla normalnych ludzi – oświadczył stanowczo, po czym dorzucił, patrząc na Olka ze złośliwym uśmiechem: – Co do ciebie, to już nawet mielibyśmy kandydata na tego tłumacza...

– Julek, zamknij gębę, jeśli nie chcesz mieć za chwilę tej butelki wepchniętej po denko w gardło – ostrzegł go Olek zimno.

– Jak nie ma Wiktora, to ty się od razu tak szybko i sprawnie odcinasz i psujesz całą zabawę – jęknął Julian z zawodem. – Wolę, jak próbujesz mnie zamordować wzrokiem i nie umiesz znaleźć słów, a Wiktor patrzy na ciebie jak na ostatnią ofiarę losu. Nie, kurwa, siedź, żartowałem! – wrzasnął, unosząc ręce w obronnym geście, gdy Olek z groźnym warknięciem zaczął się podnosić. – Olka, każ mu usiąść, on już wypił połowę swojego wina, jest wstawiony, urażony w swojej samczej dumie i niebezpieczny, zrób z nim coś!

Z wysokości swych stu osiemdziesięciu czterech centymetrów Olek spojrzał na niego tak morderczo, że Olga miała ochotę uściskać przyjaciela. Afrodyto okrutna, czemu Olkowi ucieka cała ta męskość zawsze wtedy, gdy stoi oko w oko z facetem, dla którego właśnie traci głowę?

– Daję ci słowo honoru, Julian – wycedził Olek – że jeśli usłyszę dziś jeszcze jedną, choćby i najmniejszą, uwagę, wzmiankę czy aluzję na temat Wiktora, to z ciebie zrobię tę wspominaną już jesień średniowiecza. I to będzie bardzo późna jesień – dodał złowrogo.

– Dobra, nic już nie mówię – zapewnił szybko Julek. – Usiądź, dopij wino, przytul Olkę, pomyśl o sesji poprawkowej, ilu studentów znów uwalicie, fajnie będzie, dwója za dwóją do indeksu, odpręż się, znowu będziecie sobie notować kwiatki egzaminacyjne, same przyjemności – wyliczył takim tonem, jakby nucił kołysankę. Olek posłał mu pełne politowania spojrzenie i usiadł, najwyraźniej zadowolony z siebie. Julian odetchnął i wypił porządny haust wina z butelki.

– Opowiedz o książce – powtórzyła Olga po chwili swoją prośbę. Była zainteresowana, to prawda – ale chciała również skierować rozmowę na w miarę neutralny grunt, który nie wywołałby kolejnego spięcia na linii Olek-temat Wiktora-Julek. Sebastian i Michał, obaj wyraźnie nieźle ubawieni tą utarczką, na szczęście też nie prowokowali kolejnej; siedzieli przy oknie, wygodnie oparci – jeden o parapet, drugi o ścianę – i patrzyli wyczekująco na Juliana.

– O książce – powtórzył ten ostatni lekko nieprzytomnie, potrząsnął gwałtownie głową i wyraźnie zapanował nad myślami. – O książce. Dobra. To jak się nazywało to na „p”? – spytał po krótkim zastanowieniu.

– Priamel – powtórzyła spokojnie, darując sobie dodanie przydatnej wskazówki, że to słowo może być doskonałym anagramem frazy „prima lea”, jeśliby przestawić pierwsze „a” o jedno miejsce, a „lea” odczytać zupełnie odwrotnie, to dzięki dyftongowi „ae”, wymawianemu przecież jako „e”, wyjdzie „priamel” jak żywy. Podejrzewała jednak, że Julian po takiej ilości alkoholu oraz ze swoją awersją do łaciny i tak by nie docenił dobrych porad mnemotechnicznych.

– Priamel. – Zdawał się przez chwilę przeżuwać ten termin w ustach, po czym skrzywił się i stwierdził: – Kojarzy mi się z prima aprilis, a w ogóle to brzmi jak nazwa jakiegoś narządu u żaby. – Znów wypił trochę wina i wreszcie podjął: – Więc o książce. – Pokiwał w zamyśleniu głową i odstawił butelkę na bok. – Chodzi mi po głowie to, co mi Arek mówił na konferencji – powiedział z zadumą. – Co prawda jakoś mi ten pomysł nie leży na całą powieść i w ogóle jakoś teraz nie mam nastroju na powieść, raczej znów na opowiadania, ale też nie na takie zupełnie osobne opowiadania, chciałbym, żeby to miało jakąś wspólną oś, paru bohaterów, parę wątków, które by się ciągnęły od opowiadania do opowiadania, parę elementów, które by się powtarzały, wracały, zazębiały, wypełniały i dopełniały w kolejnych częściach – wyjaśnił jednym tchem. – Rozumiesz? – Wbił w Olgę natarczywe spojrzenie.

– Nie – odparła, nieco zszokowana jego tempem. – Pędzisz jak lokomotywa, spokojniej. To po co ci ten priamel?

– Pomyślałem, że to by było dobre rozwiązanie. – Przysunął się do ściany i oparł wygodnie. – Taki tekst wprowadzający pewne podstawowe myśli czy idee, które by się przewijały przez następne teksty, paru bohaterów, jakieś coś tam, wątki czy inne takie, elementy fabuły, jakieś sygnały, sam już nie wiem. – Przerwał i sięgnął po stojącą przy jego nodze butelkę. Uniósł ją na wysokość oczu, lekko zakołysał, skrzywił się nieznacznie i wypił spory łyk. – W każdym razie jakiś zarys idei czy takich wyznaczników całego zbioru to bym tam chciał zamieścić – powiedział po chwili, odstawiając znów butelkę na bok. – I ten twój priamel to jest dobre rozwiązanie, tylko że na razie mam jedynie to, nic więcej, jeszcze poza tym pomysłem Arka. Ale za to wiem, w jakiej formie chciałbym to napisać, ten wprowadzający tekst – dodał z pełnym satysfakcji uśmiechem. Olga zamruczała pytająco, więc podjął: – W formie dialogu, upchnąć najlepiej całą grupę postaci i dać im gadać, bez żadnego wtrącania się narratorskiego.

– No co ty, Julek – zaprotestował Olek, któremu już najwidoczniej cała złość na chłopaka przeszła. – Sam dialog? Widziałeś kiedyś książkę w formie samego dialogu?

– Uważaj, Olek, gadasz z romanistą – roześmiał się Michał. – Julian zaraz ci wyjedzie z nouveau roman.

– Z czym? – zapytał podejrzliwie.

– Nowa powieść – wyjaśnił Julek. – Od lat pięćdziesiątych do siedemdziesiątych w powieści francuskiej.

Olek pokręcił głową na znak, że nic mu to nie mówi.

– O rany – jęknął Julian. – To był taki awangardowy kierunek, kwestionował tradycyjne formy powieściowe, między innymi zrywał z tradycyjną, chronologiczną fabułą i z tradycyjną narracją, taką przejrzystą i konkretną. To była nie tyle literatura, ile literatura o literaturze, pokazywała świat nie jako już gotowe i zamknięte zjawisko, tylko jako coś, co jest w ciągłym poznawaniu, odrzucała przyjęte z góry sensy, a kazała je odnajdywać w trakcie samego powieściowego mówienia. Wszystko się opierało na subiektywizmie, i świat, i czas, i cała reszta, na ich subiektywnym odbieraniu, bohater dysponował tylko określoną i ograniczoną wiedzą o świecie, tak jak normalnie w życiu, i to mu warunkowało wszelki odbiór, poza tym zacierały się granice między wiedzą obiektywną a tym, jak kto subiektywnie coś postrzega, to nasze subiektywne stawało się naszym obiektywnym, tylko i wyłącznie naszym, nie umiemy uwolnić się od tego ani poza to wyjść, i tak samo są opisywane różne zjawiska: nie takie, jakie są obiektywnie, ale takie, jakimi ktoś je widzi, bo każdy człowiek ma tylko taki subiektywny dostęp do postrzegania czegokolwiek⁵ – wyrecytował niemal bez chwili przerwy, po czym wziął głęboki oddech i zapytał z naganą: – No co z ciebie za filolog, do diabła, skoro nie masz pojęcia, co to jest?

– Juleczku – odparł Olek tonem, który zapowiadał porządny atak – a powiedz ty mi, mój zarozumiały romanisto, co to jest paraklausithyron?

– Spadaj – warknął. – Co wy, nie mieliście literatury powszechnej?

– Mieliśmy – mruknęła Olka. – Ale u nas na powszechnej wybierało się jeden temat do przedstawienia na ćwiczeniach i na podstawie tego była ocena. My z Olkiem zrobiliśmy powieść gotycką, a na reszcie zajęć robiliśmy tłumaczenia z Anakreonta i Symonidesa na następne translatoria.

– Wstyd – stwierdził Julek – żeby mieć takie braki.

– Daj spokój – żachnął się Michał. – Nikt nie wie wszystkiego, tobie też szczęka opadła na to Olkowe „a co to jest”, nie mówiąc już o tym całym priamelu, którego nie możesz zapamiętać.

– Ale na powieści gotyckiej się znamy – dodała Olga z zadowoleniem. – Pamiętasz, jak płakaliśmy ze śmiechu przy „Zamczysku w Otranto” Walpole’a? – dodała, zwracając się do Olka, który się roześmiał.

– Pamiętam, zwłaszcza jak się zakrztusiłaś, gdy na jednego z bohaterów spadła z nieba olbrzymia przyłbica i zabiła go na miejscu. Olga prawie się zadławiła śniadaniem – wyjaśnił, patrząc na pozostałych – bo czytaliśmy to sobie w kawałkach, na głos i na zmianę, bo inaczej nie dało się wytrzymać tej głupoty.

– Fajne było – zaprotestowała. – Bardziej się śmiałam tylko przy czytaniu „Justyny” de Sade’a.

– Czytałaś go? – Julian się skrzywił.

– Czytałam – potwierdziła. – No wiesz, chciałam się zaznajomić z literaturą libertyńską i zobaczyć, jaka to wielka perwersja u tego Sade’a, więc wypożyczyłam „Justynę, czyli nieszczęścia cnoty”, zaczęłam czytać i po pierwszych paru stronach już wysiadałam.

– Wszedłem raz do jej pokoju, a tam Olka, w połowie na łóżku, w połowie na podłodze, do tego do góry nogami, z książką w ręku i wyje ze śmiechu. – Olek pokręcił głową. – Myślałem, że się czegoś nałykała, a ona zaczęła mi czytać jakieś kawałki z gwałtem zbiorowym czy orgią, dalej wyjąc jak szalona.

– Bo to było takie potwornie głupie – roześmiała się. – Pamiętam teraz z tego tylko te sceny seksu, tak ogólnie, bo nudne były jak flaki z olejem, ja się nastawiłam na jakąś porządną erotykę czy ostatecznie dobrą pornografię, a tam tandetne orgie i żałosne gwałty, ciągle ktoś tę Justynę gwałci, wpycha jej wszystko wszędzie, pamiętam też jedną scenę orgii, chyba czysto męską, tam to normalnie była piramida, bo każdy każdemu coś gdzieś wepchnął i z takim koszmarnym znudzeniem i monotonią się rżnęli, popłakałam się przy tym, a Olek się na mnie obraził.

– Za co? – zainteresował się Michał.

– W zasadzie za nic – oświadczyła. – Wpadłam mu po prostu do pokoju z tą sceną orgii, bo już nie mogłam wytrzymać ze śmiechu, i akurat mu przerwałam dobieranie się do jego chłopaka – wyjaśniła ze złośliwym uśmiechem. Olek prychnął.

– Wpadła, rzuciła beztrosko: „Sorry, chłopaki, zapnijcie spodnie, coś wam przeczytam”, a potem to przeczytała. – Skrzywił się. – I w tym momencie i mnie, i jemu odechciało się seksu.

– I w ten sposób przeprowadziłam od ręki doświadczenie „jak de Sade wpływa na podniecenie” – dodała z zadowoleniem. – Odpowiedź brzmi: zabija je.

– Aż tak źle? – spytał Sebastian ze współczującym uśmiechem.

– Zapewniam cię – odparł Olek poważnie – że nie ma mowy o podnieceniu, gdy Olka zwija ci się na podłodze ze śmiechu, między kolejnymi konwulsjami czytając kawałki o wielkiej, znudzonej piramidzie ponabijanych na siebie facetów.

Wybuchnęli śmiechem – Olek też, widocznie już jej wybaczył to zakłócenie jego życia erotycznego sprzed pięciu czy sześciu lat.

– Największą uciechę miałam na końcu, gdy w tę taką biedną, udręczoną i w ogóle Justynę, która właśnie skończyła opowiadać historię całego swojego nieszczęśliwego życia i podeszła do balkonu – trzasnął piorun i zabił na miejscu! – powiedziała Olga po chwili mściwie. – Nie myślałam, że umiem być taka paskudna. A wracając do tej nowej powieści, tam były zawsze same dialogi?

– Niekoniecznie – odparł Julek, patrząc krytycznie na mizerną resztkę wina na dnie butelki. – Ale to była jedna z dróg odchodzenia od tradycyjnej narracji. W nouveau roman jako takiej masz pierwsze powieści Becketta, Cayrola, masz Sarraute, Butora, Robbe-Grilleta, Simona i Pingeta⁶... W zasadzie jedyna powieść, która mi teraz przychodzi do głowy, zbudowana z samych dialogów, to „Słyszy pan te śmiechy” Nathalie Sarraute... – Z pełną determinacji miną wypił jednym haustem resztę alkoholu, otarł usta wierzchem dłoni i z pustą butelką w ręku kontynuował: – Ale tam to jest genialne, serio. Tam są dosłownie tylko dialogi, nie ma najmniejszego tekstu od narratora, nic, nawet żadnego „powiedział”, „odrzekła”. Masz taką formę zapisu prowadzonej rozmowy, sama musisz dojść, kto i co mówi, to tak, jakbyś siedziała w kawiarni plecami do rozmawiającej pary czy grupy i tylko słuchała, nie mając możliwości się odwrócić i na nich spojrzeć. Tylko, oczywiście, tu cię jeszcze ogranicza fakt, że nie masz szansy na odróżnienie od siebie głosów po ich brzmieniu, pozostaje ci jedynie przegryzanie się przez samą warstwę słów i odróżnianie po niej mówiących. Chciałbym kiedyś coś takiego napisać – dodał po chwili, wpatrując się tęsknie w podłogę.

– Sama powieść mi się nie podobała – mruknął Michał, sięgając po swój sok. – Ale narracja tak.

– Ja tak miałam z „Ulissesem” – powiedziała, przeciągając się lekko. – Czytać się tego nie dało bez męki, ale narracja naprawdę robiła wrażenie.

– Wolę klasyczną narrację – mruknął Olek. – Powieść dziewiętnastowieczna, jeszcze psychologiczna z pierwszej połowy dwudziestego wieku, ale te najnowsze wymysły średnio mi pasują.

– To nie wymysły – zaprzeczył Julian. – To postmodernizm.

– W którym nie ma miejsca na wielką narrację – dodał Michał z zadowoleniem.

– Nie wsiadajcie znowu na swojego konika – poprosił Sebastian zmęczonym głosem. – Nie dzisiaj, nie mam na to siły, zwłaszcza jak się znowu zaczniecie żreć o fantasy. Nie, Michał, zamknij się – dodał szybko, widząc, że ten otwiera usta. – Nie dzisiaj, proszę.

– Dobra, dobra – mruknął Skalnicki z rozbawieniem. – Pożremy się z Julkiem kiedy indziej.

– Ty też jesteś taka konserwatywna? – spytał Julian, patrząc na Olgę podejrzliwie. – Odnośnie narracji.

– Jestem znacznie bardziej postmodernistyczna niż Olek – zapewniła, a po krótkim zastanowieniu dodała z namysłem: – Mam ogromną sympatię dla dialogu i dla przewagi dialogu, w ogóle dla takiego „dialogowego” patrzenia na świat... to chyba Bachtin mówił, że ludzkie życie i świadomość ma charakter dialogowy, prawda? – Spojrzała na Michała, który pokiwał głową. – No właśnie, na takie dialogowe widzenie i odbieranie świata. W ogóle w życiu bardziej zwracam uwagę na słowa, na to, co, kto i jak do mnie mówi, niż na całe otoczenie, mogę nie zauważyć nadchodzącego słonia, ale jeśli ten słoń zacznie mówić, to może być i rozmiarów mrówki, i tak go zarejestruję. – Roześmiali się, ale Olga pozostała poważna. – Naprawdę, już dawno zauważyłam, że mój odbiór świata dokonuje selekcji, takiej chyba filologicznej, i słowa pamiętam doskonale, bo słowa są ważne, te połączone ze słowami elementy niewerbalne też, bo one także mają znaczenie, ale już całe otoczenie, banały w rodzaju: jak wygląda, jakie ma spodnie, jak duży jest pokój, jakie przedmioty gdzie stoją – tego już nie. Bo to mi się wydaje nieistotne. Ale – zakończyła wesoło – jeśli chcę się odprężyć i nacieszyć smakiem książki, to wybacz, Julek, sięgnę po Balzaca albo Jamesa, nie po tę Sarraute.

– Nie strawiłby powieści w formie samego dialogu – oświadczył Olek zdecydowanie. Olga spojrzała na niego uważnie, upiła trochę wina, po czym, odstawiwszy szklankę na bok, zapytała triumfalnie:

– A dialogi starożytne, a rozmowy zmarłych? Olek, chłopie, jesteś niekonsekwentny!

– To co innego – mruknął obronnie.

– A tam, co innego! – zaprzeczyła z mocą i zwróciła się do pozostałych: – Jaka tam nowość w nouveau roman, mamy właśnie kolejny dowód na to, że wszystko, co było dobre i w ogóle wszystko, co było, było już w antyku. – Ponieważ Julian się skrzywił, podjęła: – No co masz taką minę, prawda jest banalna. Dialogi filozoficzne, od Platona poczynając: lekkie zarysowanie sytuacji, w której odbywa się rozmowa, zwykle bardzo skąpe, a potem dyskusja między co najmniej dwiema osobami. Rozmowy zmarłych, które Olek uwielbia, chociaż teraz się naburmuszył i nie przyzna, rozmowy zmarłych od Lukiana z Samosat, już bez żadnych elementów narracyjnych, rozmowy prowadzone przez zmarłych, którzy przeprawiają się w zaświaty albo tam się spotykają i wymieniają uwagami dotyczącymi i ich, i czytelnika. W średniowieczu i czasach nowożytnych masz wywodzącą się z tego masę dialogów moralistycznych, dydaktycznych i parenetycznych, jak choćby ten „Dworzanin polski”, którego omówieniem na egzaminie tak się zachwycaliśmy⁷. Jednym słowem, Olek strawi powieść w formie dialogu, jeżeli tylko uprzytomni sobie, ile już takich dialogów nie tylko trawił, ale wręcz pożerał, gdy były sygnowane nazwiskami starożytnymi i staropolskimi.

– Znów się poczułem jak na wykładzie – mruknął Julek, wyraźnie podminowany. – Przerażasz mnie, powiedzieć cokolwiek, a ty zaraz odnajdujesz to w antyku. Naprawdę jesteście skrzywieni klasycznie, oboje – dodał. – Nic dziwnego, jak się pięć lat tłukło Homera, Wergiliusza i Horacego w oryginałach, to człowiek potem nie umie zwyczajnie docenić nowoczesnej prozy.

– Chcesz nowoczesnej prozy? – spytał Olek podstępnie; najwidoczniej już się pogodził z faktem, że nie może się odciąć od powieści-dialogu stwierdzeniem „ale w antyku tego nie było”. – Poczytaj sobie te wszystkie wypociny na blogach, to będziesz miał nowoczesną prozę.

Michał zakaszlał znacząco.

– Wchodzisz na mój teren – ostrzegł. – Uważaj i nie prowokuj mnie do obrony literatury internetowej, bo jak zacznę, to do nocy nie skończę. Ja nie tykam twojego Arystofanesa, ty nie tykaj moich tekstów blogowych.

– Dobra. – Olek uniósł dłonie w obronnym geście. – Już nic nie mówię.

Sebastian spojrzał na niego uważnie.

– Olek... nie chciałem poruszać tego tematu przy Andrzeju, bo ten się do wszystkiego przyczepi, ale powiedz, jak twój doktorat? – spytał, po czym przeniósł wzrok z niego na Olgę. – Bo Ola pogoniła ostro i na razie jesteś w tyle.

Olek roześmiał się beztrosko.

– Pisze się – odpowiedział. – Mam jeszcze czas. Za rok już będę po obronie. A Ola... – Objął ją mocniej. – Olka jak to Olka, pracoholik i ma przyspieszenie za dwoje.

– Czyli najpóźniej w czerwcu dwa tysiące jedenastego widzimy się na twojej obronie? – upewnił się Sebastian. – W porządku, trzymam cię za słowo i możesz być pewien, że przyjdę.

– Dzięki – roześmiał się. – Obiecuję, że się porządnie zmobilizuję i do tego czasu skończę pisać.

– Powodzenia – powiedział Michał życzliwie. – Ale wy macie świra z tymi doktoratami. Chyba tylko my dwaj jesteśmy normalni, prawda, Julek? – Spojrzał na Juliana, który z wyrazem wielkiego napięcia na twarzy wpatrywał się w podłogę. Skalnicki westchnął. – No i się zawiesił, pewnie znów mu coś się we łbie klaruje. Wobec tego tylko ja pozostaję w tym towarzystwie normalny – zakończył melancholijnie. Sebastian popatrzył na niego i przesunął ręką po jego głowie.

– Żyj sobie tym złudzeniem – mruknął współczująco. Michał się żachnął.

– Dajecie się wszyscy wpędzić w kierat i stajecie się trybikami maszyny uniwersyteckiej – oświadczył stanowczo. – A ja pozostaję wolny i niezależny.

– I dlatego tak się przyjaźnisz z tymi trybikami – roześmiała się Olga.

– Dodajesz sobie ważności – dorzucił Olek złośliwie.

– To nie to – odparł Michał z godnością. – Po prostu te trybiki mają najciekawsze książki do pożyczenia.

Śmiech czterech osób wyrwał Juliana z zamyślenia; chłopak popatrzył na towarzystwo ze zdziwieniem, a potem powoli wstał.

– Która godzina? – spytał, przeciągając się mocno.

– Dochodzi siódma – powiedział Sebastian, zerkając na zegarek na ręku. – A co?

– Mało ustawiliśmy – mruknął, patrząc krytycznie na półki. – Olka, nie każe się ustawiać książek stercie humanistów, którym najlepiej wychodzi czytanie tych książek i ględzenie o nich.

– Zauważyłam – odparła z rozbawieniem.

– To ruszcie tyłki, poustawiamy chociaż resztę w tym pokoju – zakomenderował Julian, podchodząc do jednego z otwartych kartonów.

– Wstawił się – stwierdził Michał ściszonym głosem. – Zawsze jak się wstawi, to zaczyna go rozsadzać energia, przez pierwsze pół godziny. Jak chcesz go wykorzystać, Ola, to jak najprędzej, bo niedługo oklapnie i będzie siedział pod ścianą, marudząc o kolejną kawę.

– Ustawiaj, Juleczku, ustawiaj – powiedziała szybko. – Nie krępuj się, ustawiaj do woli.

Julianowi nie trzeba było tego powtarzać; zaczął wyciągać książki i układać je na półkach tak błyskawicznie, jakby od tego zależało jego życie.

– Stój, do cholery! – krzyknęła Olga po chwili. – Nie trzymasz się rozpiski!

– Mam w dupie tę rozpiskę – oświadczył hardo. – Stawiam jak leci, jak się wyciągnie i jak się zmieści.

– Zaduszę – syknęła i uniosła się, ale Olek chwycił ją za nogawkę.

– Siadaj, zaraz i tak mu się odechce – powiedział uspokajająco. Jego głos i ton zwykle odnosiły skutek, trochę ją wyciszały – więc i teraz opadła na podłogę, mordując już tylko Julka wzrokiem. Samozwańczy ustawiacz książek zresztą rzeczywiście dość szybko stracił parę – po zapełnieniu trzech półek kucnął przed następnym kartonem i jedynie przesuwał palcem po zaklejonej taśmą krawędzi.

– A tam, nie chce mi się – powiedział wreszcie i usiadł wygodnie na pudle.

– Całe szczęście – wymruczała do Olka. – Te trzy półki i tak trzeba będzie poprzekładać, ten świr wsadził mi Prousta tuż pod Tołstojem.

Olek, który miał wyraźnie złe wspomnienia w związku z rozkładem języków, epok, autorów i tytułów – okropnie przecież marudził, gdy przygotowywali spis – teraz tylko ciężko westchnął.

– Wiecie co, tego wina było za mało – odezwał się naraz Julian. – Olka, masz coś jeszcze do picia?

– Sok Michała – mruknęła. Julian spojrzał na Skalnickiego z niesmakiem.

– Cholerny abstynent – powiedział takim tonem, jakby uważał abstynencję Michała za osobistą zniewagę.

– Julek, strasznie szybko ci ten alkohol uderza do łba – odparł Skalnicki z rozbawieniem. – Powinieneś pić na jednym posiedzeniu najwyżej łyżkę od zupy.

– Ta, chochlę – mruknął Sebastian, wywołując tym uśmiech przyjaciela.

– Kiedy wracamy? – spytał Julek, ignorując te uwagi. Michał spojrzał na niego z zakłopotaniem.

– No bez przesady, prawie nic nie zrobiliśmy – zaprotestował.

– Połóż się i prześpij, my trochę poukładamy i potem cię obudzimy – zadecydował Sieniecki. – Michał, rusz tyłek, tych kartonów jeszcze sporo zostało.

– Wliczając w to te, na których ty się wylegujesz, to z pewnością sporo – prychnął.

– Masz łóżko? – zapytał Julian surowo, patrząc na Olgę.

– Jeszcze nie przywieźliśmy – odparła.

– Książki będzie woziła tysiącami, ale jednego głupiego łóżka nie przywiezie – skwitował, kręcąc głową z dezaprobatą.

– Mamy dwa śpiwory – przypomniał Olek. – W szafie w przedpokoju, chcesz?

– A co ja jestem, Michał, żeby spać na podłodze? – obraził się, po chwili zastanowienia dodał jednak: – No dobra, daj, niech już będzie.

Olek przyniósł swój śpiwór z przedpokoju i Julek – co prawda znów marudząc, ale wyraźnie zadowolony – zagrzebał się w nim po czubek nosa. Zapadł w sen dość szybko, bo gdy Olga kilka minut później potrąciła niechcący jego nogi, zareagował tylko niewyraźnym pomrukiem i zakopaniem się w śpiworze jeszcze bardziej. Przypominał teraz ciśnięty niedbale na ziemię tobołek i jedynym, co kazało pamiętać, że gdzieś tam w środku spał Julek, był spokojny oddech, pod wpływem którego pikowany, granatowy materiał miarowo się unosił i opadał.

Na szczęście się nie obudził, jak stwierdziła z ulgą, gdy zdołała już ominąć przeszkodę. Gdyby go wyrwała ze snu, pewnie znów zacząłby marudzić, a tego miała chwilowo dość.

Weszła do łazienki, przejrzała się w lustrze, przypudrowała delikatnie lewy policzek – nie każdy ma idealną cerę rodem z kobiecych czasopism, i o dziwo tym „nie każdym” jest bardzo dużo znanych jej kobiet, więc nie widziała powodu do wielkiej rozpaczy – posmarowała usta pomadką i popatrzyła na siebie krytycznie.

Widać, że jestem zmęczona – stwierdziła. Miała lekkie cienie pod oczami – nieumalowanymi, w końcu są wakacje i można sobie darować zabawy w „wyłupię sobie oko tuszem czy nie wyłupię?” – przez co jej owalna twarz o bardzo jasnej cerze wydawała się dość zabiedzona, tak przynajmniej uważała mama. Trudno jednak nie wyglądać na zabiedzoną, gdy się niemal w tym samym czasie broni doktorat, przeprowadza, pisze artykuł na wczoraj i jeszcze próbuje podtrzymać najlepszego przyjaciela na duchu, starając się jednocześnie nie nakopać mu w tę mniej duchową część bytu. Każdy w takiej sytuacji ma prawo być bledszy niż zwykle i trochę chudszy.

Rozczesała szybko włosy – zdążyły nieco odrosnąć po ostatnim ścinaniu i zamiast do linii szczęki, sięgały już do połowy szyi, trzeba będzie pod koniec września znów iść do fryzjerki. Te włosy – proste, bardzo jasne, z natury bliskie kolorowi, który na farbach w dziale kosmetycznym określano mianem „platynowego” lub „gołębiego odcienia blond” – dobrze, że nie mewiego, skojarzenia z Hitchcockiem byłyby zbyt intensywne – te włosy stanowiły przez połowę liceum przedmiot poważnych kompleksów. Blond, to takie stereotypowe, to po pierwsze. Po drugie, ciemne włosy są takie ładne i wyraziste, a przy jasnych ma się i jasne – jasnobrązowe – brwi, i jasne rzęsy, gdy chciałoby się mieć czarne, i ta koszmarnie jasna i wrażliwa skóra, która uniemożliwia swobodne korzystanie ze słońca, choć Olga tak kochała plażę, gorący piasek i rozgrzane morze. Po trzecie, dowcipy o blondynkach wymyślił wyjątkowy kretyn, a raczej kretyni. Olga za uraczenie jej w pierwszej liceum historyjką o tym, jak blondynki robią dżem, uderzyła jednego takiego kretyna z klasy pięścią w twarz, co się skończyło wzywaniem rodziców, rozmową z wychowawczynią, dyrektorem i panią pedagog, koniec końców przyniosło jednak dobre skutki: historyjki z serii „a wiecie, jak blondynki...?” omijały ją odtąd szerokim łukiem, kretyn trzymał się na dystans, a co do niej samej, po jeszcze paru starciach wystarczyło, że pogroziła kolegom pięścią, by głupie uwagi o kobietach, o blondynkach, o gejach, o lesbijkach, o Żydach i o czarnoskórych szybko się wyciszały. Przynajmniej w jej obecności – ale przecież nie porywała się na zbawianie całego świata, po prostu na swoim kawałku pola chciała mieć spokój.

Odgarnęła krótsze kosmyki od oczu – owszem, lubiła zielony i chociaż tyle dobrego, że oczy miała jasnozielone, to ją pocieszało do początku trzeciej klasy, póki jeszcze nie zaczęła czuć sympatii do koloru swoich włosów. Potem nastąpiła mała rewolta – a dobrze, jest blondynką i świetnie, to teraz rozjedzie intelektualnym walcem wszelkie stereotypy, jakie się nawiną! Na studiach natomiast niemal wszystkie kompleksy poznikały – za genialne były te studia, za wspaniałe książki, za wciągająca nauka języków klasycznych, za podniecające pisanie magisterki, żeby się człowiek miał przejmować poważniej tym, jaki ma kolor włosów, ile waży i na ile niedoskonałą ma cerę. To są męki licealne, nie studenckie, a tym bardziej nie naukowe, dzięki bogom bibliotecznym. Poprawiła bluzkę i wyszła z łazienki.

Gdy wróciła do pokoju, Julek spał w najlepsze, natomiast pozostała trójka zabierała się właśnie za rozcinanie nowego kartonu. Olga podeszła do nich, odebrała pierwsze wyciągnięte z otwartego pudła tomy Zoli i postawiła je na właściwej półce. Rozpakowywanie znów ruszyło – postępowało może nieco niemrawo, ale miarowo.

Przez dłuższy czas ustawiali książki w milczeniu, przerywanym tylko niekiedy krótkimi pytaniami i wyjaśnieniami związanymi z odpowiednim rozmieszczeniem danych tomów. Sebastian, mimo swojej drzemki, wyglądał znów na zmęczonego; Michał, jak się Oldze wydawało, doskonale to widział i starał się oszczędzać przyjaciela, więc kazał mu jedynie podawać sobie książki, sam zaś, podchodząc co chwila do parapetu, na którym położyli rozpiskę, sprawdzał, gdzie co postawić. Olek był zamyślony i chyba trochę smutny – i Olga walczyła z pojawiającą się na zmianę chęcią przytulenia go na pocieszenie i kopnięcia w tyłek na wypionowanie. Cholera, myślałby kto, że mu się świat zawalił, bo facet najpierw trochę zdawał się z nim flirtować, a potem zaczął go ignorować. No może nie tak do końca ignorować, te dziwaczne spojrzenia zaciemniają całą sytuację, ale tak czy inaczej, żeby robić sobie wielkie nadzieje i przeżywać wielkie dramaty, dlatego że podryw się nie udał, to trzeba być skończonym baranem... albo Olkiem. W tym momencie, niestety, na jedno wychodzi.

Ciekawie się zapowiada ta parapetówka – pomyślała z niechęcią. – Wiktor będzie chodził z miną obrażonej w swej godności ostrygi, a Olek będzie się szwendał z tak nieszczęśliwym wyrazem twarzy, że rzeczywiście zrobię mu w końcu krzywdę. Zawsze strasznie przeżywał te swoje sercowe sprawy, ale teraz już naprawdę przegina do granic możliwości, przecież to jest smęcenie rodem z liceum!

I my mamy dwadzieścia siedem lat – westchnęła w duchu. – Ja nie umiem ugotować głupiego makaronu, a on ma problemy uczuciowe niczym piętnastolatek. Ja potrzebuję kucharza na pół etatu, on wielkiej miłości na dwa. I tak wyglądają poważni filolodzy tuż po i tuż przed doktoratem.

Spojrzała na trzymany w ręku w ręku tom opowiadań du Maurier, „Nie oglądaj się teraz”. I bez tych elementów nadprzyrodzonych czy sensacyjnych życie jest szaleńczo zaplątane, doprawdy; a najgorsze, że plączą je ci inni, ona sama ma swoje życie bardzo spokojnie i sensownie poukładane, ale bliskie osoby potrafią jednym ruchem zburzyć całą logiczną konstrukcję. Ot, choćby Olek – przyjaźnią się, pracują razem, razem jeżdżą na konferencje, razem buszują w antykwariatach i kupują tony książek, i czytają je, i rozmawiają o nich, i piszą artykuły – i wszystko jest świetnie i miło, Olek jest genialnym towarzyszem, dopóki się nie zakocha. Jak się zakocha, tylko mu roztrzaskać na łbie słownik. Poprawnej polszczyzny, bo najgrubszy.

Sposób, w jaki Olek podchodził do uczuć i związków, był męczący – dla niej, rzecz jasna, bo akurat na te sprawy mieli poglądy tak diametralnie odmienne, że z początku nie mogła się nadziwić, jak są w stanie tak się przyjaźnić. On też wyraźnie nie potrafił zrozumieć jej podejścia – ale faktem jest, że przy całym tym niezrozumieniu i zdziwieniu szanowali nawzajem swoje postawy. Tylko czasami, gdy Olek już naprawdę, naprawdę przesadzał, Olga reagowała złością; ale ta złość, jak się przekonała podczas paru okazji, dobrze Olkowi robiła, przywoływała go do porządku. W takim razie gdy tamci pójdą, a oni zostaną we dwójkę, zrobi mu awanturę – i przyjacielowi wróci mózg na miejsce.

Miejmy nadzieję – dodała sceptycznie, patrząc na niego. – Cholera, kiedyś potężną aferę z Konradem przetrzymał lepiej niż teraz brak zainteresowania Wiktora. No proszę cię, Olek, miej jaja...

Niewiele po ósmej skończyli ustawiać książki w średnim pokoju i przenieśli się do dużego; Michał przez chwilę wpatrywał się w obraz w połowie swego pomysłu, wreszcie pokiwał głową, jakby w wyrazie akceptacji, posadził znów Sebastiana przy kartonach i zaczął układać odbierane od niego książki; niekiedy tylko przerywał, by wypić trochę zabranego ze sobą soku. Zdawał się mieć najwięcej energii z całej czwórki – Olgę zmęczyło wreszcie samo patrzenie na niego, więc zajęła się rozmieszczaniem literatury fachowej nad biurkiem. Potężny, czterometrowy blat, ciągnący się od ściany do ściany, i piętrzące się nad nim półki pod sam sufit robiły niesamowite wrażenie – inna sprawa, że aby sięgnąć najwyżej, musieli przynieść drabinę z łazienki, ale liczyło się posiadanie miejsca na książki.

Michał w pewnym momencie zaczął coś opowiadać – nie wiedziała za bardzo, co, bo nie mogła się skupić na słuchaniu, zajęta rozmieszczaniem literatury starożytnej wedle chronologii. Podejrzewała zresztą, że Skalnicki ma na celu z jednej strony zagadać Sebastiana, tak żeby ten nie wstawał i nie brał się za ustawianie książek, tylko siedział spokojnie przy kartonach – z drugiej trochę poprawić Olkowi humor. Udało mu się i to, i to – cały Michał, gdy było trzeba, błaznował niesamowicie, uwielbiała go za tę zdolność i gotowość powygłupiania się dla dobra sprawy. Sebastian słuchał z mieszaniną rozbawienia i pobłażania, nie ruszając się z miejsca, a Olek wreszcie porzucił swoje „ach, miłość mnie skrzywdziła” i wrócił do względnej normy, nawet sam zaczął żartować.

– Ola. – Jego głos wyrwał ją nagle z rozważań, czy stawianie Salustiusza obok Cycerona nie jest pewnym faux pas, biorąc pod uwagę stosunek tego pierwszego do drugiego.

– Hm? – mruknęła pytająco, patrząc na przyjaciela nieco nieprzytomnie.

– Pamiętasz ten dowcip, który promotor nam opowiedział, gdy mu przedstawiliśmy wstępne tematy i plany magisterek? Coś o kotach...

– Myhym... – wymruczała, postawiła ostatecznie Salustiusza obok Cycerona – nie ma się co cackać – i znów spojrzała na Olka. – Pamiętam, idą dwa koty po pustyni, idą, idą, idą, wreszcie jeden mówi do drugiego: „Ty, stary, nie ogarniam tej kuwety”.

Olek z Michałem roześmiali się. Spojrzała na trzy zastawione kartonami kąty i zmarszczyła brwi.

– A gdzie Sebastian? – spytała ze zdziwieniem.

– W łazience – odparł Skalnicki, wyraźnie ubawiony. – Olka, tak się zagapiasz w swoje książki, że ludzi nie dostrzegasz, czy wchodzą, czy wychodzą.

– Mnie w ogóle nie zarejestrowałaś, wyszedłem, wszedłem, mógłbym i stanąć na głowie, zero reakcji, nihil novi – skwitował Olek z uśmiechem. – W każdym razie – zwrócił się do Michała – w ten właśnie sposób, tą historyjką o kotach, profesor podsumował nasze propozycje tematów. Za szerokie, powiedział, też państwo nie ogarną tej kuwety, na za tydzień mają być zawężone.

– I były?

– Były, były – potwierdziła Olga z lekkim uśmiechem. – Z bólem serca, ducha i klawiatury, ale zawęziliśmy.

– Biedactwa. – Michał roześmiał się i wrócił do zapełniania półek po lewej stronie okna. – Olka, czemuś ty nie kazała zabić tego okna kolejnymi półkami? – spytał po chwili, spoglądając na nią przez ramię. – Tyle miejsca zmarnowałaś, kobieto...

– Nie kuś jej – mruknął Olek, przyklękając przy kolejnym kartonie. – Bo zaraz zadzwoni do ojca z żądaniem dodatkowego regału, wpasowanego właśnie w okno. – Jednym sprawnym ruchem przeciął scyzorykiem brązową taśmę i zaczął wykładać książki na podłogę.

– To zapas – odparła z przebiegłym uśmiechem. – Na razie jest światło i powietrze, a jak będzie trzeba, skasuje się światło i powietrze na potrzeby półek.

– No i wywołałeś wilka z lasu – stwierdził ponuro. – Jeśli tata Olki zapyta, kto jej poddał ten debilny pomysł, to możesz być pewien, że skieruję go do ciebie, nie mam zamiaru zbierać za kogoś cięgów, i tak już dostałem opieprz.

– Za co? – zainteresował się Michał, przerywając ustawianie. Sebastian, który właśnie wszedł do pokoju, podchwycił ostatnie zdanie i zapytał:

– Co za co?

– Olek dostał opieprz od ojca Olki, chcę wiedzieć, za co poza tym, że z powodu swojej orientacji nie może się z nią ożenić – wyjaśnił Skalnicki. Olek spojrzał na niego tak, jakby miał na końcu języka mało pochlebną uwagę na temat jego sposobu wyciągania wniosków.

– Za półki w przedpokoju – wyjaśnił. – To był mój pomysł, zresztą całkiem niewinny i rzucony tylko żartem, coś w stylu: „Wiesz, Ola, jak już w pokojach będzie zapchane, zawsze możesz puścić półki w przedpokoju, będzie żywa biblioteka”, a Olka oczywiście od razu to podłapała i pierwsza rzecz po powrocie do domu: „Tato, robisz mi półki w całym przedpokoju, Olek mi tak poradził!”. A potem ojciec Olki mi mówi: „Chłopie, ja cię naprawdę bardzo lubię, ale za ten pomysł z przedpokojem mam ochotę przybić ci największym młotkiem łeb do ściany”.

Sebastian roześmiał się i, kręcąc głową, usiadł przy otwartym kartonie; Michał natomiast, opierając się łokciami o pustą półkę, zanosił się śmiechem jak szalony. Olga wzruszyła ramionami.

– Pomysł był genialny i nie ma co się głupio cieszyć – stwierdziła spokojnie.

– Twój przedpokój będzie wyglądał jak antykwariat – odparł Olek i mimowolnie uśmiechnął się z aprobatą.

– Czyli tak, jak wyglądać powinien – skwitowała. – Michał, przestań wyć w półki i ustawiaj.

– Julek nadal śpi – odezwał się po chwili Sebastian, przysuwając sobie nogą kolejny karton, a ręką sięgając po scyzoryk. – Zajrzałem do niego, ja nie miałem pojęcia, że on chrapie.

– Tylko jak jest wstawiony – mruknął Michał, gdy już się opanował, i podszedł do przyjaciela. – Daj. – Pochylił się i odebrał pierwszą partię wyciągniętych książek.

– Małe, jasnowłose, błękitnookie i chrapie – zestawiła sobie Olga i się skrzywiła. – Za cholerę nie pasuje.

– Jak wiele rzeczy u Julka – odparł Skalnicki spokojnie.

– Charakterek to on ma zesztukowany z elementów sentymentalnego kochanka, rozwścieczonego metalowca, agresywnego choleryka i obrażalskiego dziecka – mruknął Sebastian.

– Daj spokój, jest trochę chimeryczny i tyle – zaprotestował Michał.

– Zawsze go bronisz – stwierdziła Olga.

– Jak Sebastian mnie.

– A kto broni Sebastiana? – spytała z zainteresowaniem.

– Też ja – odparł wesoło. – Tylko Sebastian nie lubi się przyznawać, że czasem tego potrzebuje, prawda? – Spojrzał na przyjaciela z pełnym wyrozumiałości uśmiechem. – Chodzący kompleks starszego brata, który zawsze jest gotów do pomocy.

– Przymknij się i ustawiaj Oli książki – odpowiedział Sieniecki, uśmiechając się w sposób pozwalający się domyślać, że wbrew temu, co próbuje udawać, docenia uwagę o bronieniu. Michał rzucił mu tylko jeszcze jedno rozbawione spojrzenie i wrócił do pracy.

Największy pokój zapełniał się książkami szybko – jeszcze niedawno, gdy siedzieli leniwie w piątkę i pili wino, nie podejrzewała, że uda im się cokolwiek więcej zrobić, a tym bardziej że ustawią wszystkie książki w dwóch pokojach. Gdy ostatni karton został opróżniony, oparła się plecami o parapet, odgarnęła włosy z twarzy i popatrzyła dookoła z niedowierzaniem.

– Niesamowite – mruknęła. – Jednak się dało.

– Została twoja sypialnia – przypomniał Michał. Leżał na wznak na podłodze, opierając głowę o prawe udo Sebastiana, który z kolei, z wyciągniętymi przed siebie nogami, siedział pod ścianą i patrzył z niedowierzaniem na składającego kartony Olka.

– Ty jeszcze masz siłę? – spytał, na co ten odmruknął tylko coś na kształt „tak jakby” i dalej zbierał pudła.

– Sypialnia została – powtórzył Skalnicki. – Ale ja już nie dam rady, jestem wykończony. – Uniósł ręce, położył je na czole i westchnął głęboko. – Muszę jeszcze tych dwóch porozwozić, Julka pewnie będzie trzeba w ogóle transportować po schodach na to jego pieprzone szóste piętro w tym jego bloku, w którym nigdy nie działa winda.

– Jedziemy do ciebie – mruknął Sebastian. – Żaden z nas nie ma siły na nocne rajdy. Julka się rzuci z kołdrą gdzieś w kąt, ja biorę twój śpiwór, ty na ten swój materac i idziemy spać. I ostrzegam, jak mnie jutro któryś z was obudzi przed jedenastą, to nogi z dupy powyrywam.

– Julka się ulokuje w kuchni, bo mówiłem, że jak jest wstawiony, to chrapie – odparł. – Głośno chrapie.

– Może być kuchnia, ale ja biorę śpiwór – podkreślił Sieniecki. – Jakbyś miał porządne łóżko, to bym cię zmusił do podzielenia się nim, ale ten twój cholerny materac jest tyle wart, co śpiwór.

– Jak ty po tym winie marudzisz – wymruczał Michał, splatając ręce na klatce piersiowej. – Daj się zdrzemnąć, dobra? Jak mam prowadzić, to muszę zebrać siły, nie będę siadał za kierownicą półprzytomny.

– To śpij – odparł Sebastian i przesunął mu dłonią po włosach. – Całe szczęście, że ty nie chrapiesz.

– I vice versa – mruknął sennie.

Olek postawił powkładane jedne w drugie kartony przy drzwiach, przeciągnął się z cichym pomrukiem, rozejrzał po pokoju – wyraźnie mu się podobały zapełnione półki – i podszedł do okna.

– Zmęczona? – spytał, opierając się o parapet obok Olgi.

– Średnio – stwierdziła. – Wykorzystałam was i wyeksploatowałam do granic możliwości, więc sama aż tak się nie zmęczyłam.

– To dobrze. – Uśmiechnął się lekko, zerkając na Michała i Sebastiana. – Nie masz czasem wrażenia... – zaczął ciszej.

– To tylko wrażenie – ucięła stanowczo, odgadując, o co mu chodzi. – W naszym wypadku też to tak z boku wygląda.

To tylko wrażenie. Chociaż szkoda.

– A ty? – zapytała. – Trzymasz się jeszcze?

– Trzymam. – Spojrzał na nią i uśmiechnął się znacznie raźniej. – Mogę nawet zrobić potem późnonocną kolację, jak będziesz miała ochotę.

– Z czego? – zdziwiła się. Znała zawartość swojej lodówki: pusta zamrażarka, puste półki i jeszcze niewłączone światło.

– Mam parę rzeczy w teczce – odparł z zadowoleniem.

Cały Olek, pomyślała z wdzięcznością. Troskliwy i przewidujący, jeśli chodzi o różne takie codzienne, często niewygodne i trudne do dopilnowania drobiazgi, to można było być pewnym, że kto jak kto, ale on będzie w stanie się tym zająć.

W przedpokoju rozległy się kroki i po chwili w progu stanął zaspany Julian; rozczochrana, jasna czupryna, trochę nieprzytomna mina i nieco przekręcona, wygnieciona koszula jeszcze bardziej upodobniały go do licealisty.

– No nie – wymruczał, otwierając szeroko oczy; widok wypełnionych książkami półek wyraźnie go dobudził. – Tu też wszystko ułożyliście? A naiwnie myślałem, że to tamten pokój mnie do zawału doprowadzi. A ci się znowu kleją – dodał krytycznie, zerkając na Sebastiana i Michała.

– Odwal się, ja zbieram siły – mruknął ten ostatni.

– Ja też – dołączył się Sieniecki. – Jedziemy do Michała, jak tylko będziemy w stanie wstać, śpisz w kuchni.

– Że co? – Julian przez moment przetrawiał tę informację, po czym zapytał z irytacją: – A dlaczego ja mam spać w kuchni?

– Jesteś wstawiony, a jak jesteś wstawiony, chrapiesz jak niedźwiedź – odparł Michał, dalej nie otwierając oczu. – To raz. Dwa, masz strasznie lekki sen, a nam z Sebastianem może się zebrać na gadanie przez pół nocy, więc byłbyś niezadowolony. Trzy, Sebastian powiedział, że śpisz w kuchni, a jak Sebastian powiedział, że śpisz w kuchni, to znaczy, że śpisz w kuchni i nie ma odwołania.

– Przystopuj z tymi deklaracjami oddania – prychnął Julek gniewnie. Michał tylko pokręcił głową z lekkim uśmiechem. Olga przygryzła usta, by się nie roześmiać. Olek, jak dostrzegła kątem oka, też.

Julkowi po chwili wrócił dobry humor; rozejrzał się wokoło i powiedział z uznaniem:

– No, ale nieźle to wygląda. Co prawda jak w magazynie albo antykwariacie, ale ty tak lubisz, więc pewnie będziesz się tu dobrze czuła.

– Już się tu dobrze czuję – odparła, patrząc z uśmiechem na pełne książek półki. Julian pokiwał głową, jakby na znak, że niczego innego się nie spodziewał, i usiadł na stercie kartonów, które lekko się pod nim zapadły.

– Mam nadzieję, że już nie są ci potrzebne – rzucił obojętnie.

– Nie – zapewniła. – Zgniataj je sobie do woli.

Kolejne kilka minut ciszy przerywały tylko dźwięki dalej wgniatanych w siebie kartonów – Julian trochę się wiercił. Wreszcie przesiadł się na podłogę.

– Na tych pudłach to jak w tym maluchu Michała, człowiek się boi poruszyć, żeby wszystko się nie rozwaliło – stwierdził z irytacją.

– Ja nie śpię – warknął Skalnicki, nie otwierając oczu. – Odwal się od mojego samochodu, bo będziesz wracał z buta.

– Nie byłoby specjalnej różnicy – stwierdził ze złośliwym uśmiechem.

– Dobra, wracasz na piechotę – wycedził Michał.

– Julek, daj spokój jego samochodowi – wtrącił się Sebastian. – A ty się nie wściekaj, wraca z nami.

– Nie będę siedział z tyłu – zastrzegł się Julian, na co Michał prychnął.

– Będziesz – oświadczył mściwie, nadal się nie poruszając.

– Niby z jakiej racji? – zapytał z niezadowoleniem. – Tam jest cholernie ciasno, mam kolana pod brodą.

– Ja prowadzę – zaczął wyliczać Skalnicki. – Sebastian siedzi z przodu, bo w moim samochodzie on zawsze siedzi z przodu i nie zamierzam wprowadzać żadnych innowacji. A jeśli chodzi o tylne siedzenie, to tam rzeczywiście jest trochę ciasno, ale ze swoim wzrostem ty się tam idealnie mieścisz – zakończył triumfalnie.

– Jakby mi się nie kręciło w głowie tak, jak mi się kręci – syknął Julian – to wstałbym i ci przyłożył.

– Ale ci się kręci, więc musisz się obejść smakiem – odparował z zadowoleniem.

– Dajcie już spokój – uciął Sebastian. – Pamiętaj, że musisz zatankować koło Olki, bo nie dojedziemy do ciebie.

Olek nagle się roześmiał, ściągając tym na siebie wzrok pozostałych, również Michała, który wreszcie otworzył oczy.

– Co ci tak wesoło? – zainteresował się ten ostatni.

– Przez to tankowanie przypomniało mi się, jak wracaliśmy z Olką z Poznania – powiedział z rozbawieniem i spojrzał na nią. – Pamiętasz? Po obronie i załatwieniu pracy, gdy już wszystko zabieraliśmy ze stancji. – Pokiwała głową, więc kontynuował, patrząc na kolegów. – Wcześniej coś tam przywieźliśmy pociągiem, ale na stancji mieliśmy tyle rzeczy, szczególnie książek, że musielibyśmy kursować w tę i z powrotem ładnych kilka razy, więc przyjechali moi rodzice, dwoma fordami combi, ich i pożyczonym od przyjaciela ojca, załadowaliśmy wszystko w te dwa samochody, niemal po brzegi, cud, że się zmieściliśmy, i w ten sposób wracaliśmy do Szczecina: jeden samochód prowadził mój ojciec na zmianę z matką, drugi ja na zmianę z Olką. Robiliśmy co jakiś czas przestoje, bo raz, że daleko, dwa, że wszyscy zmęczeni. W którymś momencie dojechaliśmy do jakiejś stacji, samoobsługowej, żeby zatankować. U nas zatankowałem oczywiście ja, bo Olka jest potwornie wygodnicka i wychodzi z założenia, że stacje samoobsługowe polegają na tym, że ktoś sam ją obsługuje. Jak nie jedzie z kimś, kim mogłaby się wyręczyć, to potrafi podejść do pracownika, zrobić słodkie oczy i poprosić, żeby jej zatankował, a jak on jej mówi, że to stanowiska samoobsługowe, Olka, dalej twardo zgrywając słodką idiotkę, mówi: „Och, wie pan, tankowanie to jedna z tych rzeczy, do których potrzebuję mężczyzny”.

– Zawsze działa – przerwała Olga z zadowoleniem. – Facetów tak łatwo na to nabrać i się nimi wyręczyć, że aż się śmiać odechciewa – dodała złośliwie i dorzuciła, zanim słuchacze zdążyli wyrazić sprzeciw: – Kiedyś nawet jeden dał mi swój numer telefonu, mówiąc, żebym zadzwoniła, jak znów będę potrzebować mężczyzny, niekoniecznie do tankowania.

– Zadzwoniłaś? – zainteresował się Julek, opierając łokieć o kartony.

– A na cholerę – roześmiała się. – Ale to było zabawne.

– W każdym razie – podjął Olek – wysłałem ją, żeby zapłaciła, zatankowałem, wszedłem do sklepu, żeby jeszcze wziąć coś do jedzenia, staję niedaleko kasy i słyszę piękną wymianę zdań między Olką, na którą właśnie przyszła kolei, a kasjerem. Olka mówi, że chce zapłacić za benzynę, kasjer pyta, za które stanowisko. Olka oczywiście nie wie, bo to poniżej jej godności, patrzeć na numer stanowiska, więc macha ręką w kierunku okna i mówi: „To ten srebrny ford”. Kasjer patrzy na samochód, na Olkę, na samochód, na Olkę, znów na samochód i znów na Olkę, po czym mówi: „Proszę pani, ale to diesel”, na co Olka, takim pełnym uprzejmego zdziwienia tonem: „Nie, to combi”.

Michał i Sebastian wybuchnęli śmiechem, Olga też się uśmiechnęła, choć bardziej do samego wspomnienia. Julian przyglądał się im z wyraźnym zdziwieniem.

– Nie rozumiem – powiedział, patrząc na Olka, i tym oświadczeniem wywołał kolejny wybuch śmiechu.

– Nie martw się, ja w zasadzie też – pocieszyła go Olga.

– Później ci wytłumaczę – obiecał Michał, unosząc się na łokciu – tylko powiedz, jak to się skończyło – zwrócił się do Olka, który odparł:

– Zwyczajnie, parsknąłem śmiechem, ten biedny kasjer powstrzymał się chyba tylko przez resztkę uprzejmości wobec klientki, podszedłem do Olki, powiedziałem, że tak, oczywiście, płacimy za olej napędowy, i wyprowadziłem Olkę, która nadal była wielce zdziwiona. Nawet jak jej wytłumaczyłem, w czym rzecz, wzruszyła tylko ramionami i powiedziała, że co za różnica, benzyna, olej czy ropa, tak czy inaczej to stacja benzynowa i ona płaci za benzynę.

– I dalej się tego trzymam – zakończyła Olga, z rozbawieniem obserwując śmiejących się mężczyzn.

– Za to moi rodzice prawie się popłakali ze śmiechu – dodał Olek po chwili.

– A ja nadal nie rozumiem – mruknął Julek.

– Julek – Michał spojrzał na niego z szerokim uśmiechem i pokręcił głową – uważaj, pierwsza lekcja mechaniki. Są samochody na benzynę, są samochody na olej...

– Są samochody na pchanie przez pasażera, jak nie przymierzając pewien fioletowy kaszlak – dorzucił Sebastian, na co przyjaciel posłał mu mordercze spojrzenie.

– Dajcie spokój opowieściom o silnikach samochodowych – poprosiła Olga. – W każdym razie rodzice Olka jechali przodem, zaśmiewając się do rozpuku, a ja jechałam z Olkiem, który skręcał się ze śmiechu na miejscu pasażera, aż chwilami miałam ochotę wyrzucić go z tego samochodu.

– Olę najbardziej denerwowało to, że w zasadzie nie rozumiała, z czego ja się śmieję – dodał Olek.

– Ale się zemściłam – powiedziała z wrednym uśmiechem. – Gdy się znów zamieniliśmy i do tego jechaliśmy przodem, bo jakoś wyprzedziliśmy jego rodziców, zarzucałam Olka co chwila poleceniami „w lewo, w prawo, w prawo, w lewo”, pojęcia nie macie, jak go to do szału doprowadza za kierownicą.

– Wtedy to ja miałem ochotę ją wyrzucić – mruknął, kręcąc głową. – Zamiast mówić po ludzku, że mam skręcić w jej albo w moją stronę, zmuszała mnie do zastanawiania się co i rusz, gdzie jest prawo i lewo.

– Jak ty zrobiłeś prawo jazdy? – zainteresował się Michał.

– Oznaczyłem sobie dyskretnie ręce – mruknął.

– Jak?

– Nic specjalnego, długopisem po wewnętrznej stronie nadgarstków – wyjaśnił. – Tylko najpierw się pięć razy upewniałem, czy aby na pewno piszę „p” na właściwej ręce – dodał z rozbawieniem.

– I zdał za pierwszym razem – uzupełniła Olga.

– I to się nazywa sprawiedliwość – prychnął Julek. – Ja rozpoznaję strony bezbłędnie, a zdawałem trzy.

– Bo na skrzyżowaniu dostajesz oczopląsu i albo się wpychasz pierwszy na podporządkowanej, albo tamujesz ruch, wyczekując na pierwszeństwie – odpowiedział Michał.

– A ty krzywo parkujesz – odciął się.

– Daje się wsiąść i wysiąść, więc jest w porządku – oświadczył Skalnicki stanowczo.

– Za to nie daje się wyprostować – stwierdził Julian z irytacją.

– Zamknąć się – powiedział Sebastian zmęczonym tonem. – Z obu stron. Zebrałeś już siły? – dorzucił w stronę przyjaciela.

– Jeszcze moment – wymruczał Michał, znów się kładąc. – Pięć minut.

Sieniecki w odpowiedzi pokiwał głową i przymknął oczy. Julek po chwili wstał i, szurając nieco nogami, poszedł do kuchni.

– Olka – rozległ się jego głos. – Gdzie masz kawę?

– Już idę – odparła i szybko tam poszła, pełna obaw, że chłopak, wyraźnie trochę niekontrolujący swe ruchy, zdemoluje pomieszczenie. Podejrzenie to nie było nieuzasadnione – gdy stanęła w progu, Julian właśnie zrzucił na ziemię kilka trąconych dłonią ciastek. – Siadaj i staraj się nie ruszać, zrobię ci kawę – poleciła. Opadł na krzesło z westchnieniem ulgi. Olga, po podniesieniu i wyrzuceniu ciastek do kosza, nastawieniu czajnika, umyciu przyniesionej z pokoju szklanki i nasypaniu kawy, spojrzała na niego i roześmiała się cicho – Julian przysnął, wsparty łokciami o stół. Gdy kilka minut później postawiła przed nim kawę i lekko szturchnęła w ramię, uniósł głowę z sennym pomrukiem, popatrzył półprzytomnie i potrzebował dłuższej chwili, nim się dobudził. Usiadł wreszcie porządnie, posłodził i zaczął wolno mieszać łyżką cukier. Olga przysiadła na krześle obok, kładąc przy spodku małą, białą kartkę z notesu.

– A to co? – spytał, rzucając okiem na notatkę.

– Zapisałam ci priamel, jak prosiłeś – przypomniała.

– Dzięki. – Uśmiechnął się z wdzięcznością, biorąc kartkę do ręki. – I nawet daje się odczytać, no, Ola, postarałaś się jak rzadko. – Schował ją do kieszeni dżinsów i wrócił do mieszania kawy.

– Julek... – zaczęła po chwili nieco niepewnie. – Słuchaj, powiedz mi, ale tak szczerze, ta nieszczęsna Olkowa słabość do Wiktora aż tak się rzuca w oczy?

– Co? – Uniósł wzrok znad szklanki i popatrzył na Olgę ze zdumieniem. – A, to... – zrozumiał po chwili. – Tak szczerze... – Zastanowił się, po czym podjął: – Tak szczerze to trochę tak. Chociaż nie tak bardzo, jak ja mu wmawiam – dodał ze złośliwym uśmiechem. – Wiesz, ja lubię ten sposób, w jaki on się irytuje, tak go łatwo podpuścić, a Wiktor zawsze w takich momentach robi minę obrażonego łososia. – Roześmiał się z własnego określenia, ale widząc, że Olgi to nie bawi, uspokoił się i dokończył: – Poza tym trochę mi działa na nerwy to jego błądzenie oczami za Wiktorem, to nic osobistego ani wobec jednego, ani drugiego, po prostu drażni mnie sama mina Olka. Widać po nim, że wpadł – dodał, upiwszy duży łyk. – Strzeliło go równo.

Olga tylko odmruknęła ponuro coś, co miało przypominać zgodę.

– Jedno mnie zastanawia – powiedział Julek po chwili, gdy już wypił ponad połowę kawy. – Czemu Andrzej trzyma język za zębami i w zasadzie nie komentuje, przecież dla niego to wymarzona sytuacja, mógłby pojechać Olka od góry do dołu.

– Andrzej raz go kiedyś spróbował pojechać – odparła. – Przy mnie. Mało mu oczu nie wydrapałam, od tego czasu ogranicza się do nieszkodliwych złośliwości.

– Przy tobie – uzupełnił. – W cztery oczy pewnie go jedzie.

– Nie. – Uśmiechnęła się z satysfakcją. – Olek jest zwykle naprawdę spokojny, ale kiedyś na konferencji Andrzej tak mu zalazł za skórę, że stracił cierpliwość i pożarli się ostro, i od tego czasu Andrzej... jakby to ująć, nabrał jakiejś sympatii czy czegoś w rodzaju dziwacznego szacunku dla Olka. Andrzej szanuje ludzi, którzy potrafią się wściec – dodała z pewnym zdziwieniem.

– Nie wszystkich – sprostował. – My też się żarliśmy, z Michałem też się żarł, a nie ma mowy o żadnej sympatii czy szacunku.

– No to nie wiem, może po prostu zaczął Olka lubić – mruknęła, wzruszając ramionami. – W każdym razie po ludziach, których lubi, albo nie jeździ w ogóle, albo stosuje wyjątkową taryfę ulgową. Raz czy dwa coś tam Olkowi dogadał, gdy byli sami, właśnie odnośnie Wiktora, ale w szerszym gronie daje mu pod tym względem spokój.

– Jakoś nie umiem polubić Wiktora – stwierdził Julian, dopiwszy kawę. – Facet nic mi nie zrobił, jest spokojny, mało gada, w drogę mi nie wchodzi... ale jest jakiś taki zimny i bez życia. Sam nie wiem. – Pokręcił głową. – Nie mogę powiedzieć, że go nie lubię, ale tym bardziej nie mogę powiedzieć, że go lubię.

– Ja mam takie momenty, gdy mam go dość – przyznała. – Chociaż zawsze jest dla mnie bardzo uprzejmy i pomocny, ale czasami męczy mnie to jego wycofanie, małomówność i chłód.

– Olka szkoda – oświadczył, odstawiając głośno pustą szklankę na spodek. – Niech sobie poszuka jakiegoś filologa klasycznego w swoim stylu, będą wzajemnie wodzić za sobą oczami, skakać wokół siebie i recytować sobie Arystofanesa w oryginale w ramach dowodu miłości. – Roześmiał się, Olga również, myśląc jednocześnie smętnie, że chociaż to byłoby najlepsze rozwiązanie, pewnie nie ma na nie szans, znając szczęście i metody doboru Olka. Olek bowiem – od samego początku, odkąd zaczęli studia w Poznaniu – Olek dobierał sobie facetów tak, że im tylko strzelić w łeb, a jego kopnąć w tyłek. I dziś będzie musiała go kopnąć. – W gruncie rzeczy – odezwał się naraz Julian z wyczuwalną w głosie irytacją – to najbardziej mnie wkurza to, że za takim naburmuszonym Wiktorem gania porządny facet, im bardziej Wiktor ma go w dupie, tym bardziej Olek gania, a jak człowiekowi zależy, to się go po chamsku puszcza kantem – zakończył ze źle skrywaną wściekłością.

Olga popatrzyła na niego współczująco. Julian miał tendencję lokować uczucia równie beznadziejnie jak Olek – i o ile ten ostatni trafiał zwykle na jakichś emocjonalnych popaprańców, o tyle pierwszy brał za wielką miłość to, co okazywało się szybko przelotnym romansem, niezobowiązującym seksem lub chwilowym układem – o ile te trzy określenia to w ogóle jakakolwiek różnica. Tak czy inaczej, obaj mieli pecha – chociaż sami też byli sobie winni: Julek zbyt szybko domagał się deklaracji na całe życie, a Olek zbyt szybko te deklaracje składał. Mówiąc szczerze, gdy Olga ich ze sobą poznawała, liczyła po cichu, że coś między nimi zaiskrzy, właśnie ze względu na pewne podobieństwo w podchodzeniu do związków. Niestety – Olek polubił Julka, Julek polubił Olka, i nic poza tym. Życie nigdy nie chce się ułożyć tak, by było wygodnie.

Z drugiej strony, biorąc pod uwagę chimeryczny, choleryczny i drażliwy charakter Juliana, może to i dobrze – Olek zdecydowanie potrzebował kogoś spokojnego, opanowanego, stabilnego i ciepłego, nie humorzastego artysty, z którym niekiedy trudno było wytrzymać w jednym pokoju dłużej niż pięć minut. Poza tym – prawda jest okrutna, a zboczenie zawodowe silne – Olka nie był w stanie zainteresować człowiek, który nie cierpiał łaciny, nie czytywał literatury greckiej, nie odróżniał Arystofanesa od Arystotelesa – i nawet nie chciał o tym słuchać. Wiktor słuchał z wyraźnym zainteresowaniem – niestety, może gdyby raz powiedział: „Wiesz, Aleksander, ten twój Arystoteles, Arystofanes, czy jak mu tam głupio było na imię, to skończone nudziarstwo i w ogóle nie powinno się tego wydawać”, to Olek z miejsca straciłby dla Wiktora wszelką sympatię i byłby spokój.

Niestety – życie nigdy nie chce się ułożyć tak, by było wygodnie.

Odwróciła głowę, słysząc kroki w przedpokoju. Michał, któremu wyraźnie wróciły już siły, wszedł do kuchni i rzucił w stronę Juliana:

– Zbieraj się, wychodzimy. Przepraszam, nie damy już rady twojej sypialni – dodał, zwracając się do Olgi. – Na samą myśl o ustawieniu książek na jeszcze choćby jednej półce robi mi się słabo.

– Nie ma sprawy – roześmiała się. – I tak jestem wam ogromnie wdzięczna za te dwa duże pokoje, nie wyobrażam sobie, jakbym to poustawiała bez was.

– Zawsze do wykorzystania – odparł z szerokim uśmiechem. – Wziąłem „Zakazane książki” – przypomniał. – Oddam za kilka dni.

– Miłego czytania. – Wstała, Julian również, choć z ociąganiem.

Pożegnanie w przedpokoju było serdeczne, ale krótkie – Julek zasypiał na stojąco, Sebastian wyglądał na zmęczonego, a Michał chyba oszczędzał siły na prowadzenie. Gdy zamknęły się za nimi drzwi – Julian przy wychodzeniu marudził jeszcze pod nosem na temat ciasnoty z tyłu malucha – na moment zapadła głęboka cisza.

– Poszło całkiem nieźle – odezwał się wreszcie Olek, zerkając na nią z uśmiechem.

– Tak – powiedziała groźnie – ale teraz to my sobie pogadamy.

– Zrobię ci kolację – odpowiedział natychmiast i szybko poszedł do kuchni.

A rób, rób mi kolację – pomyślała złowrogo – ale pogadamy i tak. Nie uciekniesz mi, ty cholerny Albinie od siedmiu boleści.

Zegar w kuchni wskazywał jedenastą dziewięć – rzeczywiście poszło całkiem nieźle, stwierdziła, siadając przy stole, podczas gdy Olek, po wyjęciu z teczki kilku rzeczy, zaczął coś przygotowywać. Skończyli dwa większe pokoje przed północą, wliczając w to jeszcze towarzyskie pogawędki i przerwy na wypoczynek.

– Jesteś niesamowity – powiedziała kilkanaście minut później, gdy przenosili się do jej sypialni z sałatką warzywną. – W takich chwilach żałuję, że już nie mieszkamy razem, prawie pięć lat na stancji z tobą to był raj gastronomiczny.

I horror uczuciowy, jeśli chodzi o twoje historie miłosne, dodała w myślach.

– Nie wiem, jak ty sobie teraz poradzisz – odparł z rozbawieniem. – Beze mnie, bez rodziców, skazana na własne beztalencie kucharskie.

– Będę cię bardzo często zapraszała – stwierdziła wesoło, nakładając sobie dużą porcję sałatki na talerz. – Na posiłki, które ty będziesz przyrządzał.

Roześmiali się. Olga przez moment poczuła się jak za studenckich czasów, gdy zaopatrzeni w zrobione przez Olka jedzenie siadali późnym popołudniem w jej lub jego pokoju, obstawieni dookoła książkami, kserami oraz notatkami i przez cały wieczór, czasem przez pół nocy, uczyli się czegoś wspólnie, robiąc tylko krótkie przerwy dla wytchnienia.

Teraz było podobnie: późna pora, siedzieli na podłodze naprzeciwko siebie, oboje po turecku, z talerzami w dłoniach, miska z sałatką pomiędzy nimi, szklanki z herbatą trochę z boku, by ich niechcący nie potrącić, chusteczki higieniczne na spodeczkach, pokój rozświetlony tylko przez umieszczoną w kącie małą lampkę, którą przywieźli tu poprzednim razem.

Olek niewiele się zmienił od studiów – pomyślała, patrząc na niego uważnie. – Może ostatnio trochę schudł, ale sesja zawsze nas odchudzała, czy zdawana, czy przeprowadzana. Pod względem charakteru też jest taki jak zawsze – i to zarówno od strony plusów, jak i, niestety, minusów...

Podchwycił jej spojrzenie i, wyraźnie chcąc odwrócić uwagę od właściwego tematu, który pewnie przewidywał czy podejrzewał, powiedział szybko:

– Julian strasznie dzisiaj marudził.

– Julian z zasady jest marudny – odmruknęła, przez moment jadła w milczeniu, po czym odłożyła talerz na podłogę i popatrzyła na przyjaciela morderczo. – Za Wiktora mam ochotę zrobić ci coś takiego, po czym będziesz śpiewał sopranem.

– Daj spokój – poprosił zmęczonym głosem.

– Nie dam – odparła ze złością. – Zachowujesz się jak przeklęty sentymentalny kochanek, którego wybranka nie obdarzyła swoją szarfą, Olek, do cholery, miej trochę godności i trochę rozsądku! Facet trochę z tobą flirtował, potem mu się odwidziało, a ty zamiast machnąć ręką, robisz z siebie... – Zastanowiła się, jak to odpowiednio ubrać w słowa – ale ponieważ, czy z racji pory, czy zmęczenia, czy irytacji, czy wszystkiego po trochu, nie umiała znaleźć odpowiedniego sformułowania, wypaliła ze zniecierpliwieniem: – Robisz z siebie głupka, prowokujesz wredne uwagi Julka i ośmieszasz się w oczach Wiktora. – Może to ostatnie pomoże, pomyślała z nadzieją. Może uwaga o Wiktorze sprawi, że Olek trochę przystopuje?

Olek przez kilka minut wpatrywał się uparcie w trzymany w dłoni talerz, stukając ząbkami widelca w sam środek. Oldze zrobiło się przykro, przemknęło jej nawet przez głowę, że może nieco przesadziła – ale przecież tylko takie ostre postawienie sprawy do niego dotrze.

– Nie wiesz wszystkiego – powiedział wreszcie cicho, podnosząc głowę.

– Nie? – powtórzyła, osłupiała. – A niby czego nie wiem?

Milczał jeszcze przez chwilę, jakby się zastanawiając, od czego zacząć – Olga natomiast poczuła się trochę urażona. Co to ma być, zawsze sobie tyle mówili, a tu nagle to „Nie wiesz wszystkiego”? Z drugiej strony – pomyślała trzeźwo – przecież każdy ma prawo do swoich tajemnic, chyba trochę za bardzo się przyzwyczaiłam do jego spowiedzi.

– Obiecasz, że nie będziesz przerywała? – poprosił w końcu spokojnie.

– Nie będę – przyrzekła. – Mów, słowem się nie odezwę, póki nie powiesz, że już koniec.

Uśmiechnął się lekko – no tak, racja, miewała problemy z dotrzymaniem tej obietnicy, gdy ją ponosiły nerwy, ale przecież się starała – i, po rozgrzebaniu resztki sałatki na talerzu, odłożył talerz oraz widelec na bok, po czym zaczął mówić.

Dotrzymała słowa – milczała wytrwale, choć tylko ona wiedziała, ile ją to kosztowało. Ale milczała.

Milczała, gdy Olek wspomniał o sympozjum w Pobierowie – jakże to dawno było, w lutym, pół roku temu – i o długich rozmowach z Wiktorem, w większym i mniejszym towarzystwie, a także we dwóch, gdy podczas spaceru nad morzem towarzystwo rozbijało się na grupki; rozmowy o literaturze, o tłumaczeniach, o Arystofanesie, o liryce greckiej, o literaturze starożytnej w ogóle, o językach klasycznych i nowożytnych, o powieściach Jurija Aksjanowa i o samym Aksjanowie, o dyskusjach z sympozjum, o obrazach Hanki Aweder i o mnóstwie innych rzeczy, o których Wiktor umiał tak ciekawie rozprawiać albo uważnie słuchać. Milczała, gdy mówił o spojrzeniach, jakie Wiktor rzucał mu wtedy – i później, gdy się spotykali u niej, gdy gdzieś wspólnie wychodzili: do teatru, do kina, na wystawę, na koncert – i gdy czasami spotykał Wiktora przypadkiem na mieście. Milczała, gdy stwierdził, że i sam Wiktora podrywał, i czuł się przez niego podrywany – może nie tak wyraźnie, ale dyskretnie, jakby z pewnymi oporami ze strony tego drugiego, niejako zrywami, bo Wiktor raz był chłodny i rzeczowy, raz bardziej przystępny, raz niemalże wyraźnie flirtował. A potem znów się zamykał jak ostryga.

A potem była majowa konferencja, znów w Pobierowie.

Zacisnęła zęby, by się nie odezwać, kiedy Olek mówił o napięciu, jakie zdawało się między nimi wisieć przez pierwsze dwa dni – i gdy przypomniał, jak ostatniego wieczoru, ba, nocy właściwie, po długiej rozmowie w większej grupie przy winie, Wiktor się pożegnał, bo był już zmęczony – po czym dodał, zwracając się na boku do Olka, że ma u siebie w pokoju coś dla niego, więc może teraz by mu to dał, bo jutro w ferworze ostatnich sesji, pakowania i wyjazdu zapomni.

Nie odezwała się słowem, gdy powiedział o otrzymanej od Wiktora najnowszej książce Aksjanowa – ani gdy opowiadał o tym, jak przez dłuższą chwilę patrzyli na siebie, mówiąc coś zupełnie bez znaczenia – i dopiero gdy dodał, że w końcu pochylił się i go pocałował, Olga nie wytrzymała.

– Rany boskie, Olek – jęknęła. – I ty z jednego pocałunku zbudowałeś sobie wizję wielkiego uczucia?

– Miałaś się nie odzywać, póki nie skończę – przypomniał jej z niezadowoleniem.

– A to ty jeszcze nie skończyłeś? – zdumiała się szczerze. – Jest jeszcze coś?

– Jest – mruknął, odwracając wzrok. Przez parę minut milczał, więc Olga w końcu zapytała spokojnie:

– Spałeś z nim?

Olek poprawił leżący na talerzu widelec.

– Tak jakby – wymruczał, nadal na nią nie patrząc. Prychnęła.

– Olek, do cholery ciężkiej, błagam cię, tylko bez takich „tak jakby”, albo się z kimś śpi, albo nie – powiedziała z irytacją. Dopiero w tym momencie na nią spojrzał.

– Oleńko, jesteś już chyba na tyle duża, że nie muszę ci tłumaczyć szczegółów męskiej anatomii i tego, że można z kimś uprawiać seks, po części go nie uprawiając, prawda? – odparł z kwaśnym uśmiechem.

– No... w sumie... – Zawahała się, niepewna, czy dobrze rozumie, co on ma na myśli. – Nie, do cholery – warknęła wreszcie. – Wypiłam za dużo albo za mało, żeby być w stanie zgadnąć, o co ci w tej chwili chodzi, po polsku proszę, jasno, wyraźnie i wielkimi literami – zażądała stanowczo.

– Ale masz trzymać język za zębami, póki nie powiem: „koniec”, jasne? – przypomniał, więc tylko pokiwała głową na znak zgody. Olek pochylił się do przodu, splatając mocno dłonie, i po krótkim wahaniu podjął opowieść.

Trzymała zatem język za zębami, gdy mówił – o tym, jak Wiktor, po chwilowym znieruchomieniu, odpowiedział na ten pocałunek, o tym, jak całowali się coraz mocniej i intensywniej – i o tym, jak Olek rozpiął mu koszulę, następnie spodnie, wsunął dłoń pod bieliznę – i o tym, jak – mocno przez Wiktora obejmowany, namiętnie całowany, raczony podnieconymi jękami – doprowadził go do orgazmu, sam już tego bliski.

A po chwili Wiktor się odsunął, zapiął spodnie oraz koszulę, wymruczał coś o zmęczeniu i późnej porze – i właściwie wyrzucił Olka z pokoju; następnego zaś dnia, gdy się spotkali przy śniadaniu, wyjaśnił mu zimno, że był wstawiony, obaj byli, trochę go poniosła atmosfera i tak dalej, poza tym od dłuższego czasu jest sam i chyba po prostu chwilowa potrzeba fizyczna wzięła górę nad rozsądkiem – i to nie miało znaczenia, w każdym razie nie dla niego. I że bardzo mu przykro, jeśli Olek odebrał to inaczej, ale z jego, Wiktora, strony, to był nieplanowany incydent, którego nie ma zamiaru powtarzać, i tyle.

W tym momencie Olga zrozumiała, dlaczego podczas ostatniego dnia konferencji Olek był taki przybity i sprawiał wrażenie zupełnie niezainteresowanego referatami – i dlaczego spoglądał niekiedy na Wiktora z takim żalem, a Wiktor miał jeszcze bardziej niż zwykle nieprzyjemną minę, i dlaczego, choć po przyjeździe przywitali się tak miło, podczas wyjazdu w ogóle się do siebie nie odezwali na pożegnanie – i dlaczego wreszcie Olek podczas drogi powrotnej odpowiadał monosylabami, a ręce zaciskał na kierownicy z taką siłą, jakby chciał ją urwać.

– Cholera – mruknęła. – Cholera...

Olek odmruknął coś, co chyba miało oznaczać: „A widzisz”. Westchnęła głęboko.

– To było paskudne i chamskie – powiedziała po chwili łagodnie i ze współczuciem – ale Olek, on ci wyraźnie powiedział, że nie jest zainteresowany, więc naprawdę nic nie dadzą twoje próby dalszego przekonywania go do siebie...

– Czy ja już powiedziałem, że koniec? – zapytał z irytacją, gwałtownie unosząc głowę.

– To jeszcze nie koniec? – spytała z czymś na kształt zgrozy, kładąc nacisk na drugie słowo.

– Nie, jeszcze nie koniec – odparł dobitnie. – Myślisz, że po czymś takim robiłbym z siebie przez blisko trzy miesiące kretyna?

Miała nadzieję, że udało jej się zachować neutralny wyraz twarzy – bo niestety odpowiedź powinna brzmieć: „Nie byłoby to niemożliwe”.

– Więc co dalej? – zapytała, dodając szybko: – Filologiczne słowo honoru, że już nie otworzę ust, póki nie padnie wprost: „koniec”.

„Filologiczne słowo honoru” stanowiło dla nich obojga najwyższą formę zapewnienia – coś jak greckie przysięganie na Styks – więc teraz już naprawdę nie mogła się odezwać bez umówionego sygnału. Olek, wyraźnie tym zachęcony, po chwili westchnął głęboko i znów zaczął mówić.

Zaraz po powrocie zatem – chyba już na drugi dzień – poszedł do Wiktora, przeprosić. Przeprosić, bo w końcu mieli w perspektywie kolejne spotkania albo u Olgi, albo w innym wspólnym towarzystwie, więc należało jakoś zapobiec niezręcznej sytuacji – przecież nie mogli się na siłę unikać i bywać u kogoś na zmianę, byle się tylko nie spotkać. Poza tym czuł się nie w porządku – Wiktor rzeczywiście wypił, on sam też, wyszło trochę tak, jakby się dobrał do niego na siłę. Na zakończenie zaś – nie umiał po czymś takim wzruszyć tylko ramionami, powiedzieć sobie: „Trudno, zdarza się” i zachowywać się tak, jakby się nic nie stało.

Wszystko to wyjaśnił Wiktorowi, gdy ten – po otworzeniu mu drzwi ze zdecydowanie nieżyczliwą miną, obdarzeniu spojrzeniem mówiącym, że Olek jest ostatnią osobą, z którą ma ochotę rozmawiać i warknięciu: „Czego chcesz?” – wreszcie zdecydował się go wpuścić do mieszkania. Olek zatem wyjaśnił wszystko, przeprosił, choć sam miał sporo żalu – nie robi się takich nadziei facetowi, który od czterech miesięcy daje do zrozumienia, że się w tobie zakochał, ale dobrze, niektórzy mało się liczą z innymi, zdążył już parę razy doświadczyć tego na własnej skórze, więc niech będzie, że to tylko jego wina i tylko on przeprasza, i na tym koniec – zaproponował, żeby w takim razie postarali się przynajmniej jakoś tolerować swoje towarzystwo, choćby ze względu na Olę, którą przecież obaj lubią, a na zakończenie obiecał, że ze swojej strony nie będzie się więcej narzucał. Wiktor tylko pokiwał głową, mruknął coś w rodzaju: „No dobra”, ujął podaną przez Olka dłoń – po czym naraz przyciągnął go do siebie, pocałował mocno, pozwolił na powtórzenie sytuacji z konferencji – i tu Olek, jak sam przyznał, chyba przedobrzył, bo przekonany, że to jakaś forma deklaracji czy okazania uczuć, wypalił, że się w Wiktorze zakochał – na co Wiktor z kamienną twarzą i lodowatą uprzejmością odsunął go od siebie, powiedział, że Olek z pewnością zna drogę do drzwi – i mocno te drzwi za nim zatrzasnął.

Olek wrócił do domu kompletnie ogłupiały – a w ciągu następnych blisko trzech miesięcy cała historia powtórzyła się kilkukrotnie, dokładnie siedmiokrotnie, za każdym razem wedle tego samego schematu, za każdym razem, choć Wiktor niemal nieprzerwanie miał na twarzy wypisane: „Odwal się”, za każdym razem, choć Olek obiecywał sobie, że więcej się nie da w coś takiego wciągnąć, tym bardziej że sam nie dostaje z tego niczego poza wyjątkowo parszywym samopoczuciem. Za każdym razem, bo gdy byli sami, w jakimś ustronnym miejscu, chociaż Olek naprawdę się o to nie starał – za każdym razem nadchodził taki moment, gdy atmosfera robiła się napięta, gdy Wiktor nagle znajdował się blisko, zdecydowanie zbyt blisko, by można było utrzymać dystans – i za każdym razem kończyło się tak samo: orgazm Wiktora, szybkie poprawienie ubrania, zbywające warknięcie i traktowanie Olka przez jakiś czas jak wyjątkowo złośliwą przypadłość losu. I tylko czasami Wiktor patrzył tak dziwnie, jakby z zainteresowaniem czy sympatią – ale gdy się orientował, że to widać, stawał się jeszcze bardziej odpychający.

I to by w zasadzie był koniec, jak stwierdził Olek po krótkim milczeniu.

Olga wpatrywała się w przyjaciela jeszcze przez kilka minut bez słowa – po tych rewelacjach nie za bardzo wiedziała, co powiedzieć. W końcu westchnęła, pokręciła głową i zaklęła pod nosem, co zostało skwitowane tylko ponurym, zgodliwym pomrukiem.

– To jakieś chore – odezwała się po chwili.

– Co ty nie powiesz – prychnął. – Zauważyłem.

– Dlaczego nic mi wcześniej nie powiedziałeś? – spytała. – Cholera, Olek, czemu się tak sam z tym męczyłeś?

– Było mi głupio – odparł, wzruszając ramionami i patrząc na swoje dłonie. – Czułem się jak idiota... nadal się czuję – dodał z irytacją i uniósł głowę. – Cholera, myślałem z początku, że może on spanikował i potrzebuje więcej czasu, że musi się jakoś ze mną oswoić czy co, że jeśli zobaczy, że mi na nim zależy, to sam wyjdzie z tej swojej skorupy, że jak będę wyrozumiały, cierpliwy i nie dam się zbyć tak łatwo, to w końcu zacznie się zachowywać normalnie... Gówno to dało – podsumował z wyraźną goryczą w głosie. – Im bardziej ja się staram jakoś go przełamać, tym bardziej on się zamyka, potem następuje ta jakaś chwila otwarcia czy jak to określić, a potem wszystko wraca do normy i znów on jest antypatyczny, a ja się czuję jak dureń.

– Olek – zaczęła ostrożnie, nie bardzo wiedząc, jak to ująć, by go jeszcze bardziej nie zranić – a może dla niego to dalsze „tylko seks”, bo uznał, że skoro tak ci się spodobał, to może to wykorzystać do niezobowiązującej rozrywki?

Była pewna, że się obrazi, ale on tylko uśmiechnął się słabo i znów wzruszył ramionami.

– Myślałem nad tym – powiedział. – To by nawet mogło mieć sens, ale, po pierwsze, sposób, w jaki to się odbywa, jest tak dziwaczny, że nie pasuje mi na „niezobowiązującą rozrywkę” – te dwa słowa wymówił z pewną kpiną – a poza tym, Ola, co byś pomyślała o facecie, który tak cię zachłannie całuje i mocno trzyma w trakcie, jakby za diabła nie chciał puścić, patrzy na ciebie takim wzrokiem, że nogi ci miękną, jęczy ci twoje imię prosto w usta, i dopiero po wszystkim wraca do wersji „spieprzaj, dupku”? No i nie pasuje mi zupełnie w takim wypadku to jego spojrzenie, które niekiedy podchwytuję, gdy jesteśmy gdzieś w większym gronie, jak choćby dzisiaj, parę razy, gdy rozmawialiśmy we trójkę w tamtym pokoju. To naprawdę nie było spojrzenie kogoś, kto traktuje cię wyłącznie jako chwilową rozrywkę seksualną – dodał zmęczonym głosem. – Nie wiem po prostu, na czym stoję i czy on sprawdza w ten sposób moją wytrzymałość, czy moje uczucia, czy chce się przekonać, kiedy się wreszcie wścieknę i dam mu w zęby.

– Może powinieneś – mruknęła. – Może to by go otrzeźwiło.

– Daj spokój. – Pokręcił głową i spojrzał na jedną z pustych półek przy drzwiach. – Dlatego chciałem go dzisiaj odwieźć – dodał po chwili, przenosząc wzrok z powrotem na Olgę. – Miałem nadzieję, że w samochodzie zdołam go jakoś zmusić do rozmowy, w końcu jakbym prowadził, to bym się nie mógł do niego dobierać. Ale oczywiście z szansy na rozmowę nici.

Przez kolejne kilka minut siedzieli w milczeniu – Olek najwyraźniej dalej przetrawiał w sobie całą opowiedzianą historię, Olga zaś, patrząc na niego ze współczuciem, zastanawiała się, czy Wiktor specjalnie zachowuje się w tak podły sposób, czy to u niego naturalne.

– Momentami mam takie déjà vu – odezwał się wreszcie Olek zniechęconym głosem. – Chwilami przypomina mi się Dominik...

– A mnie Konrad – przyznała. Spojrzeli na siebie, Olek uśmiechnął się słabo, pokiwał głową, po czym rozdzielił resztę sałatki między jej i swój talerz.

– Jedz, zrobię zaraz jeszcze jedną herbatę, bo ta już zupełnie wystygła, i idziemy spać – polecił, wstając. – Jutro dokańczamy układanie książek tutaj, a potem trzeba będzie pozwozić meble, ustawić i możesz się na dobre wprowadzać.

– Dzięki – powiedziała ciepło, tak by pamiętał, że cokolwiek by się nie działo, ma jeszcze ją.

Pamiętał. Zrozumiała to, gdy jakieś czterdzieści minut później położyli się w śpiworach w sypialni: Olek pocałował ją w policzek, mruknął: „Dzięki, że wytrzymałaś moje marudzenie”, a chwilę później, już wyraźnie sennym głosem, dodał: „Dobrze, że jesteś”. Zasnął szybko – niebawem usłyszała jego spokojny, miarowy, głęboki oddech zmieszany z cichą muzyką graną przez którąś z nastawionych przed snem stacji.

Leżała w ciemności, na plecach, z dłońmi pod głową i wpatrywała się w niebieskie litery, przesuwające się na RDS-ie radia stojącego na jednej ze środkowych półek przy drzwiach. Nie musiała odwracać głowy, by wiedzieć, jak śpi Olek: blisko niej, niemal ramię w ramię, leżąc na brzuchu i obejmując obiema rękami poduszkę, z głową zwróconą w tę stronę, po której leżała druga osoba – nieważne, czy była to akurat ona, czy byłby to któryś z jego chłopaków, liczyła się sama obecność.

Westchnęła ciężko – po tym wszystkim, co w ciągu ostatnich godzin widziała i szczególnie słyszała, czuła się całkowicie zagubiona. Była zmęczona, zirytowana, zniesmaczona, pełna współczucia dla Olka – i jak na jeden dzień miała zdecydowanie dosyć niespodzianek.

Nie, zdecydowanie nie ogarniała tej kuwety – chyba nawet nie chciała jej ogarniać. Chciała jedynie spać, coraz wyraźniej, bardziej i mocniej – spać i chociaż przez jakiś czas nie próbować tego wszystkiego ogarnąć.

Wystarczy na dziś.

PRZYPISY:

¹ Requiem aeternam et requiescas in pace, infelix amice (łac.) – Wieczny odpoczynek i spoczywaj w pokoju, nieszczęsny przyjacielu.

² E.R. Curtius, „Literatura europejska i łacińskie średniowiecze”, przeł. i oprac. A. Borowski, Kraków 2005, s. 296.

³ W.H. Race, „The classical priamel from Homer to Boethius”, Leiden 1982, s. 1–2.

⁴ M. Cytowska, „Horacy w twórczości Jana Kochanowskiego”, [w:] „Jan Kochanowski i epoka renesansu. W 450 rocznicę urodzin poety. 1530–1980”, red. T. Michałowska, Warszawa 1984, s. 133.

⁵ M. Głowiński, „Nouveau roman”, [w:] „Słownik terminów literackich”, red J. Sławiński, Wrocław – Warszawa – Kraków 2002, s. 344.

⁶ Ibidem.

⁷ J. Abramowska, „Dialog”, [w:] „Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok”, red T. Michałowska, Wrocław – Warszawa – Kraków 2002, s. 159–161; M. Głowiński, „Dialog II”, [w:] „Słownik terminów literackich”, op. cit., s. 99.

fot. Pixabay

CONVERSATION

Anonimowy6/09/2015 11:49 PM
Muszę to tu napisać, bo nie mogę czytać w spokoju xD
Przerażają mnie relacje pomiędzy Olgą i Olkiem oraz Michałem i Sebastianem. Jeszcze nie skończyłam, więc może na koniec się okaże, że razem uczestniczą w jakiejś orgii (a to by wszystko wyjaśniło!). Aczkolwiek jak na razie to się ich jednak boję :P
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi
Anonimowy8/27/2015 7:16 PM
Uchh... Muszę to sobie jakoś wszystko poukładać, bo to był naprawdę porządny kawał naprawdę porządnego tekstu. Może na początek tylko wspomnę, że żałuję, że nie wypisałam drobnych literówek (taki długi tekst, a ich było może z trzy, cztery? Na pewno nie więcej, niż pięć, więc naprawdę jestem pod wrażeniem). Żałuję, nie dlatego, że lubię wytykać błędy, ale dlatego, że wiem, jak taka wyłapana po czasie literówka może zdenerwować samego autora: "Co? Co ja tutaj właściwie napisałam? Dlaczego ja to zrobiłam?" - jak mi się chce czytać moje opowiadania, to właśnie tak reaguję na swoje literówki. xD
Przechodząc do treści - można mówić i mówić, bo było wiele rzeczy naprawdę dobrych rzeczy. To będzie taki mikser odczuć, wybacz za chaotyczność, ale innych komentarzy pisać nie umiem (tak, tłumacz się, tłumacz, po prostu jesteś bałaganiarzem nie tylko przestrzennym, ale także umysłowym).
Najpierw - narracja z perspektywy Olgi. Jak doszło do wyjaśniania, kogo ona umie nazywać z nazwiska, kogo nie, dlaczego tak, a nie inaczej, i kiedy zorientowałam się, że narrator robi to samo - nigdy nie nazywa Olka po nazwisku, czasami określa Sebastiana imieniem, czasami nazwiskiem, to poczułam, że to wszystko... że cały ten tekst jest tak cholernie logiczny i poukładany. I aż mnie to zgniotło, naprawdę. Nie wiem, czemu zrobiło to na mnie tak wielkie wrażenie, ale zrobiło. O czym jeszcze bardzo długo myślałam to to, że w taki naturalny sposób przedstawiłaś dialogi. Bo oni w zasadzie ze sobą rozmawiali jak... Jak ludzie, no. Bez żadnego konkretnego powodu, tak naturalnie. Wtedy się czułam, jakbym siedziała tam z nimi i słuchała realnie żyjących osób. To jest, dla mnie, cholernie trudne w opowiadaniach. Jasne, że jakiś krótki dialog jest łatwy, ale cały ten tekst opierał się na dialogu właśnie i to... No, było po prostu przyjemne. Ich rozmowy, słowny ping-pong. Taka atmosfera wyluzowanych intelektualistów. To mi się naprawdę podobało. Dużo się uśmiechałam, bardzo dużo się śmiałam. Odpowiedź Sebastiana na podryw Jarka to ja muszę sobie koniecznie gdzieś zapisać - to było bezbłędne. I ta sytuacja ze stacją i Olką, umierałam. I duchowo wspierałam Olka, bo ja też stron świata nie rozróżniam. Zawsze się zastanawiam, po której stronie bije mi serce i zadowolona z siebie krzyczę w myślach: "Aha! Więc to jest lewa!".
Co do postaci, jak już zaczęłam, to, o dziwo, podobały mi się wszystkie ich relacje. One też były takie... naturalne. Były złośliwości, ktoś się lubił mniej, ktoś bardziej, tylko Julek wiecznie obrażony, a Andrzej musiał skrytykować wszystko co oddycha. Co zauważyłam, to wszystkim Twoim bohaterom bardzo chciało się spać, wszyscy tam po kolei, po malutku, zasypiali, żeby na końcu już się spokojnie do śpiworków pochować. Naprawdę podobała mi ta lekkość... może nie tyle samego tekstu, co atmosfery, którą wokół tekstu stworzyłaś (czy to brzmi bardzo dziwnie?). Nawet wykładów Olgi nie pomijałam (chociaż z literaturą klasyczną nigdy zbyt wiele wspólnego mieć nie chciałam) i z rozmiłowaniem czytałam krzyki Julka (też się tak zawsze zachowuje, ale ja krzyczę do piękna awangardy krakowskiej i mistrza Peipera). Nawet tego Poldka, co go tu tylko w jakiś wspominkach dałaś, polubiłam (swoją drogą, jestem tak przyzwyczajona do wykręcania mojego imienia na różne strony, że też poczułabym się dziwnie, gdyby ktoś użył pełnej formy, chociaż moje imię nie jest zaraz jakieś długie, dziwaczne czy staromodne).
OdpowiedzUsuń
Odpowiedzi

Dodaj komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta ( Atom )

PRIAMEL

CONVERSATION

9 comments:

Ostrzeżenia / zachęcenia

Prawa autorskie

Inspiracje